Oxfam: Acıdan kâr ediyorlar, her 30 saatte yeni bir milyarder doğuyor

Hilal SARI

Yoksullukla mücadeleyi amaçlayan sivil toplum ve araştırma kuruluşu Oxfam, Davos Zirvesi’nde yayınladığı “Acıdan kâr ediyorlar” başlıklı raporunda pandemi süresince her 30 saatte yeni bir milyarder doğduğunu söyledi. Dünya Ekonomik Forumu’nun pandemi başından bu yana ilk kez yüz yüze yapılan zirvesi sırasında yayınlanan rapora göre zenginleşenlerin önemli bir kısmı gıda, enerji, ilaç ve teknoloji sektörlerinde faaliyet gösteren şirketleri olaran kişiler.

Rapora göre;

● Dolar milyarderi sayısı Mart 2022’de pandeminin başladığı 2020’ye göre 573 arttı. Bu her 30 saatte bir, bir dolar milyarderi daha olması anlamına geliyor.

● Bu yıl 263 milyon insan daha aşırı yoksulluğa düşebilir. Bu da her 33 saatte bir, bir kişinin aşırı yoksulluğa düşmesi anlamına geliyor.

● Milyarderlerin toplam servetleri 12,7 trilyon doları buldu ve bu küresel GSYH’nin yüzde 14’üne denk geliyor. 2000 yılında bu oran yüzde 4,4’tü.

● Dünyanın en zengin 40 insanı insanlığın en yoksul yüzde 40’lık kesiminin - 3,1 milyar insanın - toplam servetine sahip.

● Dünyanın en zengin 20 milyarderinin toplam serveti Sahara altı Afrika’nın toplam GSYH’sinden fazla.

● En yoksul yüzde 50’lik kesimdeki bir işçinin, en zengin yüzde 1’lik kesimdeki bir kişinin bir yılda kazandığını kazanabilmesi için 112 yıl çalışması gerekiyor.

Gıda ve enerji milyarderleri 2 günde bir, 1 milyar dolar zenginleşiyor

● Birleşmiş Milletler’in, G7’nin ve Mısır gibi akut bir gıda krizi yaşamakta olan ülkelerin açlık krizi uyarıları yaptığı bir dönemde yayımlanan rapora göre sadece gıda ve enerji milyarderlerinin serveti, son iki yılda 453 milyar dolar arttı.

● Bu iki alanda faaliyet gösteren şirketleri olan milyarderler servetlerine her iki günde bir 1 milyar dolar ekledi. Son 24 ayda 62 yeni ‘gıda milyarderi’ oldu. Dünyanın en büyük gıda tüccarlarından ABD’li Cargill ailesinde 12 aile üyesi milyarder. Pandemi öncesinde bu rakam 8’di. Cargill ile birlikte üç diğer şirket (ADM, Bunge, Cofco) küresel tarım pazarının yüzde 70’ini kontrol ediyor.

Aşıcılar saniyede 1.000 dolar kâr elde ediyor

● Pandemi ilaç sektöründe de 40 yeni milyarder yarattı. Moderna ve Pfizer gibi şirketler COVID-19 aşısı nedeniyle her bir saniye 1.000 dolar kâr elde ediyor.

● Şirketler hükümetleri jenerik üretim maliyetinin 24 katına kadar ücretlendiriyor. Düşük gelirli ülkelerde insanların yüzde 87’si hala tam aşı olabilmiş değil.

"Süper zenginler şike yaptı, hükümetler yardım etti"

“Milyarderler daha zeki olduklarından veya daha sıkı çalıştıklarından servetini artırmadı” diyen Oxfam, işçilerin daha sıkı çalıştığını, ancak daha kötü koşullarda ve daha düşük ücretler için çalıştıklarını söylüyor. Süper zenginlerin sistemde onlarca yıldır şike yaptığını ve şu anda bu şikelerin meyvesini yediklerini söyleyen Oxfam International Direktörü Gabriela Bucher, “Özelleştirme ve tekellerin bir sonucu olarak dünyanın servetinin şok edici bir kısmını ele geçirdiler, regülasyonların ve işçi haklarının içini oyarken, vergi cennetlerine nakitlerini yığıyorlar - tüm bunlar hükümetlerin yardakçılığıyla tezahür ediyor” değerlendirmesini yaptı.

"Hükümetler süper zengini vergilendirmeli"

Oxfam hükümetlere süper zenginleri daha fazla vergilendirmesi gerektiğini bir kez daha vurguladığı raporunda “COVID-19 öncesinde de aşırı boyutlarda olan eşitsizlik yeni bir düzeye ulaştı. Hükümetler acilen progresif (artan oranlı) vergilendirme önlemleri almalı, bu alınan vergiler eşitsizlikleri azaltmak için işe yaradığı bilinen güçlü adımlara yatırılmalı. Oxfam İngiltere CEO’su Danny Sriskandarajah, konuya ilişkin açıklamasında “Hükümetlerin bu dev kâr ve serveti vergilendirmemek için bir bahanesi olamaz. Servet vergileri getirmek kırılgan grupların krizden çıkması için kullanılabilir. İngiltere’de enerji şirketlerine vergi getirerek başlamak güçlü bir başlangıç olur” dedi. Oxfam milyonerlere yüzde 2’den başlayacak ve milyarderlere yüzde 5’ten başlayacak yıllık bir servet vergisinin, yılda 2,52 trilyon dolar getirebileceğini söylüyor. Bu da Oxfam’ın hesaplarına göre her yıl 2,3 milyar insanı yoksulluktan çıkarmaya, tüm dünya nüfusu için yeterli aşıyı üretmeye, düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşayanlar için evrensel sağlık hizmeti ve sosyal koruma sağlamaya yeterli olur.