Pandemi krizi, çalışan anneler için Freddy’nin kâbusu oldu

Evden çalışma belki de birçoğumuzun hayaliydi. Kim istemez evde kahvaltımızı yaparken güne başlamayı, öyle değil mi? İster işe çok konforlu gidecek şartlara haiz olalım, ister toplu taşıma araçlarında sürünelim... İşe gitme stresi kolay değil. Hele plansız büyümüş bir metropolde doğru ve zamanında işe gitmek oldukça iyi bir IQ seviyesi gerektiriyor. Peki ilk başlarda mutlulukla karşıladığımız evden çalışma, kadınlar için ne ifade ediyor?

Tüm ailenin evde olması kadınlar için üç öğün yemek, daha çok çamaşır, daha çok ev temizliği ve daha çok engel demek. Hele bir de ilkokul ya da ergenlik çağında çocuklarla evler, Freddy’nin Kâbusu’na dönmüş olabilir.

Bundan bir önceki global krizde Türkiye’de kadın çalışanların oranı erkeklere göre bir artış göstermiş, hatta Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) bu “olumlu” gelişme ile ilgili toplantılar bile yapmıştı. Oysa gerçekte olan, daha az ücretle yetinen kadın çalışanlara doğru kaymış olan bir ibreydi. Şu anda olağanüstü şartlar gereği, Haziran 2021’e kadar uzayan istihdam yasağı nedeniyle, işini kaybedenlerin ve işini kaybedenler arasında kadın çalışanların oranını henüz bilemiyoruz. Dünyada ise “pink recession”dan bahsediliyor. Dünyada ölçümlenen veriler şöyle; ABD’de Temmuz ayında işsizlik oranı erkeklerde 9.4, kadınlarda 10.5. İngiltere’de ise kadınların işini kaybetmeye, erkeklere göre 1.5 kat daha yakın oldukları görünüyor. IMF araştırma departmanının verdiği bilgiye göre “Daha önceki krizlerden farklı olarak, kadın istihdamı erkeklerden daha fazla azalma gösterdi.”

Dünya genelinde ise, MC Kinsey Danışmanlık firmasının raporuna göre, global olarak kadınlar iş kaybına, erkeklere nazaran 1.8 kat daha yakın.

Pandemi süresince evden çalışma birçok kişi için konforlu bir alan yarattı. Birçok kişi bundan sonra en azından çalışma haftasının 1 ya da 3 gününü evde geçirmenin planlarını yapıyor. Ancak çalışan anneler açısından durum pek de iç açıcı değil, ki bunu kendi çalışanlarımızdan ya da yöneticilerimizden de gözlemleyebiliyoruz.

Çalışan annelerin durumu; iş fotoğraflarında kucağında bebekle mutlu, gülümseyen çalışan anne görünümüne hiç uymuyor. Pandemi süresince kreşlerin ve okul sonrası merkezlerinin kapalı olması, kadınların iş yükünü artırıyor. Bizim ülkemizde ise belli ki büyükanne ve babaların yardımcı gücünün yok olması da başka bir sorun.

Okul çağında çocuğu olan anneler, uzaktan eğitimle iç içe yaşamaya başladılar. Belki çocuğunun okul gelişiminde daha önce gözlemlemediği bir durumu fark eden ve endişelenen her anne gibi ayrı bir efor sarf ediyor ya da çocuk annesinin yanında olması ile sırtını ona dayamak isteyebiliyor. Babalar bu arada ne yapıyor? Hem babalar, hem de anneler uzaktan eğitim alan çocuklar üzerinde kontrollerini mecburen artırıyor ama tabii ki kadınların yükü daha fazla. ABD’de babalar çocuklarına günde 4.7 saat ayırırken, anneler 6.1 saatlerini çocukların uzaktan öğrenimine harcıyor. İngiltere’de yapılan bir ölçümde anneler, okul çağındaki çocukları için günde 5 saatlerini ayırırken babaların yalnızca 2 saatlerini ayırdığı görülmüş.

Tüm bu güçlüklere rağmen, annelerin mutfak masasında fasulye kırmak yerine telekonferans yapması, zamanla alışıldık bir tablo olacak gibi gözüküyor.

Dünyada COVID 19 krizi ile kadın çalışanların oranı neden geriledi?

- En belirgin nedenlerden biri kadın çalışanların büyük bir oranının uzaktan çalışmayı mümkün kılmayan mesleklerde olması. Bazı ülkelerde kadınların %74 gibi büyük bir oranı turizm, restoran ya da perakende sektöründe çalışıyor. Fiziksel iletişim gerektiren sağlık sektöründe ise çalışma şartları kadınlar için oldukça ağırlaşmış durumda.

- Kreşlerin, okul sonrası hizmetlerinin kapalı olması veya tam teşekküllü çalışamaması, aile büyüklerinin virüs endişesi ile çocuk bakımından uzaklaşmak zorunda kalması, kadın çalışanları çocuk bakımında yalnız bıraktı ve bir kısmını işlerini terk etmeye zorladı.

- Çocukla birlikte işini yürütmeye çalışan anneler için uzaktan çalışma şartları farklı bir baskı yaratıyor. Bir yandan uzaktan çalışma konusunda kontrol yöntemlerini zorlayan işverenler, diğer yanda da iş ile anneleri arasındaki köprüleri ayırt edemeyen minikler arasına sıkışma nedeniyle işini bırakma kararı veren anneler oldu.