Bursalı sanayici hammadde çıkmazında

Esra ÖZARFAT/Zehra ORUÇ – BURSA

Pandemi sonrası tedarik zincirindeki kayma nedeniyle Türkiye’nin avantajlı ülkeler arasında yer alacağı konuşulurken, tüm sektörleri etkileyen hammadde krizi sanayi kenti Bursa’da sanayicilerin gündemindeki ilk konu. Otomotivin yanı sıra tekstil, mobilya, makine-metal gibi sektörlerde yoğun üretimin yapıldığı Bursa’da özellikle tekstil, mobilya ve inşaat hammadde maliyetlerindeki artışlar sanayicileri zorluyor.

Bursa’nın istihdamını sırtlayan sektörlerin başında gelen tekstilde pamuk ve sentetik iplik grubunda hammadde sıkıntısı sanayicileri düşündürüyor. Tekstilciler, “Son 2,5 ayda pamuk ipliği 1,5 dolar, polipropilen 2 dolar arttı. Üstelik hammadde de bulunamıyor. Kontratları yaparken açık kontrat yapıyoruz. Fiyat yolda değişiyor. Geçen aya göre dolar bazında yüzde 15 artan hammadde için mayıs ayına açık kontrat yapmak zorunda kaldık. Mayıs ayında fiyatın ne olacağını bilemiyoruz” diyor. İhracatın ithal edilen hammaddeye bağlı olduğuna işaret eden tekstilciler şu değerlendirmeyi yapıyor: “Pandeminin gidişatına göre yılın ikinci yarısında sektörde patlama bekleniyor. Bu nedenle ellerinde mal tutup, satmayanlar da var. Ticarette ahlak kuraları değişti. Ne fiyat teklif ederlerse ‘tamam’ demek zorundayız. Hammaddeyi pahalı alıyoruz ve bunu da yansıtmak zorunda kalıyoruz.” Tekstilciler, sadece tekstil hammaddesi değil, ihracatta kullanılan karton rulo ve plastik gibi ürünlerde de artış yaşandığına işaret ediyor. “Makineleri yatırmamak için mücadele ediyoruz” diyen İmko Tekstil Genel Müdürü Ekrem Özcan, “Şu anda pazarda polyester, viskon, likra gibi iplik tedarikinde zorluk yaşıyoruz. Piyasada bulabildiğimiz ipliği alıyoruz. Pandemi sonrasında iş hacmi arttığında iplik bulmakta zorlanacağımızı düşünüyoruz. Hiçbir firmanın 2 ay sonra hammadde bulup bulamayacağı belli değil. Geçen ay 20 ton iplik siparişi verdik ancak 6 ton alabildik” değerlendirmesini yaptı.

Mobilyanın rahatı kaçtı

İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası (İTSO) Başkanı Yavuz Uğurdağ, bazı firmaların hammadde sorunu nedeniyle üretimlerini durdurmak zorunda kaldığını söyledi. MDF, sunta, ayna, cam gibi yurtiçinden karşılanan hammaddelerin tedarikinde sıkıntıların olduğuna değinen Uğurdağ, “Hammadde üreticilerimiz gerekirse ihracat yapmasınlar iç piyasaya ürün versinler. Hammaddeyi zamanında almış olsaydık mobilyada eksi 6 bir düşüş yaşamayacaktık. Herkesin tedbirli, planlı gitmesinde fayda var” diye konuştu. Saloni Mobilya Yönetim Kurulu Başkanı Haluk Özbek de, “28 Şubat 2020 yılında süngerde 1 metreküp fiyatı 120 dolarken, 28 Şubat 2021’de yüzde 57 artışla 188 dolara yükseldi. Metal profilde 6 metrelik bir profil 3.46 dolarken bir yıl sonra yüzde 62 artışla 5.62 dolara yükseldi. Kontrplakta 320 dolar olan metreküp fiyatı yüzde 48 artışla 476 dolara çıktı. Yumuşak grup koltuk üreticisinin yüzde 20’den fazla bir fiyat artışı yapması gerekiyor” şeklinde konuştu.

“İnşaat malzemeleri yakında karaborsa olacak”

İç piyasanın ihtiyaçları tamamlanmadan hammadde ve yarı mamul ihracatının yapılmaması gerektiğine vurgu yapan İnşaat Müteahhitleri Sanayici ve İş İnsanları Derneği (İMSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Andıç, “Önlem alınmazsa inşaat malzemeleri yakın zamanda karaborsa olacak” dedi. 2020 yılında malzeme fiyatlarında iç piyasada dövizdeki artışı aşan zamların imalat sektörünü kilitlediğini, ülkemizde sağladığı istihdam ve vergi gelirlerini önemli oranda kısıtladığını ifade eden Andıç, “Son bir yılda demirin tonu ortalama yüzde 90 arttı. Çimentoya yüzde 65, betona yüzde 50, suntaya yüzde 24, MDF’ye yüzde 27 zam geldi. Üstelik döviz artışı ile gerekçelendirilen malzeme fiyatlarındaki artışın, dövizin düşmesiyle geri alınmaması, bu alanda bir düzenleme ihtiyacını ortaya koymaktadır” değerlendirmesini yaptı. Altın İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Altın ise, “Hammaddede yaşanan fiyat artışı ve ürün bulamama kıskacında sektör temsilcileri ülkemizdeki faize bağlı satışların da düşmesiyle zor zamanlar geçirmektedir. Birçok sektörün önümüzdeki süreçte bu kıskaç denkleminde zarar göreceğini düşünüyorum. İhracat ve ithalat vergileri ile yurtiçi ihtiyaca yönelik düzenlemeler bir an önce yapılmalı” açıklamasını yaptı.

“Gayrimenkul fiyatları yukarı yönlü hareketini sürdürecek”

Kumova İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Kumova da, demir, çimento, cam ve mdf başta olmak üzere inşaat ana kalemlerindeki enflasyon ve döviz bazında yaşanan fiyat artışlarının sektöre maliyetlendirme açısından zarar verirken, diğer taraftan piyasada malzeme bulunamaması da inşaat teslim terminlerini tutturma açısından sektörü ciddi sıkıntıya soktuğunu belirtti. Kumova, “Bu süreçte Ömer Kumova inşaat olarak inşaatın başlangıcından bitimine kadar olan tüm kalemlerin bağlantılarını ve ödemelerini gerçekleştirerek, montajı veya imalatı yapılmak üzere ürünleri depomuzda muhafaza etme ve devam eden inşaatlarımızın imalat hızını artırma şeklinde bir yol izliyoruz. Arsa, inşaat ve finansman maliyetlerindeki artışlar, sektörde aynı ürünü yeni maliyetlerle yerine konulamayacağı sonucunu ortaya koymaktadır. Bu da gayrimenkul fiyatlarının yukarı yönlü hareketinin devam edeceğinin ve gayrimenkulün önümüzdeki dönemde de en risksiz ve cazip yatırım argümanı olacağı anlamına gelmektedir” değerlendirmesinde bulundu.

Bakanlık ihtiyaçları kalem kalem değerlendiriyor

Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Başkanı İbrahim Burkay, konuyla ilgili tüm önemli üretim merkezlerindeki ticaret ve sanayi odaları ile Sanayi Bakanlığı personellerinin içinde olduğu bir portal kurulduğunu, burada kalem kalem ihtiyaçların irdelendiğini söyledi. Dünya ticaretinin bu sıkıntıyı aşacak kadar büyümediğini ifade eden Burkay, “Yüzde 4 büyüme var ama hammadde ihtiyacı bunun iki katı. Çünkü arz kısıldı. Bir de döviz kurunun yükselmesinden dolayı hammadde fiyatları ciddi anlamda yükseldi. Bunlar da maliyeti arttırıyor ve enflasyona yansıyor” dedi.