Kars TSO Başkanı Bozan: Kars Kazı, sanayi ve yerel destek projeleriyle küreselleşebilir

MEHMET NABİ BATUK / KARS  

Doğu Anadolu Bölgesi’nin en önemli markalarından biri olan Kars Kazı’nın küresel piyasalarda daha çok yer edinmesi için çalışmalar sürüyor. Beyaz, gri ve kahverengi tüyleri, turuncu bacakları ve gagaları, iri gövdeleri, geniş kanat açıklığı ile dikkat çeken Kars Kazı, kahverengi sırtı ve geniş göğsüyle diğer türlerden ayrışıyor. Yüksek fosfor, demir, kalsiyum ve potasyum içeriği sayesinde yüzyıllardır sofraların aranan lezzetlerinden biri olan Kars kazı, eti kadar ciğer, yağ ve tüy gibi türev ürünleriyle yüksek talep görüyor. Yüksek talep nedeniyle bölgede konvansiyonel kaz çiftliklerinin sayısı hızla artıyor. Ancak gerçek Kars kazının damızlık popülasyonundaki azalma ile birlikte ihracata yönelik girişimler azalıyor. Gerçek üreticiler ağırlıklı olarak ürünlerini yurt içi pazarlarda değerlendirirken ihracata yönelik Kars kazı bulmakta zorluk yaşanıyor.

Kars Ticaret ve Sanayi Odası (KATSO) Yönetim Kurulu Başkanı Kadir Bozan, bölgedeki gerçek Kars kazı üretim miktarı talebi karşılayamadığı için perakende sektörünün bölge dışından farklı cins kazları kente getirdiğini belirtti.

Bu durumun da Kars kazının kalite ve marka değerine büyük zarar verdiğini ifade eden Kadir Bozan, arz sorunun çözülmesi için yereldeki gerçek üreticileri destekleyecek ve damızlık potansiyeli artıracak yeni destek programlarına ihtiyaç olduğunu aktardı. Kars kazının yanlış piyasa koşullarına karşı koruyup geleceğe aktarılabilmesi için coğrafi işaret tescili ile koruma altına aldıklarını kaydeden Başkan Bozan, “Bu kaz cinsi, Kars’ta; aile ve akraba çevreleri ile geleneksel kaz çiftliklerinde yetiştiriliyor. Kars Kazı et, tüy ve yumurta verimleri bakımından yüksek bir ticarî değere haizdir. Ancak yaşanan maliyet artışları ve köylerden şehre göç nedeniyle yerel ırk kazlarımızın popülasyonu düşüyor. Asıl hedefimiz olan ihracata odaklanabilmemiz için kırsaldaki geleneksel üretim alanlarımızda yeni çiftlikler kurmalıyız. Ancak söz konusu yetiştiricilerimizin bu çiftlikleri kuracak teknik bilgileri ve kaynakları yok. Bu nedenle kırsaldaki yetiştiricilerimizi çiftlik projelerine yönlendirecek yeni destek ve teşvik mekanizmalarına ihtiyacımız var. Yoğun bürokratik işlemler ve ağır şartnameler nedeniyle gerçek üreticilerimiz mevcut devlet desteklerinden yararlanamıyor. Yerel üreticilerimiz için daha küçük ölçekli destek programları başlatılmalı. Bu programlar düz mantıkla geliştirilmeli. Yereldeki kamu kurum ve kuruluşlar, yapıları gereği bu alanda öncü olabilirler” dedi.

Üreticiler için kurulacak kaz eti entegre tesisi ihracatı güçlendirir

Kaz etinin yanı sıra ciğer, yağ ve tüylerinin de yurt dışı pazarlarda yüksek katma değere sahip olduğunu aktaran Başkan Bozan, Avrupa ülkelerinden sık sık talep aldıklarını ancak sanayi tesisleri olmadığı için dış ticaret potansiyelini değerlendirmediklerini kaydetti.  “Bölgemizde faaliyet yürüten Kars Lojistik Merkezi, Bakü-Tiflis- Kars Demiryolu Hattı, Çıldır-Aktaş Gümrük Kapısı ile dünyanın her bölgesine ürün gönderecek lojistik imkanımız var. Ancak bu imkanları entegre bir tesisimizin olmayışı nedeniyle değerlendiremiyoruz. Önümüzdeki süreçte TKDK projeleri sanayi alanında kentimiz için bir fırsat olabilir. Bu alandaki girişimlerimiz devam ediyor” şeklinde konuştu.

Rakamlarla Kars Kazı:

Toplam damızlık sayısı: 315 bin
Yetiştiricilerin mera alanı: 400 bin hektar
İşletme sayısı 50
Geleneksel yetiştirici sayısı 15 bin
Ortalama Ağırlığı: 3-5 kg
Üretim bölgeleri: Kars - Ardahan

Taze Kilogram Fiyatı: 600 TL
Kurutulmuş Kilogram Fiyatı: 750 TL
Kaz Ciğeri Kilogram Fiyatı: 500 TL
Kaz Yağı Kilogram Fiyatı: 500 TL
Kars Kaz Tüyü Kilogram Fiyatı: 450 TL

Kaz Üretiminin artırılması için talepler:

- Kırsaldaki yerel üreticilere yönelik mikro destek programlarının artırılması

- Mevcut destek programlarındaki şartnamelerin kolaylaştırılması

- İhracata yönelik Kars Kazının işleneceği bir entegre tesisin kurulması

- Kars Kazının genlerinin korunması için önlemlerin ve denetimlerin artırılması