Akaryakıtta kayıtsız satışa set çekiliyor

Canan SAKARYA

Akaryakıt kaçakçılığıyla mücadele kapsamında yeni önlemler ve cezalar getiren Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi yasa teklifi Plan Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Yasa teklifinin gelecek hafta kanunlaştırılması bekleniyor.

Yasa teklifinde ilk imza sahibi AK Parti Konya Milletvekili Ziya Altunyaldız, sektörde yeni bir düzenlemeye neden ihtiyaç duyulduğunu Komisyon’a yaptığı kapsamlı bir sunumla anlattı. 2015 ile 2020 yılları arasında petrol ve LPG piyasasında faaliyette bulunan dağıtıcı ve bayi kategorisindeki bin 87 mükellef hakkında vergi incelemesi yapıldığını 767,9 milyon TL matrah farkı üzerinden 257,6 milyon TL verginin zayi edildiğinin tespit edildiğini belirten Altunyaldız, 753 milyon TL ceza kesildiği bilgisini verdi. Aynı dönemde Gelir İdaresi Başkanlığı’na bağlı denetim ekipleri tarafından 143 bin 551 istasyon, 781 bin 642 pompa, 3 milyon 791 bin 846 tabanca denetlendiğini ve 2 bin 689 adet ödeme kayıt cihazının arızalı olduğunun tespit edildiğini anlatan Altunyaldız, bu mükellefl er hakkında 24,5 milyon TL özel usulsüzlük cezası kesildiğini belirtti. Altunyaldız’ın verdiği bilgiye göre aynı dönemde ele geçirilen kaçak akaryakıt ürünü ise 397,8 milyon ton olarak gerçekleşti.

Piyasaya 8. 1 milyar TL’nin üzerinde sahte fatura sürüldü

Sektörde sahte fatura yoluyla yapılan akaryakıt kaçakçılığı hakkında da açıklamalarda bulunan Altunyaldız, dağıtım şirketleri ve bayilere yönelik yapılan bir operasyonda 302 şirkette gerçekleştirilen denetimlerde elde edilen belgelere yönelik yapılan inceleme ve araştırmalar sonucunda akaryakıt dağıtım şirketleri tarafından bayiler aracılığıyla piyasaya bir yıl içerisinde 8,1 milyar TL’nin üzerinde sahte fatura sürüldüğünün tespit edildiğini açıkladı. Düzenlenen sahte faturalar nedeniyle devletin KDV, gelir veya kurumlar vergisi yönünden 3,1 milyar TL’nin üzerinde zarara uğratıldığının belirlendiğini anlattı.

Sadece ödeme kayıt cihazlarına yönelik yapılan denetimlerde tespit edilen vergi kaçakçılığına ilişkin verileri de açıklayan Altunyaldız, “2019 yılı içerisinde 8 bin 632 akaryakıt istasyonunda spesifik olarak ödeme kayıt cihazlarına yönelik 38 bin 395 denetim gerçekleştirilmiştir. Yapılan denetimler sonucunda 3 bin 421 mükellefin fişlere plaka bilgisini doğru yazmadığı, 2 bin 728 mükellefin her bir satış vergisini anlık olarak ödeme kaydedici cihaz hafızasına kaydetmediği, 2 bin 772 mükellefin de geçmiş dönem bilgilerinin mali hafızada kayıtlı olmadığı tespit edilmiştir” dedi.

Yıllık vergi kaybının 7,6 milyar lira olduğu tahmin ediliyor

Yasa teklifinin görüşmeleri sırasında milletvekillerinin sorularını yanıtlayan Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Cengiz Yavilioğlu, KDV beyannameleri ve EPDK verileriyle kayıt dışılığın ne kadar olduğuna ilişkin bir senaryo oluşturduklarını belirtti. Yavilioğlu, “Gelir İdaresi Başkanlığınca yapılan anlık denetimlerde riskli 2 bin 379 mükellef olduğu belirlendi ve bu mükelleflerin KDV matrahı 66 milyar lira olarak tespit edildi. Mükellefl erin yaklaşık yüzde 30’unda risk faktörüne rastlandı. Risk faktörü olarak dikkate alınan hususlar irdelendiğinde resmi kayıtlara yansımayan satış verilerinin yaklaşık yüzde 30’a ulaştığı tespit edildi. Buradan hareketle riskli olduğu değerlendirilen akaryakıt istasyonlarında, yıllık bazda 19,1 milyar liralık kayıt dışı satış olduğu tahmini ortaya çıkıyor. Bunun üzerinden yıllık yaklaşık 7,6 milyar liralık bir vergi kaybı olduğu tahmin ediliyor” dedi.

Teklif ne getiriyor?

● Akaryakıt, LPG, tütün mamulleri ve alkollü içecek sektörlerinde ilk defa faaliyet göstereceklerden 10 milyon TL, halihazırda faaliyet gösterenlerden ise 100 milyon TL’yi geçmemek üzere bir önceki yıl brüt satışlarının yüzde 1’i tutarında teminat alınacak. Teminatı vermeyenlere 25 bin TL’den az ve 1 milyon TL’den fazla olmamak üzere brüt satışlarının binde 3’ü özel usulsüzlük cezası verilecek. Ayrıca akaryakıt ve LPG piyasasında olup teminatlarını vermeyenler, teminatlarını verene kadar faaliyetten men edilecekler.

● Akaryakıt piyasasında sahte fatura düzenleme ve ödeme kaydedici cihaza müdahaleye ilişkin haklarında vergi incelemesi olan tesis için başka bir kişiye lisans verilmeyecek.

● Dağıtıcı lisansı sahiplerinin otomasyon sistemini EPDK tarafından yetkilendirilmiş tüzel kişiler aracılığıyla kurması ve sistemin işleyişinden müştereken sorumlu tutulmalarına ilişkin düzenleme yapılmaktadır. Böylece EPDK bayilerden ve dağıtıcılardan gelen verileri güncel olarak denetleyebilecek.

● Ödeme kaydedici cihaz ve otomasyon gibi elektronik sistemlere müdahale eden kişilere vergi kaçakçılığı suçu kapsamında 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek.

● EPDK’dan izin alınmaksızın herhangi bir üründen üretilen maddelerin akaryakıt olarak; ikmal edilmesi, satışa arz edilmesi, satılması, bulundurulması, bu özelliğini bilerek ticari amaçla satın alınması, taşınması veya saklanması da kaçakçılık suçları kapsamına dahil edilmekte. Bu fiilleri işleyenler 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ile cezalandırılacak.

● Akaryakıt piyasasında sahte fatura düzenleyen ve kullananlar ile ödeme kaydedici cihaza ve otomasyona müdahale fiillerinin tespit edilmesi durumunda tüm faaliyetler EPDK tarafından geçici olarak durdurulacak ve bu süre içinde söz konusu tesis için başka bir kişiye de lisans verilmeyecek. Kesinleşmiş mahkeme kararına göre lisans sahiplerinin lisansı iptal edilecek. Ödeme kaydedici cihaza ve otomasyona müdahale fiiline ilişkin olarak verilen idari para cezaları ödenmediği müddetçe lisansa konu tesis için yeni lisans verilmeyecek.

● Dağıtıcıların, herhangi bir dağıtıcıdan aldığı akaryakıtı başka bir dağıtıcıya satması yasaklanıyor. Bu yasağı çiğneyen lisans sahiplerine birinci ihlalde idari para cezası uygulanacak ve iki yıl içerisinde tekrar edilmesi halinde dağıtıcı lisansı iptal edilecek.

● Mevcutta, kanuna karşı hile ve yalan beyanda bulunanların lisansı iptal ediliyordu. Yeni düzenlemeyle bu kişilere, bunların ortaklarına, bunların ortak veya temsilcisi olduğu tüzel kişilere yeniden lisans verilmeyecek.

● Akaryakıt-LPG dağıtıcı ve bayi lisans başvurusu, lisans tadili veya lisans süresi uzatılmasına ilişkin taleplerin yerine getirilmesi için vadesi geçmiş vergi borcu ile SGK’ye vadesi geçmiş prim ve idari para cezası borcu bulunmaması şartı getiriliyor.

İstasyoncular: Kooperatiflere akaryakıt bayiliği verilmesin

Petrol Ürünleri İşverenler Sendikası (PÜİS) ve Türkiye Akaryakıt Bayileri Petrol Ve Gaz Şirketleri İşveren Sendikası (TABGİS) ortak bir açıklama yaparak, akaryakıt sektörünün en önemli sorunlarından biri olan kayıt dışılığın engellenmesi için tedbir önerilerinin yer aldığı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifinin TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülerek kabul edilmesinden memnuniyet duyduklarını dile getirdiler. PÜİS Genel Başkanı İmran Okumuş ve TABGİS Genel Başkanı Ferruh Temel Zülfikar’ın imzasıyla yayınlanan açıklamada, Kanun teklifindeki bazı maddelerin belli bölümlerinin düzeltilmesi istendi.

PÜİS neler önermişti?

PÜİS Genel Başkanı İmran Okumuş, teklifte yer almayan bazı hususların teklife eklenmesini talep etmişti. Bu talepler şöyle:

● Fabrika, şantiye, nakliye filosu işletmeleri ve benzeri yerlerde kurulu bulunan depolara da akaryakıt istasyonlarına kurulan otomasyon sisteminin kurulması,

● 1.1.2005 tarihinden önce faaliyette bulunan akaryakıt istasyonları otogaz sistemi kurmada, kilometre tahdidinden muaf tutulsun.

● Tarımsal amaçlı kurulan Tarım Kredi Kooperatifl eri, Pancar Ekicileri Kooperatifleri ve benzeri kuruluşlara bayilik lisansı verilmesin.

● İstasyon çalışanlarının yanlışlıkla veya komisyon almak amacıyla bilinçli olarak girdikleri yanlış plakadan dolayı istasyon sahipleri mağduriyet yaşamasın. İstasyonlarda düzenlenen belgeler otomatik tanıma sistemiyle çıkarılsın, elle plaka bilgisi girilmesine izin verilmesin.