Kadın CEO’lar daha mı az ikna edici?

Ayşe Nazmiye UÇA- Datassist Bordro Servisi / Yönetim Kurulu Başkanı

Halka açık şirketlerin kadın CEO’larının önemli konuşmaları sonucunda hisse değerlerinin fazla artmadığı yolunda bir yazı okudum geçenlerde. Erkek CEO’lar çıkıp açıklama yaptığında durum farklı oluyormuş. Buna yol açan en büyük nedenin ise kadın yöneticilerin seslerini kullanma biçimi imiş. “Uptalk” olarak adlandırılan bu durum yani cümlenin sonunu daha yüksek bir tonla bitirme gibi bir şey ki daha çok kadınların konuşma biçimine yansıyor. Benim farkında olduğum kadınların yüksek ses kullanmak istemesi durumunda sesin çatlaması. Biz kadınlar yüreklendirici ya da etkileyici bir konuşma yapmak istediğimizde biraz yüksek konuşmak istiyoruz ve sesimiz çatlıyor. İşte bunu konu yapan bu konuşma şeklinin yatırım kararlarını etkilediğini belirten araştırmalar bile var. 

“Savulun, vatkalar geçiyor!”

Sanayi devrimi sonrası vasıfsız insan kaynağı açığı kadınlarla kapatılmaya başlanmıştı. Kendi dönemi için “erkek işi” olarak kabul edilen birçok meslekte, artık kadınları da görebilmek mümkündü. Bu durumun ekonomik açıdan etkilerinin yanı sıra sosyal açıdan da birçok etkisi olmuştu. Her ne kadar bugün de bu durumun pek yabancısı sayılmasak da kadınlar o dönemlerde iş hayatında var olabilmenin yolunun, erkeklere benzemekten geçtiğini düşünmüşlerdi. Bu sebeple başta pantolon olmak üzere maskülen kıyafetler de bu kabullenme istediğinin sonuçlarıydı.

Sonraları 1980’lerde kadın yöneticilerin sayısı artmaya başladığında vatkalı ceketler ortalığı kasıp kavuruyordu. Bu oldukça korkunç bir moda idi ve “Savulun, vatkalar geçiyor!” gibi bir durum vardı. Almanya’da halen çalışan kadınların canlı renkler kullanması hoş görülmeyen bir durumdur.

Türkiye’de kadın yönetici sayısının oldukça az olduğu yıllarda da kadınlar çok daha erkeksi davranmak zorunda hissederlerdi kendilerini. Bu durum hala doğuya doğru gidildikçe gördüğümüz bir durumdur. Kadınlar hem yanlış anlaşılmamak hem de otoriter olabilmek adına erkek gibi olmaları gerektiğini düşünürler. Bu nedenle birçok Hanım Ağa, Şoför Nebahat tiplemeleri vardır.  Ancak bu çabanın belki de haklı bir çaba olduğuna ilişkin bir araştırma var; Kullanılan dilin çeşitliliği zekâsı yanında maskülen bir sesin CEO olarak büyük avantaj olduğu söyleniyor. 

İş hayatına başlarken eşit şartlarda olan kadınlar ve erkekler iş yüksek kademe yöneticiliğe gelince kadınların çok az bir yüzdesi bu rolleri alabiliyor. “Bunun nedeni sadece cinsiyet midir yoksa farklı etkenler de bu denklemde kendilerine yer bulabilir mi?” diye düşünen, farklı bir bakış açısı ile inceleyen iki akademisyenin konu ile ilgili oldukça ilgi çekici bir makalesi var. Bu güzide ve bir o kadar da sıra dışı makalenin sahipleri Binghamton Üniversitesi’nden Brad Cannon ve Hofstra Üniversitesi’nden John Lynch… Bu iki akademisyen, makalelerinde kadın erkek arasındaki kariyer ve maaş farkı yerine dil kullanımına ve ses tonuna odaklanmışlar.

Makaleleri için ABD’deki kamu şirketlerindeki erkek ve kadın yöneticilerin yüz binden fazla sesli klibini dinlemişler. Bu kliplerdeki konuşmacıların konuşma tarzlarını ses, vurgu ve tonlamalarını referans alarak maskülen ve feminen olarak kategorize etmişler. Yaptıkları kategorizasyon ışığında da spesifik olarak ses kullanımının genel maaşları ve CEO olma olasılıklarıyla ilişkisini araştırmışlar.  

Genel olarak bakıldığında sonuçlar erkeksiliği daha yüksek olan kadın yöneticilerin CEO olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu gösterirken, erkekler için ise bu durum tam tersinin geçerli olduğunu göstermiş. İletişim söz konusu olduğunda hem kadın CEO’lar hem de CFO’lar yıllık rapor görüşmelerinde erkek meslektaşlarına göre daha karmaşık bir dil kullanıyor ve daha uzun konuşuyor.

Ücretlendirmeyle ilgili olarak, daha erkeksi erkek ve kadın CEO'ların daha iyi maaş aldığını, daha çok erkeksi kadının ise daha büyük bir maaş dilimini veya toplam yönetici maaşının yüzdesini elde ettiğini görmüşler.  Bu makalenin yönetici düzeyinde vokal erkeklik, dil kullanımı arasındaki ilişkileri belgeleyen ilk makale olduğunu belirtiyorlar. Araştırmanın sonuçları, erkeklik algısının hem erkek hem de kadın yöneticilerin CEO olma ihtimalinde ve maaşlarının belirlenmesinde rol oynadığını ortaya koyuyor.