İthalatı 20 yılda sekiz kat arttı

Türkiye’nin tarım ve gıda ürünleri ihracatında geleneksel olarak çevre ülkeler ağırlıklı paya sahip. Bu kimi zaman bir avantaj kimi zaman ise dezavantaj. Bu nedenle son yıllarda artan bir pazar çeşitlendirme çabası var. Kuzey Amerika, Hindistan, Çin ve Japonya potansiyel hedef pazarlar arasında yer alıyor.

Bu süreçte Akdeniz İhracatçı Birlikleri de üyelerini yeni pazarlara girme konusunda yönlendiriyor. AKİB bünyesindeki hububat, bakliyat, yağlı tohum ihracatçıları bu açıdan 2020’de iyi bir sınav veriyor. Ciddi miktarda ithalat yapan ama Türkiyeli firmaların zayıf olduğu ülkelere ihracatımız bu yıl önemli oranlarda artış kaydediyor.

Bu ülkelerden biri de Hindistan. Ülkeye ihracatımız düşük olsa da 2020’de iyi bir yükseliş yakalanmış durumda.

Türkiye’nin Hindistan’a hububat, bakliyat, yağlı tohum ihracatı 2020’nin ilk 8 ayında iki katından fazla artarak 36 milyon doları aştı. AKİB bünyesindeki firmaların bu sektörde Hindistan’a ihracatı ise bu dönemde yüzde 91 artışla 3,5 milyon dolar oldu.

Rakamlar düşük olsa da Hindistan önemli bir potansiyele sahip. Hindistan’ın dünyadan hububat, bakliyat, yağlı tohum ithalatı 2019 yılında 12 milyar dolar civarında gerçekleşti. 20 yıl önce 1,5 milyar dolar civarında olan ithalat bu dönemde 8 katına çıktı.

12 milyar doları bulan ithalatın önemli bir bölümünü palm yağı ve soya yağı oluşturuyor. Her ikisi de Türkiye’nin güçlü olduğu ürünlerden değil. Bununla birlikte 1207, 1209 ve 2106 kodlu GTİP’lerde ihracat potansiyelimiz yüksek. Hindistan pazarını çekici kılan önemli özelliklerden biri pazarın büyüklüğü. 1,3 milyar nüfusa sahip olan Hindistan dünyanın en kalabalık ikinci ülkesi. Tarımsal üretimde de oldukça iyi verilere sahip. Bununla birlikte önemli denebilecek bir miktarda da ithalat yapıyor.

Pazarı çekici kılan özelliklerden biri de, ekonomi büyüdükçe expatların sayısının artıyor olması. 3 trilyon dolara yakın GSYİH’ye sahip olan ekonomi iyi bir büyüme ortalamasına sahip ve gelecek yıllarda dünya sıralamasında daha da öne çıkması bekleniyor. Bu da farklı mutfaklara hitap eden ürünlere sahip olunmasını gerektiriyor.

Son dönemde COVID-19 vakalarının hızla artıyor olması bazı ürünlerin ihracat potansiyelini artırabilir. Günlük vaka sayısının 90 bini aştığı bu günlerde organik olarak üretilmiş ve hijyenik olarak sunulan ürünlerin pazarda yer bulma olasılığı yükseliyor. Salgın döneminde Hindistan’ın dış ticarete yönelik aldığı önlemlere https://www.macmap.org/en/covid19 sayfasından ulaşılabilir.

Sektör ihracatı çok sayıda ürün ve ülkede yükseliyor

COVID-19 dünya genelinde pek çok sektörün ticaretini olumsuz etkiledi. Otomotiv, demir-çelik, giyim ürünleri gibi sektörlerin ticareti büyük oranda daraldı. Ancak az da olsa salgının olumlu etkilediği sektörler de var. Bunların biri de tarım ürünleri.

Türkiye için de durum aynı.

Bu yılın Ocak-Ağustos dönemindeki 8 aylık toplam ihracatımız geçen yılın yüzde 12,8 gerisinde. Sektörlerin pek çoğunun ihracatında düşüş var. Ancak bitkisel ürün ihracatı ilk 8 ayda yüzde 10 yükselmiş durumda.

Özellikle yaş meyve-sebze ve fındık ihracatındaki artış yüzde 20’nin üzerinde seyrediyor. Bu kadar yüksek olmasa da hububat-bakliyat ve yağlı tohum mamulleri ihracatı da geçen yıla göre yaklaşık yüzde 7,8 artmış durumda. Meyve ve sebze mamullerinde ihracat yüzde 5,3 artarken, kuru meyve, zeytinyağı ve süs bitkileri gibi alt sektörlerde ise gerileme var.

Türkiye önemli bir tarım üreticisi ve ihracatçısı. Pek çok ürünün ihracatında, dünya sıralamasında ilk 5 içinde. COVID-19 sonrasında sağlıklı beslenmenin öneminin artması ve bazı ülkelerin tarım ihracatını kısıtlayıcı tedbirler alması, Türkiye’nin mevcut pozisyonunu biraz daha güçlendirdi.

Bu dönemde AKİB bünyesinde bitkisel ürün ihracatı yapan firmaların performansı, Türkiye genelinin üzerine çıktı. İlk 8 ayda Türkiye’nin bitkisel ürün ihracatı yüzde 10 artışla 10 milyar dolara ulaşırken, AKİB’in bitkisel ürün ihracatı yüzde 13,7 artışla 1,5 milyar doları aştı. Birliğin ihracatında iki ana kalem var: Hububat-bakliyat ve yağlı tohum mamulleri ile yaş meyve ve sebze.  8 ayda ilkindeki artış yüzde 18,8, ikincisindeki ise yüzde 15,5.

Bölge ve sektörün durumu

Türkiye genelinde Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri sektörünün 2020 yılı 8 aylık ihracatı yüzde 7,8 artışla 4,6 milyar dolara ulaştı.

Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri sektörünün üretim ve ihracatında kilit role sahip bölgelerden biri Akdeniz İhracatçı Birlikleri’nin (AKİB) görev alanı içinde yer alan Adana, Mersin, Karaman, Kayseri, Antakya’nın oluşturduğu alan. 2020’de bölgenin ihracat performansı göz dolduruyor.

AKİB, bu sektörde Türkiye ihracatından yüzde 16,4 pay alıyor. AKİB bünyesinde Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 2020 yılı 8 aylık ihracatı yüzde 18,8 artışla 756 milyon dolara ulaştı.

Sektörün ihracattaki ana ürün grupları değirmencilik ürünleri, pastacılık ürünleri, bakliyat, hububat ve şeker mamulleri. Bu ürün grupları içinde bakliyatta ciddi bir sıçrama var. Geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 56 artan ihracat 190 milyon dolara ulaştı. Ayçiçek yağı ve soya yağı ihracatında da yüzde 100’ü aşan artışlar görülüyor. Pastacılık ürünleri ihracatı yüzde 18 artışla 200 milyon dolara yaklaşmış durumda.

Yılın ilk 8 ayında Irak 120 milyon dolarlık ihracat ve yüzde 16’lık pay ile ilk sırada yer alıyor. Ardından gelen Suriye yüzde 8, Sudan yüzde 6’lık paya sahip.

Bu dönemde en fazla ihracat artışı gerçekleşen ülkeler arasında, Sudan, Almanya, Rusya, Kanada, Suudi Arabistan, ABD, Libya, Hollanda, Çin ve Malezya dikkat çekiyor.

AKİB’in Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri ihracatının 2020 performansında öne çıkan iki özellik var. İhracat çok sayıda üründe ve çok sayıda ülkeye artıyor. Bu, ihracat için olabilecek en iyi kombinasyonlardan biri.