İyileşmeye yolsuzluk darbesi

Deniz KILINÇ
 
Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün yayınladığı 2020 yolsuzluk algı endeksi (Corruption Perception Index-CPI), COVID-19 salgınının dünyayı vurduğu 2020’de geniş çapta artan yolsuzluğun sağlık sistemlerini baltaladığını ve demokratik gerilemeye katkıda bulunduğuna işaret etti.

Toplam 180 ülkenin kamu sektörü yolsuzluğu düzeylerinin 13 uzman değerlendirmesi ve yönetici anketleri ile belirlendiği ve sıfırla 100 arasında değerleme yapıldığı endekste, Danimarka ve Yeni Zelanda 88 puanla birinci sırada yer aldı. Öte yandan 14 puanla Suriye, 12 puanla Somali ve 12 puanla Güney Sudan, yolsuzluğun en yoğun olduğu ülkeler oldu.

“Yolsuzluk yapan ülkeler için iyi bir zaman”

Deutsche Welle’ye raporla ilgili yaptığı açıklamada örgütün Yönetim Kurulu Başkanı Daniel Eriksson, “Dünyanın üçte ikisinde yolsuzluk görüldüğü söylenebilir” uyarısını yaptı. Eriksson, “Yolsuzluk seviyesi ve nedeniyle yaşanan sağlık krizine verilen yanıt arasında bir bağlantı olduğu ortaya çıktı. Pandemi maalesef yolsuzluk yapan hükümetler için iyi bir zaman” diye ekledi.

Yolsuzluğun özellikle acil sağlık durumlarıyla birleştiğinde vatandaşların yaşamlarına kritik riskler oluşturduğu uyarısı yapılan raporda, 2012’den bu yana düşüş eğilimi izlenen ABD’nin 67 puanla 2012’den bu yana en düşük yolsuzluk skorunu gördüğü belirtildi. Ek olarak çıkar çatışmaları ve görevi kötüye kullanma iddialarının 2020’de zirve yaptığı ABD’de açıklanan 1 trilyon dolarlık COVID-19 yardım paketinin zayıf gözetimi de endişelere yol açtı.

Türkiye 40 puanla 86. sırada

Uluslararası Şeffaflık Örgütü raporuna göre, 2019 yılında 100 üzerinden 39 puanla 91’inci sırada yer alan Türkiye, 2020 yılında 40 puanla 86’ncı sıraya yükseldi. Buna rağmen, 2012’den bu yana Türkiye’nin endekste en çok düşüş gösteren ülkeler arasında olduğu belirtilirken, Türkiye son sekiz yılda dokuz basamak düşüşle endekste en çok gerileyen beş ülke arasında yer aldı. Öte yandan, endekste en kötü performans gösteren ikinci bölge olan Türkiye’nin de kapsama alındığı Doğru Avrupa ve Orta Asya’da ortalama skorun 100 üzerinden 36 olduğu görüldü.
 
Hükümetlere neler tavsiye edildi?

Kaynakların en çok ihtiyaç duyanlara ulaşmasını sağlamak için gözetim kurumlarını güçlendirmek. Kanuna aykırı uygulamalarla mücadele etmek, çıkar çatışmalarını belirleyerek, adil fiyatlandırma sağlamak için şeffaf bir ortam sağlamak. Hükümetleri sorumlu tutmaya olanak sağlayan koşullar oluşturmak için demokrasiyi savunmak. Halkın zamanında bilgiye ulaşması için ilgili verileri yayınlamak ve bilgiye erişimi garanti etmek.