14 yılda memur, emekli ve asgari ücretli için İstanbul’da ev almanın şartları nasıl değişti?
Ev fiyatları, özellikle son 5 yılda enflasyondaki yükselişle hızlanırken, ardından faiz artışları da maaşlı çalışan ya da sabit geliri olanlar için ev sahibi olmayı zorlaştırdı. 2010 ila 2024 yılları arasında ev almak, memur, emekli ve asgari ücretliler için nasıl değiştiğini hesapladık.
Şeyda Uyanık |ÖZDER ŞEYDA UYANIK
Enflasyondaki yükseliş ev sahibi olmayı giderek zorlaştırırken, ev fiyatlarındaki yükselişe bir de enflasyonla mücadelede faiz oranlarının artması da eklenince kredilerde de zorluklar özellikle sabit gelirle yaşayan ve alım gücü düşen kesimler üzerinde etkili oluyor.
TÜİK, “Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri” verilerinde, 2010-2023 yılları arasında ev sahipliğinin azaldığı da görülürken, memurlar için lojman imkanlarının da düşmesi kiracılık oranlarının da yükselişini destekliyor.
TCMB, Konut Birim Fiyatları (KBF) verileri üzerinden yapılan hesaplamayla, İstanbul’da 2010 ve 2024 yıllarında ev almak isteyen bir memur, emekli ya da asgari ücretlinin koşullarındaki değişimi inceledik.
Ev fiyatları
İstanbul’da TCMB verilerine göre, 2010 yılında (1.çeyrek) KBF metrekare başına 1.573 TL olurken, 2024 yılında (2.çeyrek) İstanbul’da bir evin 1 metrekare fiyatının 49.000 TL olduğu görülüyor.
Böylelikle ortalama 120 metrekarelik bir ev 2010 yılında 188 bin 760 lira olurken, 2024 yılan geldiğimizde 5 milyon 880 bin lira oluyor. Yükseliş 14 yılda yüzde 3 binin üzerinde oluyor.
İstanbul’da ortalama bir evin dolar bazında değişimi
Dolar/TL kuru, yine TCMB verilerinde, 2010 yılında 1,51 TL olurken, 2024 yılında 32,36 TL seviyesinde oluyor.
2010 yılında 125 bin dolar seviyesinde olan bir ev, 2024 yılında 181 bin 705 dolar oluyor. Yükseliş dolar bazında yüzde 45 gibi mütevazı bir seviyede kalsa da ABD’de enflasyonun bu sürede yüzde 44,36 olması da TL’deki değer kaybının bir göstergesi de oluyor.
Memur, İstanbul’da kaç ayda ev alabiliyor?
2010 yılında en düşük memur maaşı enflasyon oranları belli olduktan sonra 1.254 liraya çıkıyor. Böylelikle 188 bin 760 liralık bir evi 150,5 ayda satın alabiliyor.
2024 yılında, 5 milyon 880 bin liralık evi, Temmuz 2024’te maaşlarında sözleşmelerle belirlenen enflasyon farkı yükselişini alarak en düşük 39 bin 177 lira maaş alan bir memur ise 150 ayda alıyor.
Emekli kaç ayda İstanbul’da bir ev satın alabiliyor?
2010 yılında 683 TL’ye çıkan en düşük emekli maaşı ile 188 bin 760 liralık bir ev 276 ayda alınabilirken, 2024 yılında 12 bin 500 lira olan en düşük emekli maaşıyla 5 milyon 880 bin liralık bir ev 470 ayda alınabiliyor. Emekli 194 ay daha çalışma durumunda kalıyor.
Asgari ücretli kaç ayda İstanbul’da ev alabilir?
2010 yılında asgari ücretin 729 lira olduğu görülüyor. İstanbul’da bir ev alabilmek için asgari ücretli 259 ay çalışmak zorunda kalırken, 2024 yılında 17 bin 2 lira olan asgari ücretli 87 ay daha fazla çalışarak 346 ayda ev sahibi olabiliyor.
Kredili ev sahibi olmak için ayda 'kaç maaş' ödemek gerekiyor?
Konut kredisi faizleri üzerinden evin yüzde 20 peşinatla yüzde 80 oranında kredi çekerek 120 ay vadede alınması üzerinden yapılan hesaplamada da işler değişiyor.
2010 yılında ortalama yüzde 0,99 olan konut kredisi faizleri üzerinden aylık taksit 2.156 TL olurken, memur maaşının 1,7 katı olan kredi taksiti, emekli maaşının 3, asgari ücretin de 2,95 katı olarak görülüyor.
2024 yılında ortalama yüzde 3,64 faiz üzerinden aylık taksit 173 bin 603 lira olurken, en düşük memur maaşının yaklaşık 4,4 katı, en düşük emekli maaşının yaklaşık 13,8 katı ve asgari ücretin de yaklaşık 10 katına denk geliyor.