Singapur usulü post-pandemi ekonomisi

Singapur pandemi ile mücadelede en başarılı ülkelerden biri. Bugün toplamda 60 binin altında vaka sayısı ve 29 vefat ile pandeminin büyük ölçüde kontrol altına alındığı bir ülke. Bu başarının ardında, entegre bir pandemi politikası mevcut: hızla sağlık güvenliği politikası maske zorunluluğu, sosyal mesafe, dijital kayıt ve takip, yurtdışı sınırlarının kapatılması, zorunlu seyahatlerin karantina ve PCR testi ile kontrolü gibi önlemlerle uygulanmaya alındı.

Pandeminin sağlık cephesi kontrol altına alındıktan sonra Singapur hükümeti, uluslararası ekonomiye sıkı sıkıya bağlı yerel ekonomisini ayakta tutabilmek için büyük destek paketlerini devreye soktu. 2020 yılında Unity (Birlik), Resilience (Dirençlilik), Solidarity (Dayanışma) ve Fortitude (Dayanıklılık) bütçeleriyle 75 milyar doların üzerinde hükümet desteği yerel işletmeler, zarar gören sektörler ve vatandaşlara dağıtıldı.

Geçen hafta krizden nasıl güçlü bir şekilde çıkılacağına dair detaylı bir yol hatırası ile beraber Singapur’un 2021 bütçesi açıklandı. 8.3 milyara dolara yakın bütçe, pandemiyle mücadele ve ekonominin kademeli olarak yeniden açılmasının belkemiğini oluşturmakta. 3.6 milyar dolar tüm vatandaşların aşılanmasının da içinde bulunduğu kamu sağlığı ve pandemi önlemlerine ayrılmış. Pandemiden en çok zarar gören sektörlere yardım ve tüm yerel çalışanlara ve işletmelere yapılacak finansal destekler de bütçenin içinde önemli kalemlerden. İlerleyen 3 yıl içinde firmaları ve çalışanların Covid sonrası ekonomide desteklemek için 18 milyar dolar kenara konulmuş.

2021 bütçesinde yatırımları belli alanlarda incelemek mümkün:

Pandemiye karşı savunma - sağlık ve ekonomi cepheleri

Singapur’da kapanma erken ve hızlı oldu, açılma ise aksine geç ve yavaş devam ediyor. Japonya, Güney Kore ve Hong Kong’da yaşanan şiddetli ikinci dalgaların önlenmesi öncelikli sağlık hedefi. Kamu sağlığının korunması ve güvenli açılma önlemlerinin uygulanması için sağlam bir bütçe, teknolojik altyapı ve pandemi yasaları mevcut. Sağlık tarafında, Ağustos sonuna kadar tüm vatandaşların aşılanması hedeflenmekte.

Pandemiye karşı verilen savaşta havayolları ve turizm gibi en büyük zararı gören sektörlerde, hükümet çalışanlarının maaşlarının yarısını pandemi paketi dahilinde ödemekte, bu oran Nisan-Haziran döneminde %30 ve Temmuz-Eylül döneminde %10 oranına düşürülecek. Ayrıca, taksi ve Uber benzeri hizmetler için 100 milyon dolar, sanat ve spor sektörleri için ise, 34 milyon dolar fon ayrılmış durumda.

İnovasyonların yolu her daim açık

Açık İnovasyon Platform’u ile şirketlerin ve kamu kuruluşlarının projelerde beraber çalışmaları, yeni prototipleri kaynaklarını birleştirerek geliştirmeleri ve çalışanların sağlık ve güvenliklerini monitor eden sistemler geliştirmeleri planlanmakta. Global İnovasyon Birliği ile de, dünya genelinde 15 şehrin inovasyon merkezlerinin birbirleriyle iletişim halinde olması sağlanacak. Ayrıca, oturmuş KOBİ’ler ve yeni girişimlerin risklerini minimuma getirmek ve büyümelerini sürdürmelerini sağlamak için, dijital çözümlere ayrılmış hükümet fonları ve hibeleri devreye girecek.

Dijital altyapıya yapılan yatırımların yanı sıra, fiziksel çalışma alanlarında sağlık ve güvenliğin korunması için işe gelişte test ve biyogüvenlik sistemleri alanında hükümetin özel sektörle beraber yürüttüğü çalışmalar mevcut. COVID testleri ve aşı kayıtlarının kontrol edilmesi her gün işe giden çalışanın verileri arasında tutulacak, gerekli güncellemelerin zamanında yapılıp yapılmadığına bakılacak.

Çalışanlara yeni yetiler kazandırmak öncelikli

SGUnited programı, pandemi yüzünden işlerini kaybetmiş veya daha geleneksel sektörlerden dijital ekonomiye geçiş yapmak için belli yetileri kazandırmak üzere Singapurluları COVID sonrası işlere hazırlayan bir program. 2020’de 200 bin kişi bu program dahilinde işe alındı ve 35 bin kişi eğitim gördü. Hem yeni üniversite mezunları, hem kariyerlerinin ortasında alanlarını değiştirmek isteyenler, hem de işlerini kaybedenler program dahilinde stajyer konumunda geçici olarak işlere başladılar. Orta evrede hedef, yaratılmış bu geçici işlerin hükümetin finansal desteği bittikten sonra da devam etmesi ve tam zamanlı işlere dönüşmesiyle programın işsizliğe ve reel ekonomiye olumlu etki sağlaması.

Sürdürülebilirlik projelerine tam hız devam

Geçen hafta açıklanan Singapur 2030 Yeşil Planına paralel olarak, 45 milyon dolar Singapur’un tarım ve gıda alanındaki projelerine ayrılmış durumda. Bugün Singapur’da tüketilen gıdanın %90’i ithal ürünlerden oluşmakta. Amaç, 10 yıl içerisinde gıda alanında tamamıyla dış ülkelere bağımlılığı kırmak. Ayrıca, 22 milyon dolar elektrik arabaların kullanımını teşvik etmeye ayrılmış. Ada-ülkede 60 bin şarj noktasını inşa edilmesi ve elektrik araba kullananlara vergi avantajları sunulması planlanmakta.

Sürdürülebilirlik ve sıfır karbon salımı hedefleri doğrultusunda, amaç kendi kendine yeten bir gıda üretimi sağlamak, elektrik araba kullanımını yaygınlaştırmak ve atık yönetimi ve su arındırma gibi çevre projelerini çoğu kamu tesisinde hayata geçirmek. Ve tabii İngilizce konuşan dünyada sıkça söylendiği gibi “bedava öğlen yemeği yok”. Önümüzdeki yıllarda arttırılacak vergilerle vatandaşların pandemi önlemlerine destek vermeleri gerekecek. 202225 yılları arasında, ürün ve hizmetlere uygulanan KDV’nin %7’den %9’a çıkarılması planlanmakta. Yeni devlet tahvillerinin çıkarılması ve Cumhurbaşkanı’nın onayıyla ihtiyaç doğrultusunda geçmiş hazine rezervlerinin kullanılması en son başvurulacak önlemler arasında. Yani, Singapur’un pandemi planları önümüzdeki 10 yılda sağlık ve ekonomiyi çok yönlü ele alıyor ve diğer dünya ülkeleri için değerli bir emsal oluşturuyor.