Kuru üzüm işlem salonunda işlemler azalıyor: ‘Yokluğunda fiyat tespit ve ilanı yapılamaz'

DUYGU GÖKSU / İZMİR

İzmir Ticaret Borsası (İTB) kuru üzüm işlem salonu, yurtiçinden ve yurtdışından tüm sektör paydaşları tarafından takip ediliyor, dünyada canlı alım satım işlemleri ve fiyat ilanı sadece burada yapılıyor. İTB Yönetim Kurulu Sayman Üyesi İlhan Zincircioğlu, 2000’li yıllardan sonra kuru üzüm işlem salonunda, üzüm işletmelerinin İzmir dışına taşınması, TARİŞ’in aldığı üzümü kendi satmaya başlaması ve TMO’nun da doğrudan ihracatçıya satış yapmaya başlaması sonucunda işlemlerin ciddi oranda düştüğünü aktardı. Zincircioğlu, kuru üzüm işlem salonunun yeniden yapılandırması için sektör paydaşlarına çağrıda bulunarak, üzüm işlem salonu yokluğunda doğru fiyatlamanın yapılamayacağını vurguladı.

Kuru üzümde 2023/24 sezonunda yaklaşık 207 bin ton ihracata karşılık 490 milyon dolar döviz gelirinin Türkiye’ye kazandırıldığını dile getiren Zincircioğlu, “Yıllara göre değişmekle birlikte dünya üretiminin yaklaşık yüzde 25-30’unu, ihracatın ise yaklaşık yüzde 30-35’ini gerçekleştiriyoruz. Dünya kuru üzüm piyasasında en etkili ülkelerin başında geliyoruz” dedi.

Çok uzun yıllar boyunca kuru üzüm üretiminin çok büyük bir kısmının alım satımlarının İTB işlem salonunda yapıldığını ancak, özellikle 2000’li yıllar ile birlikte salon işlemlerinde azalış gözlenmeye başladığını aktaran Zincircioğlu, işlemlerdeki azalışın temel sebeplerini, “Üzüm işletmelerinin hemen hemen tamamı İzmir dışına, üretim bölgelerine taşındı. Bu durum işletmelerin doğrudan üreticiden satın alımlarının artmasına, tüccar ile borsa dışında alışveriş yapmasına zemin hazırladı. Sektörün en önemli aktörlerinden birisi olan TARİŞ, üreticiden aldığı ürünlerin çoğunluğunu ihracatçı firmalarımıza işlem salonumuzda satıyordu. 2000 yılında ise Tarım Satış Kooperatiflerinin yasasında yapılan değişikliğin ardından, TARİŞ aldığı üzümün tamamını yurtiçi ya da yurtdışı piyasalara kendi satmaya başladı. Nitekim çok uzun yıllardır TARİŞ’in işlem salonumuzda önemli bir satış işlemi olmadı. Son olarak, bu yıl alım yapmasa da TMO da son yıllarda piyasanın önemli aktörlerinden birisi oldu. Üreticiden aldığı üzümleri kendisi doğrudan ihracatçı firmalarımıza satışını gerçekleştirdi” şeklinde sıraladı.

“Üretimin azalması işlemdeki düşüşü hızlandırdı”

Son iki sezondur kuru üzümde üretim miktarının yüzde 30-40’lara varan oranda gerilemesinin de bu düşüşü hızlandırdığını söyleyen Zincircioğlu, “10 yıldan fazladır Sarıgöl, Alaşehir, Salihli, Turgutlu güzergahından haftanın belirli günlerinde borsamıza üzüm numunesi taşıyoruz. Salon işlemlerinin teşvik edilmesi, desteklenmesi konusundaki taleplerimiz ilgili birimlere çok kereler aktarıldı. Ancak, gelinen noktada işlemlerin azaldığı ve her türlü seçeneğin değerlendirildiği bir dönemdeyiz” diye konuştu.

Doğru fiyatlamanın istikrarlı bir ticaret için ne kadar önemliyse, fiyat belirsizliğinin de ticarette en büyük handikaplardan biri olduğuna dikkat çeken Zincircioğlu, “Bu anlamda işlem salonlarımızın gördüğü hizmet, varlığında anlaşılamayabilir. Ama olmadığında, fiyat tespit ve ilanı yapılmadığında kim hangi fiyatla alım satım yapacağını bilemediğinde önemi çok daha iyi anlaşılır. Bu düşünceden hareketle, kuru üzüm işlem salonumuzun günümüz ihtiyaçlarına uygun olarak yeniden yapılandırılması dahil her türlü seçeneği değerlendiriyoruz. Kuru Üzüm İşlem Salonu İTB için bir prestij sağlayabilir ama en önemli işlevi üretici, tüccar ve ihracatçımıza verdiği hizmet. Bu nedenle tüm paydaşlarımızdan sorumluluk üstlenmelerini bekliyoruz” ifadelerini kullandı.