Ukrayna Tarım Bakanı Mykola Solskyi: Gıdada 'korkunç' fiyat artışı yaşanabilir

Elif KARACA

Ukrayna Tarım Bakanı Mykola Solskyi Ukrayna limanlarındaki ablukaya son verilmezse yaz ortasına kadar gıda kaynaklarına ilişkin önemli bir baskının tüm dünyada hissedilmeye başlanacağını, zincirleme etkinin pek çok üründe katastrofik fiyat artışlarına neden olacağını söyledi. DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Solskyi, Birleşmiş Milletler’in ve ticaret ortakları olan ülkelerin limanlar aracılığıyla tahıl ihracatı için insani koridorlar oluşturma ihtimalleri üzerinde çalıştıklarını, ancak bu çabalarla ilgili olarak herhangi bir sonuç hakkında konuşmak için henüz çok erken olduğunu belirtti. Bu konuda göstermekte olduğu çaba ve çalışmalardan dolayı Türkiye'ye minnettar olduklarını ifade eden Solskyi, Ukrayna limanlarının serbest hale gelmesinin bir numaralı öncelik olması gerektiğini ve bu çalışmaların olumlu sonuçlanmasını umduklarını söyledi.

Savaş Ukrayna’daki tarımsal faaliyeti nasıl etkiledi? Ülkenin işgalden etkilenmeyen Batı’sında ekim yapılabildi mi?

Her şeyden önce savaş özellikle de Ukrayna limanlarının Rusya ablukası altında olması Ukrayna tarım ürünlerinin ihracatını durdurdu. Savaş öncesinde limanlar aracılığıyla ayda yaklaşık 5 milyon ton ihracat yapıyorduk. Savaşın başlamasından sonra, martta 200.000 tonun altında, nisanda yaklaşık 1,1 milyon ton, mayıs ayında ise 1,7 milyon ton ihracat gerçekleştirdik. Bu çok net olarak çiftçilerin işletme sermayesindeki azalmayı etkileyen bir durum. Savaşın kuşkusuz dünya fiyatları üzerinde daha da büyük bir etkisi oldu: dünya pazarında buğday ve mısırın fiyatı en az %20, ayçiçek yağının fiyatı ise %40 arttı. Ayrıca gelişmiş Avrupa ekonomilerinde bile gıda fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Ancak yaşanan sıkıntılardan en büyük zararı, Ukrayna’dan sağlanan tahıl arzına bağımlı olan ve gelirlerinin yüzde 40’ından fazlasını gıdaya harcayan Asya ve Afrika ülkeleri görecek. Ukrayna’dan tahıl ihracatıyla ilgili sorunlar çözülemezse bu ülkelerin gıda tedarikinde çok büyük sorunlarla karşı karşıya kalacaklarını belirtmemiz gerekiyor. İkincisi, Ukrayna topraklarının bir kısmı işgal nedeniyle ekim kalitesi bakımından da etkilenmiş durumda. Petrol depolarının ve diğer altyapının tahrip edilmesi de ekim mevsimini olumsuz etkiledi.

Her şeye rağmen yine de, baharda arazilerimizin yüzde 80’inden fazlasına ekim yapabildik. Yani, sadece Ukrayna'nın batısında ekim yapmadık. Ancak tohum, gübre, yabani ot mücadele ilacı ve yakıt sıkıntılarına bağlı olarak mahsul kalitesi daha kötü olabilir. Ayrıca, işgal nedeniyle kışlık mahsulleri tam olarak hasat edemeyebiliriz. Bu durumda geçen yılın %50’si kadar, yani yaklaşık 44 milyon ton hasat bekliyoruz.

Limanlarınız Rus ablukası altındayken ihracat yapabiliyor musunuz?

Ürünlerimizi demiryolu, karayolu ve nehir limanları ile ihraç ediyoruz. Fakat bu, ayda 1,7 milyon tonun üzerinde değil, bu da savaş öncesi limanlar aracılığıyla gerçekleştirdiğimizin üç kat altında. Bu nedenle ihraç etmemiz gereken 20 milyon ton tahıl stoğumuz var. Bu geçen yılın hasatından ve buna bu yılın mahsulü de eklenecek. Deniz limanlarımız olmadan bu şartlar altında ihracat yapmamız gerekirse, dünya gıda fiyatlarına ve en çok da yoksul ülkelerin gıda ihtiyacına önemli bir darbe indirilecek. Avrupa ülkelerine kapasiteyi artırmak için her gün çalışıyoruz: gereksiz bürokrasi kaldırmak, kontrol noktalarındaki personel sayısını artırmak ve altyapıyı iyileştirmek için uğraşıyoruz. Birleşmiş Milletler’in ve ticaret ortaklarımızın limanlarımız aracılığıyla ve kuzeyde Baltık limanları yönünde tahıl ihracatı için insani koridorlar oluşturma ihtimalleri üzerinde çalıştıklarını biliyoruz. Bu çabalarla ilgili olarak herhangi bir sonuç hakkında konuşmak için henüz çok erken.

Bu sorunun çözülmesiyle ilgili olarak Türkiye’den beklentileriniz var mı?

Ukrayna tahılının ülkemizin limanlarından ihraç edilebilmesi amacıyla bir insani koridor oluşturulması konusunda gösterilen çaba ve çalışmalarından dolayı Türkiye'ye minnettarız. Ukrayna limanlarının serbest hale gelmesi bir numaralı önceliktir ve bu doğrultuda yürütülen çalışmaların olumlu sonuçlanmasını umuyoruz.

Depolarınızda toplam ne kadar buğday ve tarım ürünü bekliyor?

Ukrayna limanlarının ablukası nedeniyle, 20 milyon tondan fazla tahıl ve bakliyat ile 5 milyon yağlı tohum ürünü dünya pazarına giremiyor. Bunlar sadece 2021’in hasadına ait. Buna hasadı temmuzda başlayacak ürünler de eklenecek ve ihracat konusu daha vahim bir hal alacak.

Sizce Ukrayna'daki savaş dünya gıda fiyatlarını ve küresel enflasyonu nasıl etkileyecek?

Her şey bir dizi faktöre bağlı. Birincisi savaşın ne kadar süreceği, ikincisi Ukrayna’nın tarım sektörüne ne kadar zarar vereceği ve üçüncü olarak da ülkemizin limanlarındaki engellerin ne kadar süre devam edeceği. Ukrayna’da Şubat’ta başlayan işgalin ardından buğday fiyatları kısa zamanda 13 yıldan uzun bir sürenin en yüksek seviyesine ulaştı ve bu tüm dünyada enflasyonun artmasına neden oldu. Bu nedenle, Ukrayna limanlarının ablukasına son verilmezse yaz ortasına kadar gıda kaynaklarına ilişkin önemli bir baskı tüm dünyada hissedilmeye başlanacak. Tahıl fiyatlarının yanı sıra ekmekten et ürünlerine kadar tüm gıda malzemelerinde fiyat artışları söz konusu olacak. Ukrayna ayçiçek yağı, arpa, mısır, buğday gibi tahıl ürünlerinde üretim ve ihracat bakımından dünya lideri olduğu için; bu durumun değişmesi ve yerinin başka küresel tedarikçiler tarafından doldurulması mümkün olmadığından, bu zincirleme etki katastrofik fiyat artışlarına, akut kıtlıklara ve gıda güvenliği olmayan ülkelerde açlığa neden olacak.