Alkolün fiyatı arttıkça tüketim türü de değişiyor!
Türkiye’de alkol tüketiminde değişim dikkat çekiyor. Daha geleneksel olan rakının fiyatlarındaki artış viskiyi aşınca, tüketim tablosu da değişti. Ayrıca Türkiye’nin önemli bir üretim üssü olduğu şarapta da fiyat artışı yüksek oldu.
Şeyda Uyanık |ÖZDER ŞEYDA UYANIK
Türkiye’de vergi gelirlerinde önemli bir yer olan alkollü içkilerin tüketimi de dikkat çekiyor. Alkollü içkilerin fiyatlarında 2005 yılından bu yana genel enflasyonun yaklaşık iki katı bir artış görülüyor. Tüketimde de fiyatlara oranla bir değişim görülüyor.
TÜİK endekslerinde artış yüksek
TÜİK’in TÜFE verilerine bakıldığında, 2005 yılında 2024 Kasım’a dek enflasyonda yükseliş yüzde 2221 oranında olurken, alkollü içecekler ve tütün ürünlerindeki artış ise yüzde 3282 oranında oluyor. Sadece alkollü içkiler harcama grubuna bakıldığında ise yükseliş yüzde 4463 oranına çıkıyor.
Detaylarda ise “rakı, viski ve votka” aynı kategoride yer alırken, burada son 19 yılda yükseliş yüzde 4.321 oluyor. Kısaca, 2005 yılında 100 TL’ye alınan bir içki günümüzde 4.421 TL oluyor.
Şarap ve bira TÜİK verilerinde iki ayrı kategoride yer alırken, bunlardaki artış da 19 yılda sırasıyla yüzde 3.101 ve 4.720 oranında oluyor.
TÜİK madde sepeti
TÜİK’in 2022 Nisan’a dek yayınladığı madde sepeti fiyat listesindeki fiyatlara da bakılınca, son 2 yılda fiyat artışlarında kopma da göze çarpıyor. 2018’e dek piyasa ile paralel giden fiyat oranlarının yükselen vergi oranları ve enflasyonla değiştiği de görülüyor.
2005 yılından 2024’e rakı fiyatlarındaki yükseliş yüzde 3.011 oranında olurken, 2005 yılında 22,50 TL olan 70 cc’lik şişenin 2024 yılında ortalama 700 TL’ye satıldığı görülüyor. Aynı şekilde birada da 1,75 TL’den 60 TL’ye, şarapta 11,50 TL’den 435 TL’ye ve viskide de 40 TL’den 925 TL’ye bir yükseliş görülüyor.
Tüketimdeki değişim
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı verilerine göre, 2005 yılından 2023’e piyasa verilerine bakıldığında da fiyatlara paralel bir seyir görülüyor. Toplamda iç piyasaya sunulan alkollü içki çeşitlerinde bira yüzde 38 artış gösterirken, şarapta artış oranı yüzde 157 oluyor. Viskide ise artış yüzde 3590 oranında olurken, rakı yüzde 6 oranında geriliyor.
Türkiye’de kişi başına düşen alkol tüketimi
Kişi başına düşen tüketimde nüfusa oranla bakıldığında birada tüketim 11,93 litreden 13,27 litreye çıkarken, şarapta tüketim 0,39 litreden 0,81 litreye çıkıyor. Viskide artış burada da görülüyor. Kişi başına düşen tüketim 0,01 litreden 0,34 litreye çıkarken, rakıda ise adeta büyükten küçüğe düşerek 0,65 litreden 0,49 litreye geriliyor.