133 dolarlık ‘demir yumruk’

Çeliğin hammaddesi demir cevherinin fiyatı, başlıca metaller arasındaki en güçlü performanslardan birini sergileyerek 7 yılın en yüksek seviyesine geldi. Dünyanın en büyük tüketicisi Çin’de inşaat ve altyapı sektörlerdeki patlamanın talebi güçlendirmesi, buna karşın en büyük üreticilerden Avustralya’nın ihracatında gevşeme demir cevherinde mükemmel fırtınayı tetikliyor. Çin’de tonu 133 dolara çıkan demir cevherinde ortalama fiyatın bu yıl 2013’ten beri ilk kez 100 doların üzerinde gerçekleşmesi bekleniyor.

Dalian ve Singapur'da demir cevheri vadeli işlemler geçen hafta, Avustralya'dan tedarik endişeleri ve Çin'de çelik talebi hakkında iyimserlik nedeniyle artarak kontrat rekoru kırdı. Avustralya'dan geçen hafta demir cevheri sevkiyatı 12 milyon tona düşerek 2 ayın en düşük seviyesinde gerçekleşti.

Çin'de fiyatlarda rekor artış

Dalian Emtia Borsası'nda Ocak vadeli demir cevheri kontratı yüzde 2.6 artarak 877,50 yuan/ tona (133,68 dolar) kadar çıktı. Singapur Borsası'nda Aralık vadeli demir cevheri kontratı yüzde 1 artarak 124,10 dolar/ton ile dört gün art arda çıkış gösterdi. CME’de de tonu haftaya 124 dolar seviyesinden başladı. Şanghay Vadeli İşlemler Borsası'nda geçtiğimiz hafta inşaat demiri yüzde 1.3, sıcak haddelenmiş bobin yüzde 1.1 ve paslanmaz çelik yüzde 1.5 arttı.

Analistler, Çin'de demir cevheri talebinin güçlenmesine karşın, Avustralya'dan demir cevheri ihracat artışının gevşemesinin fiyatları yükselttiğini belirtiyorlar. Avustralyalı madencilik devleri Fortescue ve Rio Tinto, Çin’de üçüncü çeyrekte talebin rekor düzeyde olduğunu bildirdi. Avustralya, Çin’e demir cevheri tedarikinde yüzde 60 paya sahip ve iki ülke arasındaki ticari gerginlik de fiyatlara yansıyor. Analistler de emlak sektöründe güçlü verilerin devam etmesinin ve altyapı harcamalarındaki artışın fiyatları destekleyen unsurlar olarak göze çarptığını söylüyor. Çin’in yanı sıra Asya ülkelerinin genelinde demir cevheri talebi artarken, COVID-19’un en çok etkilediği ülkelerden Brezilya’nın özellikle yılın ilk yarısında üretiminin sert darbe alması fiyatları yukarı iten diğer faktörler.

Altından daha iyi performans gösteriyor

S&P Platts verilerine göre demir cevheri, başlıca emtia ürünleri arasında bu yıl en iyi performans gösterenlerden biri. Yılbaşından bu yana demir cevherinin fiyatı yüzde 38 artarken, bu yılın favori yatırım araçlarından altının yükselişi yüzde 24 ile sınırlı kaldı.

Fiyatların gücünü koruması bekleniyor. Trading Economics tarafından yapılan makro modelleme ve analist beklentileri bu çeyreğin sonunda fiyatların en az 121.40 dolar/ton olacağı beklentisini ortaya koyuyor. Demir cevheri, COVID-19 aşısının küresel ekonomik büyümeye ivme kazandırmasından en fazla yarar sağlayacak emtia ürünlerinden biri olarak gösteriliyor.

Hindistan’da cevher ihracatına yasak gündemde

Hindistan’da Çelik Bakanı Dharmendra Prahan, ülkenin demir cevheri ihracatını yasaklaması olasılığının halen gündemde olduğunu söyledi. Sektör temsilcileriyle yapılan görüşmede demir cevheri ihracatının yasaklanması ihtimali üzerine Bakan, “Bu iyi bir öneri, bazı kesimlerle konuya ilişkin görüşmeler yapıyoruz. Arz konusunda endişelerimiz var ve madenciler ile devlete bağlı NMDC ve Odisha Mineral Development Corporation şirketleriyle görüşme halindeyiz” dedi. Çelik şirketi sözcüleri de demir cevheri fiyatlarındaki sert artışın ve bir süre önce bazı madenlerin işletmesinin ihale yoluyla verilmesinin işlevsel olmadığını belirterek, birçok çelik şirketinin ancak 15 gün yetecek cevher stoku olduğu uyarısı yaptı. Hindistan, geçtiğimiz ay demir cevheri ihracatında yüzde 20 gümrük vergisi getirilmesi kararı almıştı. İçeride fiyatları dizginlemek amacıyla bazı büyük limanlardan yapılan ihracata ise yasak getirilmesi gündeme gelmişti.

Sierra Leone, demir cevheri piyasasından çıkıyor

Madencilik sektörü birkaç yıl önce iç savaş ve Ebola nedeniyle darbe alan Sierra Leone'nin demir cevheri madenleri şimdi de yabancı madencilerin haklarına el konulmasının ardından durma noktasında. Küresel piyasalardaki alıcılar artık piyasada Batı Afrika’nın en kaliteli cevher üreticilerinden Sierra Leone menşeli demir cevheri görmediklerini söylüyor. 2014 yılında 20 milyon ton/yıl olan ihracat, sektörün uzmanlarından Roskill’e göre 2018'de 1 milyon tonun altına düşmüştü. Geçtiğimiz yıl da İngiliz emtia ticareti şirketi Gerald Group'un yan kuruluşu SL Mining tarafından işletilen Marampa madeninden 170 bin tonluk iki adet yüzde 65 cehver içerikli demir sevkiyatı gerçekleşmişti. O dönemde Çin'in Shandong Iron & Steel tarafından işletilen büyük bir maden olan Tonkolili'den de ihracat durmaya başladı. Shandong'un maden hakları daha sonra hükümet tarafından başka bir Çinli operatör olan China Kingho'ya satıldı. Kingho'nun ise şu ana kadar madende hiçbir şey üretmediği ve Kingho'nun lisansının bloke edildiği belirtiliyor. Yerel basına göre hükümet, hem Tonkolili hem de Marampa madenlerinin haklarına el koydu. Roskill, ülkedeki sorunlar nedeniyle uzun bir süre daha piyasalarda Sierra Leone cevheri bulunamayacağını belirtiyor.