Şanlıurfa TB, GAP Projesi’ndeki hedeflere ulaşılması için tarım ticareti altyapısını geliştiriyor

MEHMET NABİ BATUK / ŞANLIURFA

Şanlıurfa’da 1988 yılında kurulan Şanlıurfa Ticaret Borsası, Organize Sanayi, Buğday Pazarı, İmam Keskin, Viranşehir, Ceylanpınar, Siverek Şubeleri ve Merkez Tescil Bürosu ile bölgedeki tarımsal üretime katma değer kazandırmaya devam ediyor. 2023 yılında 13. 2 milyon ton ürün ile 136,8 milyar TL işlem hacmine ulaşan borsa, 2024 yılının ilk 6 ayında ürün miktarında 7.5 milyon ton değerde ise 81.9 milyar TL ticari hacim sağladı.

Sahip olduğu ticari hacim ile Türkiye’deki ticaret borsaları sıralamasında ilk beşin içerisinde bulunan Şanlıurfa TB, Güneydoğu Anadolu Projesinin hayata geçmesine paralel olarak ticaret borsaları arasındaki önemini her geçen gün arttırıyor. Şanlıurfa Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kaya, GAP’ın merkezi konumunda bulunan kentin Türkiye’nin en elverişli tarım arazilerine sahip olduğunu aktardı. GAP ile birlikte sulu tarıma geçilmeye başlanmış olsa da halen bölgedeki tarım arazilerinin sadece yarısının sulu tarıma açılabildiğini ifade eden Mehmet Kaya, “Kentimizin sahip olduğu 1,27 milyon hektar tarım arazisi ve 617 bin hektar sulanıyor. İlimiz tarımsal alan bakımından en büyük 3’üncü il konumunda yer alıyor. Kentimizin tarıma elverişli arazilerin sadece %55’i sulu tarıma açıldı. Sulu tarıma geçilmesi ile birlikte Şanlıurfa ve çevre illerdeki tarımsal üretimin hızla artacağı aşikârdır. Bu nedenle ülkemizin tarımsal ürünlerin çiftçiden sanayi tüketiciye geçişinde en önemli unsurlardan biri olan Ticaret Borsalarının önemi bölge illerimizde tarımın gelişimine paralel olarak hızla artacak. Bu geçiş döneminde Şanlıurfa Ticaret Borsasının gelişimi hızlandırmak ve konumunu sağlamlaştırmak için uzun dönemli bir plan dâhilinde hareket ediyoruz. Hayata geçirdiğimiz lisanslı depolama altyapı yatırımlarıyla üreticilere yönelik hizmet altyapısını büyütüyoruz” dedi.

Kurduğu 2 lisanslı deposuyla pamuk ve hububat üreticilerinin elini güçlendirdi

Pamuk ve hububat üreticilerine hizmet vermek üzere kurdukları ilk 2 lisanslı depolarını 2018 yılında faaliyete aldıklarını ifade eden Mehmet Kaya, bu altyapı yatırımları sayesinde pamuk ve hububat üreticilerinin önemli devlet desteklerine ve sürdürülebilir finans kaynaklarına erişimlerini güçlendirdiklerini kaydetti. Başkan Kaya, “Kentimiz henüz %55 oranında sulanabilir araziye sahip olmasına rağmen hububat özelinde Türkiye’de ilk üç arasında yer alıyor. Sulanabilir alanımız arttıkça kentimiz ilk sırayı zorlayacak düzeye gelecek. Şehrimizde 2023 yılında 1 milyon 65 bin ton mısır, 1 milyon 719 ton buğday, 384 bin ton arpa, 170 bin ton mercimek ürettildi. Üretimimiz ülkemiz ile oranlandığında mercimekte %40.2 ile birinci, mısırda %11.8 ile ikinci, buğday ve arpada %7.8 ve %4.17 ile üçüncü sırayı alıyoruz. Şanlıurfa’da yetiştirilen sert makarnalık buğday ve durum buğdayı sahip oldukları protein değerleri bakımından ortalamanın çok üzerindedir. Türkiye’nin en iyi kalitede durum buğdayı Harran’da yetiştiriliyor. Piyasadaki değeri de oldukça yüksek. Türkiye'deki hububat üretimi, iklim koşullarının etkisi altındadır. İlimizde bu sene kuraklık veya aşırı yağışlar gibi hava koşullarıyla karşılaşmadık. Verim oranları bu sene çok iyi seviyelerde gerçekleşti” dedi.

Şanlıurfa’da 2024 yılını 1.2 milyon ton pamuk üretimiyle kapatacak

Şanlıurfa Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kaya, hasat çalışmalarında son yaklaşılan pamuk üretimiyle ilgili yaptığı değerlendirmede sezonunu 1.2 milyon ton hasatla kapatmayı hedeflediklerini aktardı. Başkan Kaya şöyle devam etti: “GAP’ın gelmesiyle birlikte Şanlıurfa, son yıllarda pamuk üretiminde lider kent oldu. Pamuk üretim alanlarımız genişlemeye devam ediyor. Şanlıurfa’da yıllık 1 milyon 270 bin ton pamuk üretiliyor. Mısırdaki üretim maliyetlerinin artmasıyla birlikte pamuğa yönelimin sürmesini bekliyoruz. Şuanda ilimizin mevcut tarım arazisinin yaklaşık %20’sinde, sulanan alanların ise %35’inde pamuk üretimi yapılıyor. Bu alanda Türkiye pamuk üretiminin yüzde 42’sini tek başına Urfa üstleniyor. 2023 yılında 200 bin hektar alandan 880 bin ton pamuk rekoltesi elde ettik. 2024 yılında artan üretim alanıyla birlikte sezonu 1.2 milyon tonluk pamuk rekoltesi ile kapatmayı öngörüyoruz.”
Fıstık lisanslı deposuyla hem çiftçinin hem de tüccarın elini güçlendirecek

Yatırım hazırlıklarını sürdürdükleri Fıstık lisanslı depoları için temel atma aşamasında olduklarının bilgisini paylaşan Mehmet Kaya, şunları söyledi: “Şanlıurfa Gıda İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nde 20 bin metrekare yer tahsisi aldık. Kuracağımız lisanslı depomuzun fizibilite çalışmaları da tamamlandı. Fıstık lisanslı depoculuk işletmemiz, her biri aylık 1.250 ton kapasitesi bulunan 8 adet bağımsız depodan oluşacak. İstiflemenin kafesler aracılığıyla yapılacağı depoda FIFO prensibinin uygulandığı çift kapı sistemi olacak. Projemizin amortisman süresi 4,6 yıl ve iç karlılık oranı da %20,59 olarak hesaplandıBu yatırım ile fıstık arz-talep dengesizliğinin giderilmesi ve fiyat istikrarının sağlanmasında çok önemli bir ticari altyapıyı şehrimize kazandıracağız. Lisanslı depılarımızda yetkili sınıflandırıcı tarafından ürün analizi yapılarak sınıflandırılacak Urfa fıstığını, uygun fiziki koşullarda muhafaza edeceğiz. Bu da sanayici, tüccar, ihracatçı ve tüketiciler için de önemli kalite avantajları sağlayacak.” dedi.

Türkiye’de fıstık yetiştiriciliğinin yaklaşık %42’sini tek başına Şanlıurfa’nın gerçekleştirdiğine dikkat çeken Mehmet Kaya, kentin fıstık yetiştiriciliğinde lider kent olduğunu kaydetti. Şanlıurfa’nın yıllık 100 bin tonun üzerinde fıstık üretimi olmasına rağmen kentte yıllık 20 bin ton fıstık işleme kapasitesinin bulunduğuna dikkat çeken Başkan Kaya, “Şanlıurfa’da işleme tesislerinin yetersiz oluşu ve fıstığın uygun koşullarda depolanması sorunu ürünlerin ek lojistik maliyetleri ile Gaziantep’teki lisanslı depoya gönderilmesi veya Gaziantep’teki işletmelerde işlenerek pazara sunulması zorunluluğunu getiriyor. Mevcut durumda ilde fıstık üretimi ve ticaretiyle ilgilenen gerçek ve tüzel kişler; sahip oldukları fıstığın uygun koşullarda uzun süreli depolamasına imkân sağlayacak depolama imkânına sahip değildir. Uygun koşullarda depolanmayan ürünlerde aflatoksin oluştuğundan ürünler kısa sürede bozuluyor. Bu durumun ortaya çıkmaması için modern, teknolojik yapıya sahip lisanslı depoculuk işletmesinin kurulması gerekiyor. Fıstık ticaretini kolaylaştıran ve bir güven mekanizması oluşturacak aylık 10 bin kapasiteli fıstık lisanslı depo işletmesinin Urfa fıstığının tarımına, üreticisine, ticaretine ve sanayisine önemli katkılar sağlayarak istihdam ve gelir artışı sağlayacak” diye konuştu.

Fıstıktan türev ürünler geliştirmek için de Ar-Ge’ye başlayacak

Fıstık Lisanslı Depoları faaliyete başladıktan sonra borsa bünyesindeki Ar-Ge ve Proje birimlerini fıstık alanında aktif hale getireceklerini belirten Mehmet Kaya, hedeflerinin Urfa Keten Köyneği Fıstığı’ndan katma değeri yüksek yeni türev ürünler geliştirmek olduğunu aktardı. Ham maddedeki güçlerini yeni türev ürünlerle yüksek ticari avantaja dönüştürmeyi amaçladıklarını ifade eden Kaya, şunları söyledi: “Değişim ve gelişimin gerisinde kalmamak için Ar-Ge ve Proje birimimiz bizim en önemli gücümüzü oluşturuyor. Üretim ve depolamadaki gücümüzü son tüketiciye yönelik geliştireceğimiz yeni lezzetlerle büyük bir değer zincirine dönüştüreceğiz. Bu alanda hem ulusal hem de uluslararası projeleri de yakından takip ediyoruz. Üyelerimizin ortak ihtiyaçları doğrultusunda katma değer yaratacak proje geliştirebilmeleri ve uygulayabilmeleri için ilgili kurum-kuruluşlar ile ortak bilgilendirme toplantıları düzenleyeceğiz. TS EN ISO 9001:2008 Belgesi standartlarına sahip Ar-Ge birimimiz sayesinde önümüzdeki süreçte ilgili kurumların Proje birimleri ile ortak çalışmalar yapmayı planlıyoruz. Coğrafi işaret tescilinin yanı sıra organik etiketli ürün üretimi noktasında da hazırlıklarımız devam ediyor.”