Gemi inşada yeni rekor ‘yeşil’ gemilerle gelecek

Aysel YÜCEL

Küresel çapta 2008’de yaşanan ekonomik krizi fırsata çevirerek özel amaçlı gemi inşasına yönelen Türk tersaneleri, bu alandaki hızlı yükselişini sürdürüyor. İlk yüzer enerji gemisi, ilk uzaktan kumandalı gemi, elektrikli römorkör gibi dünyada ses getiren pek çok projeye imza atan yerli tersaneler bu yıl ihracatta yeni rekora hazırlanıyor. Özellikle AB’den gelen çevreci projelerle siparişleri hızlanan tersaneler asıl sıçramayı ise 2023 yılında yapmayı hedefl iyor. DÜNYA’ya konuşan Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYHİB) Başkanı Cem Seven, tersanelerin sipariş defterinde 2022’de ve 2023’te teslim edilmek üzere 30 çevreci gemi olduğunu söyledi.
GYHİB Başkanı Cem Seven,- yeni siparişlere yönelik şu açıklamayı yaptı: “AB Yeşil Mutabakatı çerçevesinde Türkiye’ye gelen çevreci gemi siparişlerinde artış var. Sadece bu yıl içerisinde teslim edilmesi planlanan 20’den fazla ‘yeşil’ gemi var. Tersanelerimiz kutuplar bölgesine seyahat edebilen elektrikli, hibrit yolcu gemileri inşa ediyor. Yine elektrikli ya da hibrit motora sahip balıkçı gemileri ve feribot projelerimiz mevcut.” Tersanelerin sipariş defterinde 2022-2023 arasında teslim edilmesi planlanan 30 çevreci geminin 9’u feribot, 8’i balıkçı gemisi, 5’i römorkör, 4’ü canlı balık taşıma gemisi, 3’ü yolcu gemisi ve 1’i de Ropax’tan oluşuyor.

Sektörün bu yıl en az 1.7 milyar dolar ihracat hedefi var. Bu da yeni bir rekor anlamına geliyor. Seven, “Sahadan aldığımız, bilgiler bu hedefe kolaylıkla ulaşabileceğimzi gösteriyor. Siparişlerin bir kısmı da 2023’e sarkmış vaziyette. 2023 de iyi bir yıl olacak” dedi. Gemi inşacılar geçen yıl yüzde 18’lik artışla 1 milyar 626 milyon dolar tutarında gemi ve yat ihracatı gerçekleştirerek birlik tarihinin en yüksek ihracatına imza atmıştı. Seven, 2023’te ise ihracatın 2 milyar dolara ulaşmasını hedefl ediklerini söyledi.

Ocakta ihracat %69 arttı

Tersaneler bu yıla da hızlı başladı. Ocak ayında sektör, 2021’in ocak ayına göre ihracatını yüzde 69 artırarak 71 milyon dolara çıkardı. Cem Seven, “Ocak ayında gerçekleştirdiğimiz ihracatı oluşturan kalemlerin alt kırılımına baktığımızda, Güney Amerika ülkelerine ve Kanada’ya gerçekleştirilen römorkör ihracatlarımız dikkati çekiyor. Römorkör ihracatımızı sektörümüzün en önemli pazarı olan Norveç’e, yine sektörümüzün dünyada en önemli markaların başında geldiği balıkçı gemisi ürün grubunda yapılan ihracatlar takip etti” dedi.

84 tersane, 50 bin istihdam

Türkiye’de 84 faal tersane bulunuyor. Tersanelerde 4.65 milyon DWT'lik bir yeni inşa kapasitesi mevcut. 25 milyon DWT’lik de tamir-bakım kapasitesi var. Sektörün doğrudan sağladığı istihdam 50 bin. Türkiye, özel maksatlı özel yapım gemi ve mega yat inşası ihracatında dünyada ilk 10 ülke arasında yer alıyor. Balıkçı gemi inşasında son iki yıldır lider olan tersaneler, römorkör ihracatında ilk 5, feribot ihracatında ise ilk 10 ihracatçı ülke arasında bulunuyorlar. Türkiye gemi inşa sektörü, mega yatlarda ise toplam uzunluk sıralamasında üçüncü sırada yer alıyor.

"İhraç edilen geminin ithal ekipmanına ÖTV alınmasın"

Küresel pazarlarda varlığını güçlendiren Türkiye gemi inşa sektörünün büyümeyi hızlandırmak için önemli beklentisi var. Cem Seven, sektör olarak ihraç edilen gemilerde ve yatlarda yurt dışından ithal edilen ekipmanların büyük bir kısmında ÖTV vergisi olduğunu ve bu durumun sektörü zorladığını ifade ederek, “Biz işin doğası gereği ihraç edilecek bir gemi için ithal edilen ekipmanların ÖTV’den muhaf olması gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü ödediğimiz bu ÖTV vergisini KDV gibi geri de alamıyoruz. Bu konuda GİSBİR, DTO ve GYHİB olarak taleplerimizi deniz ilgili bakanlıklara ilettik. Sorunun bu yıl çözüleceğini umut ediyoruz” diye konuştu. İthal edilen gemi ekipmanına göre değişmekle birlikte ÖTV yüzde 5 ile yüzde 20 arasında değişiyor. Seven, “ÖTV muafiyeti dahilde işleme belgesi/ izni ile sağlanabiliyor. Ancak dahilde işleme prosedürleri gemi ve yat inşaya çok uygun değil” dedi.

Yat inşasında büyük alanlara ihtiyaç var

Türkiye, yat inşasında özel amaçlı gemi inşasında olduğu gibi terzi usulü üretim yapıyor. Dünyada 17 milyar dolarlık yat ihracat pastası bulunduğunu ifade eden Cem Seven, “Türkiye bu pastadan 2021 yılında 185 milyon dolarlık pay aldı. Bu alanda en büyük ülkeler Almanya, İtalya ve Hollanda. Hollanda küçük bir ülke olmasına rağmen 3 milyar dolarlık yat ihracatı yapıyor. Biz de bu alanda payımızı artırabiliriz. Ancak bunun için sadece yat inşasına ayrılmış büyük alanlara ihtiyaç var. Ayrıca meslek liseleri ile iş gücünü de güçlendirmek lazım” açıklamasını yaptı.

SMS Towage’dan Sanmar’a 11. römorkör siparişi

Sanmar Denizcilik, SMS Towage ile 2022 yılının ilk anlaşmasını imzaladı. Anlaşma kapsamında şu anda Sanmar’ın kendi filosunda faaliyet gösteren, 2020 yılında inşası tamamlanmış, Robert Allan tasarımı RAmparts 2200 serisi Sırapınar XV römorkörü, SMS Towage’a satıldı. Hacimli gemilerin elleçlenmesinde maksimum verimlilik için tasarlanan 54 ton çekme kuvvetindeki Sırapınar XV, 2017 ve 2019 yıllarında inşası tamamlanan Pullman ve Lloydsman’a katılarak SMS Towage’ın filosundaki 11. Sanmar römorkörü olacak. Sırapınar XV, her biri 1.500kW güç üreten iki adet Caterpillar 3512C ana makinalara sahip olup 22.4 metre uzunluğunda ve 10.84 metre genişliğinde. Schottel 360 FP Z-Drive pervaneleri donatılmış ve 11 knot seyir hızına ulaşabiliyor. Sanmar Denizcilik Yönetim Kurulu Başkan Vekili Ali Gürün: “SMS Towage’daki dostlarımızla bu anlaşmayı imzalayarak 2022 yılına hızlı bir giriş yaptık. Mevcut müşterilerimizin yeniden bizi tercih etmeleri her zaman gurur verici. RAmparts 2200 serimiz özellikle makine otomasyonlarındaki yüksek standartları sayesinde oldukça popüler. Aynı zamanda stabilite performansı, manevra ve denizcilik kabiliyeti sebebiyle de çok fazla tercih ediliyor” dedi. Anlaşmaya göre, 2022’nin Ekim ayında Sanmar’ın kendi ekibi tarafından teslim edilmek üzere tersaneden yola çıkması planlanıyor.

Tersan’da yılın ilk teslimatı İspanya’ya

Tersan, yılın ilk teslimatını İspanyol Stromness Bay Limited firmasına gerçekleştirdi. Olta tipi Fabrikası Balıkçı Gemisi Polar Bay, 60,5 metre toplam uzunluğa ve 13,0 metre ene sahip olup, 1920 kw Yanmar ana motor ile donatıldı. Marinteknikk tarafından tasarlanan, 60 metre uzunluğunda Olta tipi Fabrika Balıkçı gemisi, St. Helena bayrağı altında operasyonlarını gerçekleştirecek. Polar Bay, Olta tipi avlanma kabiliyetinin yanı sıra, zorlu hava koşullarında 'moonpool' adı verilen bir havuzdan balık tutabilecek şekilde inşa edildi. Gemi, 30 kişiye kadar geniş konaklama olanağı sunuyor.

Beşiktaş Tersanesi’nden bir ilk

Bakım-onarım faaliyetlerinde büyümesini ve yatırımlarını sürdüren Beşiktaş Tersanesi, Yalova’nın Altınova ilçesinde bulunan tesislerinde bir ilke imza attı. Beşiktaş Tersanesi’ne ilk kez bir LNG gemisine bakım ve onarım hizmeti verdi. Beşiktaş Tersanesi, bir süredir LNG gemilerin bakım onarımları için altyapı çalışması gerçekleştiriyordu. LNG gemi onarımları için bütün belge ve eğitimleri tamamlanan tersane Türkiye’de LNG gemisinin tadilat işlemlerine başladı.