Blockchain’de yeni yatırım aracı NFT

Bir blockchain şirketi ünlü İngiliz sokak ressamı Banksy’nin White Morons (Beyaz Moronlar) adındaki tablosunu New York’taki Tagliatella Gallery’den $95.000’a satın alıyor, gününü ve saatini takipçilerine önceden duyurarak, Twitter BurntBanksy hesabından paylaştığı tabloyu canlı yayında yakıyor ve bu süreci video olarak kaydediyor. Neden? Tüm bu prosesi sanal bir varlık olan NFT’e (non-fungible token) dönüştürmek için. Daha sonra, sözü geçen blockchain şirketi, Injective Protocol, blockchain teknolojisi ile, sanat eserlerini dijital forma çeviren platform Open- Sea’yi kullanarak “BurntBanksy”yi bir NFT haline getiriyor. Peki, BurntBanksy NFT olarak ne kadara satılıyor?  Orjinal Banksy tablosunun yaklaşık 4 katı, $380.000’a, hem de birkaç gün içinde….

Elimizle tutamadığımız, resmini evimize asamadığımız veya klasik anlamda koleksiyonumuza katamadığımız bir sanal varlık, nasıl oluyor da sanat eserinin kendinden çok daha değerli hale gelebiliyor? Peki, nedir bu değeri yaratan?

NFT (Non-Fungible Token) nedir?

NFT, blockchain üzerinden bitcoin, ethereum gibi dijital para ile satın alınabilen çizim, müzik, video gibi özgünlük belgesi ile verilen dijital bir obje. Değeri, bilgisayar networku ile belgelenen özgünlüğün ihlal edilemez olmasından kaynaklanıyor. Özünde blockchain üzerinde kayıtlı bir bilgisayar dosyası olan NFT bu özgünlük belgesiyle beraber, değiş tokuş edilebilir veya satılabilir hale geliyor.

NFT koleksiyoncunun eşsiz parçası olarak kayıtlı oluyor, takip edilebiliyor ve orjinal olup olmadığı blockchain üzerinden yaratılan kimliğiyle ve özgünlük belgesiyle kolaylıkla tespit edilebiliyor. Duplike edilmesi mümkün olmuyor.

Pandemiyle beraber son 6 ay içinde NFT’ler sanat çevresinde varlıklı koleksiyoncular tarafından rağbet görmeye başladı. NFT rekoru geçen ay Christie’s tarafından sadece $100’a açılan online müzayedede Amerikalı artist Beeple’in dijital kolajı $69.3 milyona satılması ile kırıldı.

Ayrıca, kripto alanında çalışan teknoloji firmaları sanat, video, çizim alanında NFT’leri bir yatırım aracı olarak görüyor. Nelerin NFT olarak rağbet görebileceği şaşırtıcı olabiliyor: Örneğin, bir New York Times köşe yazarı NFT marketini test etmek için, geçtiğimiz hafta NFT’ye dönüştürdüğü makalesini $563.000 karşılığında satmış. Gene geçen hafta Twitter'ın kurucusu ve CEO’su Jack Dorsey’nin Twitter’da yayınladığı ilk twiti “just setting up my twttr” (twttr’imi kuruyorum) 2.9 milyon dolar karşılığında açık arttırma usulüyle satılmış. Burada ilginç olan iki satın alımın da dolar ile değil, satış değeri karşılığı ethereum ile yapılmış olması. (Bridge Oracle CEO’su, Sina Estavi Dorsey’in ilk twitini 1603.58 ethereum ile almış.)

NBA, NFT trendini fırsata çevirmeyi başaran bir diğer sektör: basketbol maçlarının heyecanlı kliplerini NFT’ye çevirerek, Top Shot adını verdiği pazar yerinde basketbol fanatiklerine satmakta. Basketbol oyuncularının kartlarını biriktirmek yerine, basketbol tutkunları LeBron smacı gibi anların video kliplerini NFT olarak birkaç bin dolara satın alıp koleksiyonlarını genişletmekte. Platformun lansmanından 5 ay sonra, NBA'in açıklamasına göre, 100 binin üzerinde alıcı ve $250 milyon civarında satış yapılmış durumda. Satışların çoğu ebay usulü alıcı ve satıcılar arasında gerçekleşmekle beraber, NBA her bir satıştan kar payı almakta.

Paralel dünya: Blockchain

NFT, bitcoin ve ethereum gibi dijital paraların değer kazanmasına paralel olarak, blockchain dünyasında hızla yükselen yeni bir koleksiyon ve yatırım trendi. Koleksiyoncu ve yatırımcının NFT’ye bakışı farklılık gösteriyor. Yeni dönem koleksiyoncular için, NFT video oyunlarında belli imtiyazlar satın almak ya da o dijital varlığa (sanat eseri, NBA klibi veya yazılmış ilk twit) sahip olmanın ayrıcalığı. Para piyasalarından hızlı elde ettikleri kazançların koleksiyonlarına ekledikleri bir NFT’ye yatırıyorlar. Tabii bu da beraberinde el değiştiren NFT’lerin spekülasyonunu getiriyor. Bir de işin yatırım boyutu var. Bugün alınan NFT’nin yarın kaç kat artacağı belli değil, bitcoin gibi dijital paraların artışına paralel olarak, trendler hep yükselişi gösteriyor. NFT pazar yerlerinden biri OpenSea Ocak ayında $8 milyondan Şubat ayında $86.3 milyona büyümüş durumda. NFT de bitcoin gibi, nadirlik üzerine kurulu. OpenSea, MakersPlace, SuperRare ve Foundation gibi siteler kripto para ether ile koleksiyonerlere alım satım yapma imkanı veriyor. Nifty Gateway ise, bir inovasyonu daha devreye alarak koleksiyonculara ether almadan doğrudan kredi kartıyla işlem yapma şansı veriyor.

Tabii ki her yeni yatırım aracı gibi, NFT yatırımları da, bilinmezleri ve riskleri beraberinde getiriyor. Birkaç ay süresinde sıçrayan NFT piyasasının yükselişi tabii ki bir anda tepetaklak olabilir.

Zamanla değerler ve değer yargıları değişiyor. Dijital varlıklar yeniden şekillenip tanımlanıyor. Blockchain teknolojileri sanat dünyasını baştan yaratıyor. Christie’s bir yandan Monet’nin meşhur “Waterloo Köprüsü”’nü 20. yy sanat eserleri müzayedesinde satmaya hazırlanırken, diğer yandan dijital eserlerin NFT’leri milyon dolarlara el değiştiriyor.

Yatırımcı, koleksiyoncu veya durumu ilgiyle izleyenlerdenseniz, NFT’ler blockchain dünyasında ilginç bir fenomen olacağa benziyor.