Yerel yönetimlerin eneri yatırımları kolaylaştırılmalı

 Mehmet KAYA/ANKARA

4T Platformu (Temiz Çevre, Temiz Enerji, Temiz Tarım, Temiz Beslenme Platformu) Başkanı Enerji Uzmanı Ali Rıza Öner, yerel yönetimlerin hem yönetsel eksiklikler, hem de mevzuatın zor olması nedeniyle atıkların dönüşümü, atıktan enerji üretimi, yenilenebilir enerji üretimi konularında yatırım yapamadıklarını, gelecek dönemde belediyelere yükü ve etkisi artacak enerji ve çevre sorunları nedeniyle bu konuya ağırlık verilmesi gerektiğini söyledi.

EKONOMİ’ye değerlendirmelerde bulunan Öner, belediyelerin sorumluluk alanlarında enerji verimliliği unsurları bulunduğunu hatırlatarak, hem tasarruf yönünden, hem de güneş, rüzgar enerjisi santralleri, atıktan enerji üreten tesisler kurarak enerji üretimi yatırımları yapmaları gerektiğini kaydetti. Yatırımlar için özel sektör ile işbirliği imkanı olduğunu ancak belediyelerin gerek finansman, gerekse elektrik bedellerini düzenli ödeme konusunda mekanizmalar geliştirilmesi gerektiğini kaydeden Öner, mevzuat değişikliğiyle bu türden yatırımların önünün açılabileceğini vurguladı.

Başta belediyeler olmak üzere yerel yönetimlerin tasarruf yanısıra kendi elektriğini üreterek de verimlilik oluşturabileceğini kaydeden Ali Rıza Öner, yerel yönetimlerin son 4 yıl içinde birkaç küçük güneş enerjisi santrali dışında herhangi bir enerji yatırımı yapmadığını vurguladı.

Ali Rıza Öner, belediyelerin su idarelerinin pompalarının verimli olanlarla değiştirilmesi, cazibe (eğim) imkanından maksimum yararlanılması ve uygun yerlerde buralara mikro jeneratörlerle elektrik üretimi, arıtma dahil su sistemlerinin SCADA kontrol sistemi ile kontrolü, tüm aydınlatmanın LED ile değiştirilmesi, izolasyon, sensörlü sokak aydınlatması, toplu taşıma araçlarının uygun olanlarının elektrikli hale getirilmesinin verimlilik sağlayacağını anlattı.

Türkiye’nin Karadeniz bölgesinin Hidroelektrik, Orta ve Doğu Anadolu’nun güneş, Ege’nin rüzgar ve jeotermal enerji potansiyeli olduğunu hatırlatan Ali Rıza Öner, “Bunca kaynağa rağmen neden proje üretilmiyor, bunu anlamak mümkün değil. Reel ve kabul edilebilir bir sebep de yok.” dedi.

Yatırım önündeki engeller

Belediyelerin kendi finansmanlarıyla enerji yatırım yapıp yönetmesinin mümkün olduğunu, bu yolla büyük bir verimlilik ve maliyet düşüşü sağlayabileceğini kaydeden Ali Rıza Öner, bunun yanında, özel sektör eliyle de elektrik enerjisi yatırımının mümkün olduğunu hatırlattı. “Özel sektör yatırımcılarına, belediye üzerinden para kazanıyor diye bakmamak gerekiyor. Belediyeye verilecek katkı payı ve/veya tesisin belediyeye ne kadar erken devredileceğine bakarak yatırım yaptırılabilir” diyen Ali Rıza Öner, belediyelerin hali hazırda büyük elektrik-enerji tüketicisi olduğunun altını çizdi.

Belediyelerin borçluluğunun finansman sağlamada ciddi bir sorun oluşturduğunu hatırlatan Öner, ortak bir yatırımda belediyenin payını ödememesi, daha da ötesinde elektrik bedelini yatırımcıya ödememesi halinde bunu telafi edecek bir mekanizma bulunmadığını, bunun da özel sektörün ve bankaların belediyelere mesafeli durmasına neden olduğunu söyledi.

Belediyelerin, klasik yap-işlet-devret yanında başka modellerle de özel sektör ile yatırım yapabileceğini belirten Öner, bunlardan birinin de “performans anlaşması” (belediyenin arazi tahsisi ile) olduğunu kaydetti. Bu modelde, santralin inşa edilerek belediyeye verilecek. Ardından yatırımcı ve belediye anlaşma yaparak işletmeyi yatırımcıya verecek. Yatırımcı da ürettiği elektriği belediyeye indirimli olarak satacak. Diğer modelde ise belediyenin doğrudan anahtar teslimi tesis ihalesine çıkarak santral inşa ettirmesi ve işletmesini üstlenmesi önerildi.

Ali Rıza Öner, belediyelerin yenilenebilir enerji yatırımının kamu tarafından desteklenmesi ve ilave ödenek verilmesi yoluyla yatırımların önünü açabileceğini vurgulayarak, “Belediyeler elektrik tüketim ve üretim verilerini, bütçe içindeki paylarını şeffaf olarak paylaşırsa yatırımcılar da proje üretebilir. Buradan özellikle Büyükşehir Belediyelerine bir önerimde Sıfır Atık, İklim Değişikliği ve Enerji Verimliliği Daire Başkanlıklarının kurulmasıdır” dedi.