Küresel imalatta çarpıcı ayrışma

Hilal SARI

COVID-19 pandemisinin ilk karantinalarıyla Nisan 2020’de dibi gören küresel imalat sektöründe ötelenmiş talep ve yeniden açılmalarla rekor üstüne rekorlar görülüyor. ABD, İngiltere, Euro Bölgesi, Hollanda, İtalya, Avusturya, İrlanda, Avustralya IHS Markit tarafından açıklanan İmalat satınalma yöneticileri endeksi (PMI) verilerinin mayıs ayında tarihi rekor gördüğü ekonomiler. Bu ekonomilerdeki rekor JPMorgan Küresel İmalat PMI verisini de Nisan 2010’dan bu yana en yüksek düzey olan 56,0’ya taşıdı. Ancak özellikle Türkiye, Hindistan, ve Malezya’nın da aralarında olduğu bazı gelişmekte olan ekonomilerde İmalat PMI verileri 2020 yılı içinde görülen zirvelerden uzaklaşmaya devam ediyor.

Sevkiyat sürelerinde rekor, enflasyonel baskılar artıyor

İmalat büyümesinin son üç aydır rekor tazelediği Euro Bölgesi’nde İmalat PMI mayısta 63,1’e yükselerek verinin ilk açıklanmaya başladığı 1997 yılından bu yana en yüksek düzeyi görürken, imalat üretimi ve yeni siparişlerdeki büyüme de son 3 yılın zirvesinde. 

Ancak bu güçlü seyir beraberinde sevkiyat sürelerinde rekor uzamalara ve enflasyonel baskılara da neden oluyor. Euro Bölgesi mayıs öncü TÜFE verisi de yıllık yüzde 1,9 gelmesi beklenirken yüzde 2,0 olarak açıklandı (önceki yüzde 1,6). Böylece enflasyon ECB’nin hedefi olan yüzde 2’nin hemen altı düzeyini 2018’den bu yana ilk kez aşmış oldu. Çekirdek TÜFE ise değişmeyerek yıllık yüzde 0,9 artış kaydetti.

Alman üreticilerin yüzde 79’u: Girdi siparişlerimiz gecikiyor

Zirveyi 66,2 ile nisan ayında diğer ekonomilerden daha erken gören Almanya'da ise imalat PMI tedarik zincirindeki sorunlar nedeniyle 3 ayın en düşük düzeyi olan 64,4’e geriledi. Alman üreticilerin yüzde 80’i girdi siparişlerinde gecikmeler yaşadığını belirtiyor.

Asya’da ayrışma daha belirgin

Asya ülkelerinde ise imalat sektörünün seyri gelişmiş dünyadaki kadar homojen değil. Rusya’da imalat sektörü iki yılın en güçlü büyümesini kaydederken, enflasyon üretici için en önemli sorunların başında geliyor. 2020 yılını daralma bile kaydetmeden atlatan Çin’de Hem iç talep hem de dünyanın Çin’in ürettiği ürünlere talebin artmasıyla sektörde büyüme hızı düşse de bu yılın ilk beş ayının zirvesinde.

Hindistan’da ise imalat durgunluğa doğru gidiyor. 2020’nin ikinci yarısında zirve gören sektöre ilişkin PMI verisi nisandaki 55,5 düzeyinden mayısta - artan vakaların da etkisiyle - 50,8’e geriledi.

Çip krizinin kilit oyuncularından Tayvan ise Asya’nın parlak ekonomilerinden. İmalat üretim ve yeni siparişlerde tarihin en güçlü artışlarını kaydeden Tayvan imalat sektöründe İmalat PMI 11 yıldan fazla bir sürenin zirvesi olan 62,4’e yükseldi. Ancak burada da rekor sipariş artışlarına rağmen sevkiyat sürelerinde rekor süreler görülüyor.

32 yılın en güçlü ihracat büyümesini kaydeden Güney Kore’de ise imalat büyümesi hız kesiyor.

Vietnam fabrikalarda sipariş yığılmaları rekor düzeylere yakın. on yıldan fazla bir sürenin en yüksek düzeyindeymiş. Malezya’da ise vakalardaki artış imalat sektörüne hız kestiriyor. Geçen ay 53,9 ile rekor gören İmalat PMI verisi artan vakalar için alınan yeni önlemlerle 51,3’e geriledi. Nisanda imalatta rekor görülen Endonezya’nın mayıs imalat PMI verileri ise bugün açıklanacak.

Japonya’da ise iyileşme bölgesine dünyaya göre çok daha geç geçebilen imalat sektöründe dördüncü kez büyüme görüldü ancak büyümenin hızı mayısta yavaşladı. Manşet veri nisandaki 53,6’dan mayısta 53,0’e geriledi.