Avrupa gazında Türkiye alternatifi

Mehmet KAYA

Rusya’nın Ukrayna topraklarını işgale başlamasıyla yaşanan Rusya- Ukrayna savaşı devam ediyor ancak etkileri her alanda görülmeye başlandı. Doğalgaz tedarikinde Rusya’ya bağımlı olan Avrupa’da bu bağımlılığın olası siyasi dezavantajları tartışılıyordu. Rusya- Ukrayna savaşında da Avrupa’nın caydırıcılıkta yetersiz kalmasında bu bağımlılığın etkili olduğu değerlendirmeleri yapılıyor.

Azerbaycan ve yeni sahalar

Avrupa’ya doğalgaz temininde çeşitli alternatif arayışların olduğu belirtiliyor. Bu kapsamda, Cezayir ve Libya, Doğu Akdeniz’de yeni keşfedilen sahalar yanında, Azerbaycan da gündeme geldi. AB Enerji Komisyonu Komiseri Kadri Simson’un 3 Şubat’ta Azerbaycan’a gitmesi ve Devlet Başkanı İlham Aliyev tarafından kabul edilmesinin ardından yapılan açıklamada, Azerbaycan’dan alınan gazın yıllık 10 milyar metreküpe çıkarılmasının görüşüldüğü kaydedildi.

Avrupa’nın bu girişiminin, Avrupa’nın tüketimi içinde çok önemli paya karşılık gelmese de Rus gazına aşırı bağımlı Doğu Avrupa ülkeleri açısından önem taşıdığı vurgulanıyor. Azerbaycan gazının Avrupa’ya ulaştırmasında en kolay ve iyi çözümün Anadolu olması da Türkiye açısından önemli bir unsur olarak göze çarpıyor. Halihazırda TANAP ile zaten Azerbaycan gazı Avrupa’ya sevkediliyor.

Herkesin kazancına uygun

Botaş eski Genel Müdürü Gökhan Yardım, bütün tarafl ar için ilk bakışta “cazip” görünen ve herkesin kazancına uygun bir ortam gibi değerlendirilse de, Azerbaycan’ın adımlarını temkinli atmayı tercih ettiği görüşünü vurguladı. Buna karşılık, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle sonuçlanan sürecin Avrupa’nın alternatif arayışları içinde Azerbaycan’ın da kaçınılmaz olarak gündeme gelmesini sağlayacağının altını çizdi.

Avrupa’nın “miktar tercihleri” yanında Azerbaycan’daki sahalarda halen üretimde bulunan gazın da sınırlı olması önem taşıyor. Son dönemde Azerbaycan’da Fransız Total’in de aralarında bulunduğu küresel şirketlerin yeni gaz sahaları geliştirmede ilerleme sağladıklarına yönelik haberler yayımlanmıştı.

Batı dünyası samimi olursa…

Gökhan Yardım, bütün bu süreçlerin Avrupa’nın Türkiye üzerinden Azerbaycan gazını alması yolunu açmakla birlikte konuyu ihtiyatlı cümlelerle değerlendiriyor. Yardım’ın dikkati çektiği ana unsur ise Türkiye’nin sadece boruların geçtiği bir ülke olmaktan öteye geçme yönünde bir hedef belirlemesi. Gökhan Yardım, DÜNYA’ya “Türkiye üzerinden yeni projelerin yapılmasının yolu tabi ki açılmıştır bunu rahatlıkla söyleyebiliriz ve bu konuda Batı samimi olursa, yeni projeler geliştirilebilir. Azerbaycan bir projedir, buna ilave olarak Kuzey Irak ve Doğu Akdeniz’de yeni projeler yapılabilir. Bütün bu gazlar Türkiye üzerinden götürülebilir ama bizim tercihimiz, bu gazların Türkiye'de fiyatlanması Türkiye'de ticaretin yapılması, Türkiye'nin bir ticaret merkezi olması ve burada fiyatlanmış gazların Türkiye üzerinden Avrupa'ya götürülmesidir. Hedefimizde bu olması gerekir” değerlendirmesinde bulundu.

Gökhan Yardım: Türkiye’de fiyatlanan bir gaz ticaretinin önü açılacak

Gökhan Yardım, Türkiye’nin doğalgazın fiyatlamasının oluşabileceği bir ülke olabileceğini, doğalgaz borsası ve EPİAŞ’ta spot piyasa, vadeli işlemler piyasası açıldığını hatırlatarak, buna karşılık piyasanın bütün aktörleriyle tam serbestleşmemesi ve sübvansiyonların fiyatlamalarda etkili olduğunu gündeme getirdi. Yardım, ithalat ve ihracatın kolaylaştırılması, LNG terminallerinin üçüncü tarafl arca kullanımının sağlanmasının, Türkiye’de fiyatlanan bir gazın ticaretinin önünü açacağı görüşünü kaydetti.