Darboğazdan hızlı çıkacak

Hilal SARI

Küresel otomotiv sektörü başta olmak üzere elektronikten beyaz eşyaya birçok sektörde üreticilere maliyeti giderek artan çip krizinin 2022’den önce bitmesi beklenmiyor. COVID-19’la birlikte hızlanan dijital dönüşüme paralel çipe olan talebin katlanarak artması ancak üretime dönmesi uzun zaman alan çip yatırımlarının aynı hızda artmamasından doğan darboğaz, hem çip üreticilerine hem de krizden doğrudan etkilenen otomotivcilere göre gelecek yıl da arz-talep dengelerini bozmaya devam edecek. Çip sektörü analistleri de başta otomotiv ve elektroniğe etki eden darboğazın şirketlerin üretimini 2023’e kadar olumsuz etkileyebileceği görüşünde.

Çip sektörü bu yıl %25, gelecek yıl %10 büyüyecek

Asya’nın tedarik zincirinde önemli bir yer sahibi olduğu çip sektöründe 2020 yılında 440 milyar dolar satış gerçekleşti. Dünya Çip Ticareti İstatistikleri (WSTS) sektörün bu yıl ve gelecek yıl sırasıyla yüzde 25 ve yüzde 10 büyüme ile 606 milyar dolara ulaşacağını öngörüyor. Scotiabank Economics ve Çiğ Sanayicileri Derneği verilerine göre 2020 yılında çip pazarında satışların yarısından fazlası bilgisayar ve iletişim sektörüne giderken, otomotiv sektörünün toplam çip satışındaki payı yüzde 10’un biraz üzerinde. Son tüketiciler ve sanayinin payı da yine otomotiv sektörününküne yakın.

Otomotive olan güçlü talebe rağmen, Asya’dan Avrupa ve ABD’ye üreticiler çip darboğazı nedeniyle tam kapasiteyle üretim yapamıyor. Volkswagen, Stellantis, GM ve Ford gibi devlerin üst düzey yöneticileri darboğazın 2022’nin ilk yarısına sarkacağına kesin gözüyle bakıyor.

Avrupa’nın en büyük ve dünyanın ikinci büyük otomobil üreticisi Alman Volkswagen, 3. çeyrekte bir yıl öncesine göre 800 bin daha az araç üretti. 2020’nin aynı çeyreğine göre yüzde 35’lik bir düşüş anlamına geliyor bu rakam. Almanya Ekonomi Bakanı Peter Altmaier de önceki gün hükümetin büyüme öngörülerini açıkladığı konuşmasında “Alman otomobil üreticileri şu anda çip ve elektronik parçada yaşadıkları darboğaz nedeniyle (talebi olan) yüzbinlerce araç üretimini gerçekleştiremiyor” ifadeleriyle krizin boyutlarına dikkat çekiyor.

Dünyanın en büyük dördüncü otomobil üreticisi Stellantis’in üretimi de 3. çeyrekte yüzde 30’luk bir düşüşle 600 bin adede geriledi. Şirketin proforma gelirlerinde de yüzde 14’lük bir düşüş var. Şirketin CFO’su Richard Palmer “Çip krizinin boyutu ağustostaki beklentilerimizden daha büyük hale geldi. Yılın tamamında tahminlerimizden 1,4 milyon daha az araç üretebilmiş olacağız” diyor.

Kârını çiple artıran Samsung da “kriz bitmedi” diyor

Dünyanın en büyük hafıza çipi ve akıllı telefon üreticilerinden Samsung, eylülle biten çeyrekte çip gelirlerinden elde ettiği kârın yüzde 82 artması sayesinde 13,48 milyar dolar fâliyet karı açıkladı. Bu gelirin üçte ikisi şirketin çip üretiminden elde edildi. 10,4 milyar dolarla son 3 yılın en büyük kârını açıkladı. Ancak Güney Koreli şirket de çip krizinin gelecek yıla sarkmasını bekliyor.

Mouse ve klavye üreticisi Logitech CEO’su Bracken Darrel da lojistik ve parça sorunlarının gelecek seneye sarkacağı görüşünde ancak şirket özellikle de çip darboğazına yönelik tedarikçi anlaşmaları yaparak uzun vadede çip tedariğini garantilemeyi hedefliyor.

Çipte kapasitelerin talebe yetişmesi 1-2 yılı bulabilir

Avusturya merkezli çip üreticisi AT&S de küresel çip darboğazının en az 12 ay daha süreceğini öngörüyor. Şirketin CEO’su Andreas Gerstenmayer dün yaptığı açıklamada durumu “çok dinamik ve volatik bir ortam” ifadeleriyle değerlendirdi ve AT&S’in öngörülerine göre “durumun stabilize olmasının ve kapasitelerin tekrar eski haline dönebilmesinin en az 12 ay daha süreceğini” belirtti. Gelecek ay Malezya’da 2 milyar dolar yatırımla bir çip tesisinin inşasına başlayacak şirket bu tesisteki üretiminin 2024 sonlarında başlamasını planlıyor. Küresel çip montajı pazarının 10’da birinden fazlasına ev sahipliği yapan Malezya’da sektör yöneticileri Reuters haberine göre “geçmiş yıllarda basit çiplerin üretimine yeterli yatırımların yapılmaması” nedeniyle krizin en az iki yıl daha devam edebileceği görüşünde. Öte yandan daha akıllı ve yüksek teknolojili çiplere olan talep de hızla artıyor. Fransız-İtalyan çip üreticisi STMicroelectronics de çipte mevcut kapasitelerin yüksek talebe 2022’de de yetişemeyeceğini belirtiyor. CEO Jean-Marc Chery iPhone üreticisi Apple’dan otomotiv üreticisi Tesla’ya büyük müşterileri olan şirketin çip yatırımlarını artırma taahhütlerini vurgulayarak şu öngörüsünü paylaşıyor: “2021 yılında sınırsız bir talep görüyoruz ve bu hem kapasitelerin hem de bizim satış planlarımızın üzerinde. Gelecek yıl bir iyileşme olacak ancak üretimle talep arasındaki fark hala azımsanmayacak bir boyutta kalmaya devam edecek.” Intel ve Apple gibi büyük rakiplere kafa tutan ABD’li çip üreticisi Advanced Micro Devices (AMD) ise 2021 yılında gelirlerinin yüzde 65 artmasını bekliyor. Şirketin 3. çeyrekteki güçlü performansı (4,5 milyar dolar gelir öngörüyor) büyük ölçüde veri vermezlerinde kullanılan çiplerden ve oyun konsollarında kullanılan çiplerden geldi.

Intel ve Google birlikte bulut çipi geliştirecek

Dünyanın en büyük çip üreticilerinden Intel Corp ve Google’ın ana şirketi Alphabet, çarşamba günü yaptıkları ortak açıklama ile ileride bulut bilişimin yükselişiyle en çok satan çiplerden biri haline gelmesini öngördükleri yeni bir çip geliştirmekte olduklarını duyurdular. İki devin Mount Evans adını verdiği IPU (altyapı işlem birimi) çip, büyük veri merkezlerinde kullanılarak bulut sağlayıcıların maliyetlerini düşürmeyi hedefl iyor. Apple’ın artık kendi çiplerini üretmeye başlamasının ardından Intel kişisel bilgisayarlar için de yeni teknolojili çipler geliştirmeye devam ediyor. Şirket bu hafta Intel Core çiplerinin 12. neslini tanıttı. Ayrıca Intel, ABD enerji bakanlığıyla birlikte inşa ettiği Aurora süper bilgisayarın daha önce beklediklerinden iki kat daha hızlı olacağını belirtti. 500 milyon dolar değerindeki bilgisayarın saniyede 2 kentilyon işlem yapabileceği belirtiliyor.