İran'dan plastik kompaund ithalatında "şark kurnazlığı"

Merve Yiğitcan

İranlı polietilen kompaund üreticileri petrokimya tesislerinden aldıkları ucuz hammaddeyi işlemek yerine çeşitli hilelerle kompaund adı altında Türkiye’ye satmaya başladı. Kompaund ithalatındaki olağanüstü artışlar üzerine konuyu Ankara’ya taşıyan plastikçiler, referans fiyat uygulaması dışındaki GTİP’lerle ülkeye sokulan hammaddelerin sektörde haksız rekabete yol açtığını savunuyor.

Plastik sektöründe yoğun olarak kullanılan ve gümrükte referans fiyat uygulanan polietilen ve polipropilen hammadde ithalatında İran’dan gelen malların usule uygun olmayan şekilde tarife değiştirildiğinin öğrenilmesi Petkim ve sektördeki üreticilerin tepkisine yol açtı. Sektör temsilcileri, bu hammaddelerin sadece ambalaj değişimi ya da içine bir miktar boya katılarak sanki kompaund ürünmüş gibi GTIP kodunun değiştirilerek ülkeye sokulduğunu, bunun TÜİK verilerinde de görülebildiğini dile getiriyor.

Zira TÜİK verilerine göre, İran’dan 3901.20.90.00.12 GTİP kodlu polietilen kompaund ithalatı geçen yıl aylık ortalama 3 milyon ton civarındayken, bu yılın ilk çeyreğinde tonajların dikkat çekici şekilde arttığı görülüyor. Söz konusu kompaund maddenin İran’dan ithalatı ocakta 4,8 milyon ton, şubatta 8,9 milyon ton, martta ise 11,5 milyon ton olarak gerçekleşti. Geçen yılın ilk çeyreğinde değer bazında İran’dan toplam kompaund ithalatı 7,1 milyon dolarken bu yılın ilk 3 ayında tutarın toplam 22,1 milyon dolara çıktığı görülüyor. Bu olağanüstü artış sonrası harekete geçen İKMİB konuyu Ticaret Bakanlığı’nın gündemine taşırken, önümüzdeki günlerde birlik temsilcilerinin bakanlık yetkilileriyle Ankara’da toplantı yapacağı öğrenildi.

GTİP kodlarıyla oynanıyor

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclis Üyesi ve 33’üncü Plastik Ambalaj Sanayii Komitesi Başkanı Serkan Güleç, İranlı kompaund üreticilerinin ülkelerindeki petrokimya tesislerinden ucuza aldıkları hammaddeyi ürün yapıp kullanmak yerine Türkiye’ye gönderdiklerinin tespit edildiğini söyledi. Güleç, “İranlı bu üreticiler, genellikle hammaddede hiçbir işlem uygulamadan doğrudan ambalaj ve GTİP kodu değiştirerek farklı bir ürünmüş gibi ülkemize ihraç ediyor. Bazen de sadece yüzde 2-3 civarında kalsit ekleyerek ya da masterbatch ile rengini değiştirerek Türkiye’ye gönderiyorlar” dedi.

Haksız rekabet şikayeti

Polietilen ve polipropilen hammaddeleri için gümrükte referans fiyat uygulaması olduğunu hatırlatan Güleç, “İthalatlar da bu referans fiyatlar üzerinden tahakkuk ettirilerek vergilendirme yapılıyor. Ancak İran’dan gelen bu malzemeler örneğin GTİP kodu 3901.20.90.00.12 olarak değiştirilerek polietilen kompaundu olarak beyan edildiğinde bu GTİP, referans listesinde olmadığı için devletimiz de vergi kaybına uğruyor. Sadece bu değil başka referans fiyat uygulaması olmayan GTİP kodları da kullanılabiliyor. Yani ürünün sadece ambalajının değiştirilerek, malzeme içeriğine dokunulmadan GTİP değişikliği yapılması vergi kaçaklığı konusuna bile giriyor. Yanı sıra hem Petkim hem de kanuna ve kurallara uygun hammadde ithalat eden sanayicilerimiz ve tüccarlarımız için de haksız rekabet ortamı yaratılıyor” diye konuştu.

Eroğlu: Kompaund denetlensin ama ek vergi yanlış olur

Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu da, bu şikayetlerin son dönemde arttığını belirterek, ilgili ürüne ilişkin gümrükte denetimlerin sıkılaştırılması gerektiğini vurguladı. Eroğlu, Doğu Beyazıt’taki gümrük kapısı Gürbulak’tan polietilen kompaundı olarak ülkeye getirilen ürünlerin kırmızı hat uygulamasına daha fazla sokulmasıyla usulsüz işlemlerin tespitinin mümkün olabileceğini dile getirdi. Denetimlerin artırılmasıyla sorunun önlenebileceğini söyleyen Eroğlu, ancak bu ürüne de bir gözetim getirilmesi istenmesi halinde buna karşı olduklarını savundu. Eroğlu, “Petkim, polietilen kompaundının sadece yüzde 12’sini üretiyor, yüzde 88’i ithal edilmek zorunda. Türkiye’de üretimi bu kadar düşük olan bir ürün için ek vergi istenirse bu çok yanlış olur ve sektörü olumsuz etkiler” ifadelerini kullandı.