Küresel yağlı tohum üretimi 600 milyon tona gidiyor

Dünya gıda sektörü üzerinde birçok etki doğuran COVID-19 süreci bakliyat ve yağlı tohum talebini de güçlendirdi. Evlerine kapanmak zorunda kalarak bilinçli beslenmeye yönelen tüketicinin bakliyat ve bitkisel yağ talebindeki büyüme yağlı tohum üretimine de yansıdı. Dünyada 2019/2020 pazarlama yılında 577 milyon ton olması beklenen yağlı tohum üretiminin, 2020/2021 döneminde ise 600 milyon tonun üzerine çıkması bekleniyor.

ABD Tarım Bakanlığı (USDA) tarafından hazırlanan küresel yağlı tohum raporunda artan talebin üretime yükseliş olarak yansıyacağı belirtildi. 2019/2020 döneminde 577 milyon ton üretim beklentisinin korunduğu raporda, yağlı tohum ithalat hacminin 6 milyon ton artarak 187 milyon tona ulaşması bekleniyor. Söz konusu yükselişe neden olarak özellikle Çin, Mısır, Hindistan, Tayland ve AB’nin yağlı tohum ithalatındaki artış gösteriliyor. Brezilya ve Arjantin de ihracatını artıran tarafta yer alıyor.

Ticaret hacmi de artıyor

2020/21 pazarlama yılında ise yağlı tohum üretiminin 610 milyon tona ulaşması bekleniyor. Raporda, Rusya’da azalan ayçiçeği ve Ukrayna’da düşen kolza üretimin ABD’nin soya fasulyesi üretimindeki artışla dengeleneceği belirtiliyor. Yağlı tohum ticaret hacminin de 3 milyon ton artarak 189 milyon tona ulaşması bekleniyor. Özellikle Arjantin, Brezilya ve ABD’nin soya fasulyesi ihracatının, Çin’den gelen güçlü taleple artması bekleniyor. Hindistan, mısır ve Tayland ithalatında ciddi artış öngörülen diğer pazarlar.
Raporda, dünyanın önde gelen yağlı tohum pazarlarındaki şu beklentileri yer verildi:

● Rekor arz ve artan Çin talebinin yardımıyla ABD’nin soya fasulyesi ihracatını 57.8 milyon ton seviyesine çıkaracak.
● Arjantin’in soya fasulyesi ihracatı Çin pazarına satışların artmasının etkisiyle daha önceki tahminlerin 1 milyon ton üzerine çıkarak 7.5 milyon tona ulaşacak.
● Çin’in ayçiçeği tohumu ithalatı 500 bin ton artarak 1.4 milyon ton, palm yağı ithalatı 300 bin ton artışla 6.7 milyon ton ve soya fasulyesi ithalatı 3 milyon ton yükselerek 99 milyon tona seviyesine erişecek.
● Avrupa Birliği’nin alımları hız kesecek. Ukrayna’da ihraç edilebilir kolza arzının azalması nedeniyle AB’nin kolza ithalatı 300 bin ton düşerek 5.7 milyon tona inecek. Yerel üretimdeki artışın yardımıyla yağlık ayçekirdeği tohumu ithalatı 200 bin ton azalarak 420 bin tona ve çerezlik ayçekirdeği alımları 200 bin ton azalarak 3.45 milyon tona inecek.
● Hindistan’da soya fasulyesi ithalatı, artan talebe paralel 300 bin ton yükselerek 400 bin ton olarak gerçekleşecek.
● Malezya, arzı artan palm yağı ihracatını 17 milyon tonun üzerine çıkaracak.
● Rusya’nın soya fasulyesi ve ayçekirdeği tohumu ihracatında, üretimin zayıflaması nedeniyle düşüş yaşanabilir.

Pirinç, arpa ve sorgum artıyor buğday yavaşlıyor

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) büyük ölçüde ABD’deki daha düşük mısır üretimi nedeniyle, 2020’deki dünya gıda üretimi tahminlerini temmuz projeksiyonundan 25 milyon ton aşağı çekti. Ancak buna rağmen 2019 üretiminin yüzde 2 yani 58 milyon ton fazlasına tekabül eden 2 milyar 765 milyon tonluk bu sonuç tüm zamanların en yüksek seviyesini temsil edecek.

● Arjantin ve Brezilya için rekor düzeyde mısır hasadı tahmini yapılırken, sorgum üretiminin de geçen yıla göre yüzde 6 artması bekleniyor. Ayrıca, 2020 yılında dünya ölçeğinde pirinç üretiminin 509 milyon tonla yeni bir rekora ulaşması bekleniyor.
● Buğday üretiminin ise geçen yılın altında kalarak 760 milyon ton olması öngörülüyor. Düşüşün nedeni ise Arjantin, Avrupa Birliği (AB) ve ABD’de üretimin gerileyeceği beklentisi. Brezilya, Kanada, Rusya ve Ukrayna’nın üretiminin ise artacağı öngörülüyor.
● Küresel tahıl stoklarının 2021 sezonunun sonunda yüzde 1.7 artarak 895.5 milyon tona çıkması, bunun dünya tahıl stoklarının kullanım oranını yüzde 31.8'e dönüştürmesi ve temmuz ayına kıyasla biraz daha düşük, ancak yine de tarihsel açıdan görece yüksek olması bekleniyor.
● Beklenen daha fazla pirinç ve iri taneli tahıl sevkiyatları ile canlanan 2020/21 yıllarında dünya tahıl ticaretinin 2019/20 döneminin yüzde 1.6 üzerinde gerçekleşmesi de bekleniyor.

En hızlı talep artışı ayçiçeği yağında

Ayçiçek yağının 2019/20 döneminde küresel gıda kullanımında payının yüzde 12 ile rekor seviyeye yükselmesi bekleniyor. Küresel gelirdeki artışın daha kaliteli yağlara olan talebi güçlendirmesi, buna paralel üretimin istikrarlı şekilde artması ayçiçeği yağına geçişi hızlandırıyor. USDA raporuna göre 2011'den bu yana, ayçiçeği yağı üretimi diğer tüm yağlardan daha hızlı artış gösterdi ve yılda ortalama yüzde 7 büyüdü. Bu eğilim, 2019/20 pazarlama yılında, palmiye ve kolza yağı üretiminin olumsuz hava koşulları ve Çin ticaret endişeleri nedeniyle düşmesiyle hızlandı. Bu dönemde küresel ihracatın büyüklüğü yaklaşık 12.3 milyon ton olarak gerçekleşti.

Diğer taraftan 2020 başında fiyatların daha cazip olması da Ayçiçek yağını daha iyi bir seçenek haline getirdi. Ayçiçek yağı, şubat ortasından nisan başına kadar kolza yağından daha ucuz kaldı ve bu da satın alımları teşvik etti. Çin'in Ayçiçek yağı ithalatı nisan ayında tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü ve 251 bin tona ulaştı. Çin’de 2019/20 sezonunda Ayçiçek yağının gıdada kullanım oranı 7 yıla öncesinin iki katına ulaştı.