Kamu müteahhitlerinin gözü, fiyat farkı kararında

Talip ÖZTÜRK

GAZİANTEP - Türkiye’nin lokomotifi inşaat sektörü, 2021 yılını farklı ürün gruplarında yüzde 300’e varan maliyet artışlarıyla kapatmaya hazırlanıyor. Kamu ve özelde birçok firmanın inşaatları durdurduğu ve iş yavaşlattığı sektörde, müteahhitler yaklaşık bir yıldır fiyat farkı kararnamesinin çıkmasını bekliyor. Kararnamenin 2022 yılının ilk haftasında TBMM’de görüşülmesi beklenirken, kamu müteahhitleri düzenlemede yer alan maddelerin maliyetleri karşılamamasından endişeli. Geçtiğimiz ay 28 firmanın konkordato ilan ettiğini dile getiren sektör temsilcileri, DÜNYA’ya yaptıkları açıklamada 2018-2019 yıllarında da çıkması beklenen kararnamenin gecikmesinden kaynaklı birçok firmanın zarar ederek iflas ettiğini belirtirken, tatmin edici bir düzenleme yapılmaması halinde kamunun ciddi zarar göreceğini söylüyor. Öte yandan DÜNYA’nın edindiği bilgilere göre, Haziran-Aralık 2021 döneminde en az 40 inşaat firması konkordato ilan etti.

“Yeni fiyatlarla işlerin sürdürülmesi çok zorlaştı”

Kararnameye ilişkin endişe ve beklentilerini açıklayan Gaziantep’in en büyük kamu müteahhitlerinden MÜSİAD Gaziantep Başkan Yardımcısı Ali Adıgüzel, 2018-2019 yıllarında yaşanan fiyat artışları nedeniyle yüzlerce müteahhidin çok ciddi zarar etiğini ve bir kısmının mesleği terk etmek zorunda kaldığını belirtti. Şimdilerde üzerinde çalışılan Fiyat Farkı Kararnamesi’yle ilgili endişeleri olduğunu anlatan Adıgüzel, “Çıkarılacak Fiyat Farkı Kararnamesi’yle yapılacak ek fiyat farkının; ‘nasılsa döviz kurları da düştü’ denerek, son 1,5 yılda gelen yüzde 200’ün üzerindeki ortalama fiyat artışlarını karşılamayacak şeklide ödenmesi, üzülerek söylemeliyiz bu sektörü bitirecektir. Dolayısıyla mutlaka reel piyasa zamlarını karşılayacak bir oranda ek fiyat farkı verilmesi gerekiyor. Hükümetimizin ortalama yüzde 30-40 aralığında bir ilave ödemeyle bu işlerin yapılamayacağının farkında olması gerekiyor” dedi.

Fiyat Farkı Kararnamesi ile birlikte henüz işlerinde yüzde 20 fiziki gerçekleşme sağlayamayan yüklenicilere koşulsuz tasfiye hakkının verilmesi gerektiğini ifade eden Ali Adıgüzel, şunları kaydetti: “Çünkü sadece son 3 ayda tüm yapı malzemeleri yüzde 80’in üzerinde zamlandı. Fiyat farkı verilmesinin başlangıç tarihi 1 Ocak 2021 olmalıdır. Aksi takdirde 2020 yılında iş alarak büyük bir sıkıntıya girmiş yüklenicilerin hiçbiri işlerini bitiremeyecek. Kaynak konusunda finansman oluşturulamıyorsa önümüzdeki birkaç ayda yapımı öngörülen olası yeni yatırımların ötelenmesiyle, gerekli finansman ihtiyacı pekala karşılanabilir. Kaldı ki bu işlerin yarıda kalıp yeniden ihale edilmesi, daha büyük bir kamu zararı oluşturacak.”

Son 4 aydır yüklenicilerin büyük bir çoğunluğunun işini durdurduğunu ya da rölantiye alıp asgari süratte iş yaptığını belirten Adıgüzel, “Çünkü ortaya çıkan yeni fiyatlarla işlerin yapılma şansı kalmadı. Döviz düştü ama inşaat demiri dışında hiçbir yapı malzeme fiyatında indirim olmadı. Sadece bundan sonra gelebilecek zamları engelledi. Sonuç olarak çıkması beklenen Fiyat Farkı Kararnamesi’nin bu hususları göz ardı ederek çıkması durumunda; binlerce müteahhit kaçınılmaz iflas noktasına gelecek, yatırımlar yarıda kalıp, milyonlarca lira kamu zararı oluşmasına neden olacak” diye konuştu.

“Maliyet artışları yüzde 300’e dayandı”

Kenttin en büyük kamu müteahhitlerinden Muhittin Güngör ise tatmin edici bir kararname çıkmaması durumunda inşaat ile birlikte birçok alt sektörün büyük zarara uğrayacağını kaydetti. Güngör, daha önce ihalelerin 2886 sayılı kanunla gerçekleştiğini bildirerek, bu yasayla birlikte yıl içerisinde maliyet artışlarının kamu tarafından karşılandığını bu sayede müteahhitlerin zarar etmediğini söyledi. Ancak şimdilerde anahtar teslim yoluyla ihale edildiğini aktaran Güngör, 2021 yılı içinde beton ve demir temel girdilerde yüzde 100 ile yüzde 300’e varan artışların yaşandığını kaydetti. Güngör, kararnamenin 2021 yılının tamamını kapsaması gerektiğinin altını çizerek şunları söyledi: “Asgari ücrete gelen zamla beraber bir personelin işverene maliyeti 5 bin 930 TL oldu. Maliyetlerimiz de her geçen gün artıyor. Dövizin düşmesi malzeme fiyatlarını geri çektirmedi, aksine zamlar devam ediyor ve piyasada malzeme bulunmuyor. Devletimizden SSK primleri üzerinden de bir destek bekliyoruz. Kararname 2021 yılının başından itibaren geçerli olmalı ki sektörü tatmin edebilsin. Aksi takdirde işler durma noktasına gelecek. Tatmin edici bir kararın çıkmasıyla herkes işini sürdürür ama çıkmazsa birçok firma için tasfiye ve iflaslar kaçınılmaz olacak. Bunun yanında firmaların batması veya iflası durumunda yanında birçok tedarikçinin batması da kaçınılmaz olacak.”

MÜSİAD beklenti ve sorunlar raporunu bakanlığa verdi

MÜSİAD bir rapor hazırlayarak kamu ihale kanununa göre ihale edilen yapım işlerinde uygulanacak esaslarda düzenleme yapılmasına ilişkin öneri ve sektörün sorunlarını Hazine ve Bakanlığı’na iletti. Raporda, öncelikle yapı malzemelerine gelen reel piyasa farklarının yüklenicilere ödenmesini sağlayacak şekilde bir düzenlemeye gidilmesi gerektiği belirtildi. Reel piyasa fiyatlarında fiyat farkı ödenmesine rağmen finansal olarak devam etmesi mümkün olmayan işler için şartsız tasfiye hakkı tanınması istenilen raporda, hammadde özelliği taşıyan veya stratejik öneme sahip ürünlerde iç piyasa ihtiyacı doğrultusunda belli bir süre için ihracatına vergi konulması ya da KDV indirimi getirilmesinin sektörde en azından belirli bir dönem sıkıntıların çözümüne yardımcı olacağı bildirildi. Ayrıca, kamuya iş yapan yükleniciler için geçerli olmak üzere yüzde 5 oranına çıkarılan stopaj oranının ve 4/10 oranına çıkarılan KDV Tevkifat oranının yine eski oranına çekilmesinin, yüklenicileri finansal anlamda bir nebze rahatlatacağı kaydedildi.