'Hazreti İbrahim'in mirası göz göre göre yok ediliyor'

Mehmet Nabi Batuk / HARRAN

Ortaçağ’da ticaret, inanç, bilim, sanat denilince akla gelen ilk merkezlerden biri olan Harran’ın hikâyesini ortaya çıkaracak ve bölgeyi turizme kazandıracak çalışmalar devam ediyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından ihalesi yapılan ve Mayıs 2023’te başlatılan çalışmalarda Harran Medresesi ve Harran Kilisesi’ndeki kazılar sürüyor. Harran Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Harran Ören Yeri Kazı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Önal, Hz. İbrahim’in 40 yıl yaşadığı evi tespit ettiklerini ancak tüm uyarılarına rağmen, son üç yılda evin bulunduğu bölgeye 70’ten fazla kaçak ev yapıldığını söyledi.

Mesudi, evin Rakka Kapısı’nın yakınında olduğu görüşünde

Hz. İbrahim’in evinin ve mescidinin ortaya çıkarılması ve ziyarete açılabilecek hale getirilmesiyle Urfa için Göbeklitepe’den sonraki en önemli arkeolojik kazancın sağlanacağını vurgulayan Prof. Dr. Mehmet Önal, şunları söyledi: “Tüm kutsal kitaplarda Hz. İbrahim’in Harran’da yaşadığını biliyoruz. 5’inci yüzyılda İspanya’dan Harran’a gelen Egeria’nın mektup şeklindeki günlüklerinde Hz. İbrahim’in evinin kilisenin yakınında olduğu belirtiliyor. Dönemin bilim insanları da bu evden eserlerinde söz ediyor. Mesela Mesudi evin Rakka Kapısı’nın yakınında olduğunu söylüyor. Tarah, İbrahim Tapınağı’ndan söz ediyor. Benjamin Tudela, İbrahim Evi’nden, İbn Şeddat ise mescidinden bahsediyor. 1910 yılında Gertrud Bell bu mescidin fotoğrafını çekiyor. Hz. İbrahim’in mescidinden günümüze sadece iki sütunu ulaşmış.”

“Yıkım kararı uygulanmıyor”

Prof. Dr. Mehmet Önal, “Bu alanı Hz. İbrahim Evi Çevre Düz Düzenleme Projesi kapsamında değerlendiriyoruz. Ancak şuanda bu alanın üzerinde tüm uyarılarımıza rağmen son 3 yılda 70’i aşkın kaçak ev yapıldı, yapılmaya da devam ediyor. Şanlıurfa Kültür Varlıklarını Koruma Kuru Kurulu kaçak yapılara karşı yıkım kararı verdi. Ancak Harran’da yerel yönetimler bu kararları uygulamıyor. Hz. İbrahim’in anıları ve insanlığa bıraktığı miras göz göre göre yok ediliyor” diye konuştu.

Kale-Saray, bilim müzesine dönüştürülecek

Ortadoğu’nun en büyük sarayı olan 3 katlı Harran Kale-Saray’daki çalışmaların da hızla devam ettiğini ifade eden Prof. Dr. Mehmet Ünal, “Son bütçe desteği ile birlikte çalışmalarımız daha da hızlandı. Burada Türkiye’nin en uzun arkeolojik toprak taşıyıcı bandı kuruldu. Yaşanan depremde Kale-Saray’ın kuleleri zarar gördü. Depremde zarar gören bölümlerin restorasyonu da hızla devam ediyor. Kazdıkça 7-8 metre uzunluğunda yeni salonlar, avlular, havuzlar ve farklı amaçlı mekanlar keşfediyoruz. Son olarak krala ait seramoni merdiveni bulunanlar arasındadır.  Ayrıca Osmanlı döneminde kullanılmış yazılı belge arşiv odası keşfettik. Burada 100 adedin üzerinde yazılı belge çıktı. Kale-Saray’a giriş için son olarak köprü yapımı projelendiriliyor. Köprü yapıldıktan sonra Kale-Saray’ı ziyaretçiler gezebilecek. Nihayi hedefimiz Kale-Saray’ı bilim, inanç ve kazılarda çıkan buluntulardan oluşan temalı odalarla müzeye çevirmek” diye konuştu.  

Ulu Cami yeniden ayağa kaldırılıyor

Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinde kazı çalışmaları devam eden Ulu Cami’nin kemerlerinin yıkıldığının bilgisini veren Prof. Dr. Mehmet Önal, şunları söyledi: “Bu cami Emeviler döneminde yapıldı. Şu ana kadar yaptığımız araştırmalarda 25 kapı tespit edildi. Cami’nin etrafında medreseler var. Bunlardan birinde kazılarımız devam ediyor. Şuana kadar öğrenci odaları, koridorlar, mescit, ve avluyu ortaya çıkardık.  Bu yıl avlunun etrafını genişletmeye odaklandık. Yavaş yavaş süslemeli taşlı yeni mekanlarda ortaya çıkıyor. Depremde yıkılan anastylosisler yeniden ayağa kaldırılıyor. Çatlayan minarenin 10 metre yüksekliğindeki tuğla örülü kısmı da tekrar sökülüp yeniden yapılacak.”