Pandemi orta sınıfı vuruyor

HİLAL SARI

Son otuz yıllık dönemde küresel ekonomide büyük çalkantılar yaşansa da, dünyanın her yerinde ‘ekonomik mucize’ olarak görülen bir trend vardı: Milyonlarca insanın yoksulluktan çıkarak orta sınıf gelir grubuna adım atması. Pandemi bu mucizeyi tersine çevirmeye başladı. Pew Research’ün Dünya Bankası verilerinden gerçekleştirdiği yeni bir araştırmaya göre dünya ekonomisinin orta sınıfı 2020 yılında 1990’lı yıllardan bu yana ilk kez küçüldü. Yaklaşık 150 milyon insan - bu rakam İngiltere ve Almanya’nın toplam nüfusuna denk - gelir basamaklarında geriledi. Raporda sosyoekonomik basamaklarda yaşanan en büyük gerileme’nin Hindistan’ın da etkisiyle gelişmekte olan ülkelerden oluşan Güney Asya ve Sahra Altı Afrika ülkelerinde görüldüğü vurgulanıyor.

10-50 $ arası kazanan nüfus 90 milyon azaldı

Ekonomik kriz tüm dünyada insanların hem yaşam standartlarını hem de geleceğe ilişkin beklentilerini düşürerek 90 milyon kişinin orta gelir grubundan düşük gelir grubu ve yoksulluğa itilmesine neden oldu. Yüksek gelir grubundan da 62 milyon insan sosyoekonomik basamaklarda geriledi. Orta sınıfın tanımı farklı kuruluşlara göre değişiklik gösterebiliyor. Pew Research çalışmalarında bahsedilen orta sınıf iki alt basamakta toplanıyor, günlük 10,01-20 dolar geliri olan “orta gelir” grubu ve günlük 20,01 ila 50 dolar geliri olan “üst orta gelir” grubu. Brookings Enstitüsü ise bu tanıma biraz daha geniş bir aralık biçiyor: 10 ila 100 dolar. Pew Research verilerine göre dünya nüfusunun üçte biri, yaklaşık 2,5 milyar insan gelir piramidinin orta gelir grubunda yer alıyor.

10 $’dan az kazananlar 4 milyara dayandı

2 ila 10 dolar arası günlük kazançla yaşayan düşük gelir grubuna mensup dünya nüfusu ise pandemi yılı 2020’de 21 milyon artışla 3 milyar 965 milyona yükseldi.

Yoksulluk sınırının altında yaşayan ve günde 2 dolardan az kazanca sahip dünya nüfusu ise pandemide 131 milyon artışla 803 milyona ulaştı.

Gelir basamaklarında da “tehlikeli ayrışma”

Dünyanın orta sınıfının üçte birine ev sahipliği yapan Çin, hızlı bir iyileşme görülmesi nedeniyle bu gelir grubunun büyüklüğünün en az küçüldüğü ekonomilerden. Ancak ABD ve Avrupa’ya göre çok daha düşük mali ve parasal teşvikler sağlayabilen gelişen dünyada ise durum daha kötü. Uluslararası Para Fonu (IMF) da küresel ekonominin 2024 yılına gelindiğinde pandemi öncesi tahminlerden yüzde 3 daha küçük olacağını, bunun en önemli nedeninin ise gelişmekte olan ülkelerde desteklerin daha küçük olmasından kaynaklandığını belirtiyor. Araştırmaya göre pandemi öncesi tahminlerden en fazla sapma yaşanan ve orta sınıfın en büyük darbeyi aldığı ülke yüzde 32’lik bir erime ile Hindistan.

Bloomberg Economics öngörülerine göre Hindistan 2021 yılını pandemi öncesine göre yüzde 5,2 daha düşük bir GSYH ile kapatacak. Endonezya’da ise GSYH’nin pandemi öncesi tahminlerden yüzde 9,2 daha düşük olması öngörülüyor. ABD’de ise bu fark sadece yüzde 1,6. Dünya Bankası Başekonomisti Carmen Reinhart da pandeminin ikinci dalga ekonomik etkilerinin yaklaşmakta olduğunu belirterek “büyüme oranlarında görülen artışın sürdülebilir bir iyileşme olarak algılanmasının hata olacağına” işaret ediyor.

Hayaller ve sofralar da küçülüyor

Bloomberg, konuya ilişkin haberinde Hindistan, Brezilya, Güney Afrika ve Tayland’dan giderek fakirleşen bireylerle de konuşarak, geliri eriyenlerin büyük çoğunluğunun bulunduğu gelişmekte olan ülkelerdeki duruma dikkat çekiyor. Ford’un “artık otomobil alacak orta sınıf olmaması” nedeniyle Brezilya’dan çekilmesi, bir Hint mühendisin on yıl boyunca tasarruf yaptığı halde pandemide işini kaybettiği için 6 bin dolarlık bir aracı alamaması, etin ana vatanı olarak bilinen Latin Amerika’da Brezilyalıların artık böbrek, dil ve ciğer yemesi ve et tüketimi hızla azalırken, tavuk ve özellikle yumurta tüketiminin hızla artması ve dünyanın birçok ülkesinde milyonlarca insan için ev sahibi olmanın bir hayale dönüşmesi bu orta sınıf erimesinin insani boyutunu ortaya koyan örneklerden sadece birkaçı.