Yurtdışı müteahhitlik gelirleri azaldı

Mehmet KAYA

Türkiye’nin uluslararası müteahhitlik gelirlerinde son yıllarda yaşanan düşüş eğilimine, bu yıl bir olumsuz katkı da salgın ve bölgesel krizlerden geldi. Ticaret Bakanlığı’nın ekim ayı bilgi notundaki verilere göre, Ocak-Ekim 2020'de Türk müteahhitler yurt dışında toplam bedeli 9 milyar 472 milyon doları bulan 156 proje üstlendi. Bu seviye, yılsonunda da önceki yıllara kıyasla ciddi bir gerilemenin yaşandığını gösteriyor. Bir önceki yıl aynı dönemde yurt dışında 11,3 milyar dolarlık proje üstlenilmişti. Küresel krizin ardından kısmi toparlanma sürecine giren Türkiye’nin uluslararası müteahhitlik hizmetleri üstlenimi, bu kez de salgın ve bölgesel krizlerin etkisiyle gerileme gösterdi.

Ticaret Bakanlığı, 2020 Ekim dönemi uluslararası müteahhitlik hizmeti bilgi notunu yayımladı. Buna göre, Ocak-Ekim 2020 döneminde Türk müteahhitler yurt dışında 9 milyar 472 milyon dolar tutarında 156 proje üstlendi. Bu seviye yıl sonunda da önceki yıllara kıyasla ciddi bir gerilemenin yaşandığını gösteriyor. Bir önceki yıl aynı dönemde 11,3 milyar dolarlık proje üstlenilmişti.

Ekim sonu itibariyle Türk müteahhitlerin 1972’den bu yana 127 ülkede üstlendiği işlerin toplam tutarı 412 milyar dolara, üstlenilen iş sayısı ise 10 bin 338’e ulaştı. Ticaret Bakanlığı notunda, müteahhitlik hizmetlerinin yıllar itibariyle gelişimi şöyle özetlendi: “2005 yılında toplam üstlenilen proje bedelinde ilk defa 10 milyar doları aşan Türk müteahhitlik sektörü, 2006 yılından buyana 20 milyar doların üzerinde bir performans sergiledi. 2012 ve 2013 yıllarında üstlenilen 31 milyar dolarlık proje bedeli bandı, ulaşılan en yüksek rakam olmuştu. 2016 ve 2017 yıllarında dünyada yaşanan siyasi ve ekonomik dalgalanmalar ile petrol fiyatlarının düşük seyrine rağmen sırasıyla 14 milyar ve 16,2 milyar dolar seviyelerinde yeni proje üstlenilmişti. 2018 yılında eğilim tekrar yükselişe geçmiş 21,2 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. 2019 yılında ise 19,1 milyar dolar değerinde yeni proje üstlenilmişti.”

Düşük petrol fiyatları ve küresel kriz etkileri nedeniyle uluslararası müteahhitlik alanında yavaşlama yaşanmıştı. Küresel krizin etkilerinin hafiflediği bir ortamda, salgınla küresel ekonomide yeniden başlayan yavaşlama süreci nedeniyle çok sayıda ülkede projeler ertelendi ya da iptal edildi.

Türkiye’nin yanı sıra diğer ülkelerin uluslararası müteahhitlik hizmetleri üstleniminde de düşüş bekleniyor. Salgın ve küresel ekonomik gelişmeler dışında, daha önce geleneksel pazarı durumundaki bazı ülkelerle yaşanan sorunların da iş üstlenimini olumsuz etkileyeceğine işaret ediliyor.

Ticaret Bakanlığı bilgi notunda, Türk müteahhitlerin üstlendiği işleri gerçekleştirmek için projenin gerçekleştirildiği ülkeye yoğun biçimde inşaat malzemesi ithalatı yaptıkları vurgulandı. Bu gelişmelerin katkısıyla, Türkiye’nin 2019 yılında 20,8 milyar dolar inşaat malzemesi ihracatı yaptığı hatırlatıldı.