İlk çeyrekte ticaret tekrar yavaşlayabilir

Hilal SARI

Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) tarafından yayınlanan küresel ticaretin gidişatına ilişkin son raporda toparlanmanın 2021’in ilk çeyreğinde sekteye uğrayabileceği belirtilerek, ticaret hacminin son çeyreğe göre düşeceği öngörüsüne yer veriliyor.

Hizmet geriden gelmeye devam edecek

2020’de bir önceki yıla göre yüzde 9 azalan küresel ticaret hacmi pandeminin ilk yılının ikinci yarısında tekrar hareketlense de, UNCTAD öngörülerine göre mal ticareti ilk çeyrekte bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,5 düşecek. Kısıtlamaların daha fazla etkilediği hizmet ticaretinde ise bir önceki çeyreğe göre yüzde 7’lik bir düşüş öngörülüyor. 2020 yılının tamamında mal ticareti yüzde 6 düşmüş, hizmette ise düşüş yüzde 15’i bulmuştu. Kuruluş bu tahminlerin hem pandemi hem de teşvikpaketlerine ilişkin belirsizlik nedeniyle değişkenlik gösterebileceğini de ekliyor.

" İyileşmenin motoru Doğu Asya”

Raporda özellikle Doğu Asya ekonomilerinin güçlü ihracat performansı ve küresel ticarette kazandıkları yeni pazar payı ile iyileşmenin itici gücü olduğu vurgulanıyor. UNCTAD raporunda “Karantinalar 2020’nin ilk yarısında ticareti yüzde 15 düşürdükten sonra, dördüncü çeyrekte mal ticareti bir önceki çeyreğe göre yüzde 8 arttı” diyor ve bu iyileşmenin büyük ölçüde gelişmekte olan ülkelerden geldiğini söylüyor. Dördüncü çeyrekte Doğu Asya orjinli ürünlerin ticaretinde bir yıl öncesine göre yüzde 12’lik bir artış olduğu vurgulanıyor. 3. çeyrekte mal ihracatını artırabilen büyük ekonomiler UNCTAD’a göre sadece Çin ve Güney Afrika olurken (sırasıyla yüzde 8 ve yüzde 1), 4. çeyrekte Çin’in mal ihracatı yüzde 17, Güney Afrika’nın yüzde 15, Güney Kore’nin yüzde 4, Avrupa Birliği’nin ve Japonya’nın yüzde 3 arttı.

Tekstil, mineraller ve ofis ekipmanları önde gidiyor

UNCTAD raporuna göre iyileşmede başı çeken sektörler tekstil, mineraller ve ofis ekipmanları. Enerji ve ulaşım ise dünya genelinde uygulanan kısıtlamalarla geride kalmayı sürdürüyor. 2020 yılının ikinci yarısında yaşanan iyileşmeyi sektörlere göre ele alan raporda dolar bazında tekstil ticaretinin 3. çeyrekte bir önceki yıla göre yüzde 40’lık bir ivme yakaladığı, 4. çeyrekte ise büyümenin yüzde 16’ya gerilediği belirtiliyor. 3. çeyrekte yüzde 2 azalan mineral ticaretinin son çeyrekte yüzde 18’lik artış yakaladığı belirtiliyor. Ofis ekipmanları ticareti ise 3. ve 4. çeyreklerde dolar bazında sırasıyla yüzde 14 ve 16 artıyor. 3. çeyrekte daralan hazır giyim, kimyasallar ve otomotiv gibi sektörler de son

çeyrekte hızlanırken, UNCTAD iyileşmenin 4. çeyrekte birçok sektöre yayıldığına vurgu yapıyor. Diğer imalat sektörleri de son çeyrekte yüzde 14’lük büyüme ile güçlü bir seyirde.

Türkiye de payını artıranlardan

Raporda Türkiye’nin de Çin ve Doğu Asya ekonomileri gibi küresel ticaretten aldığı payın ülkeler arasında yer aldığı görülüyor. Çin, Tayvan ve Vietnam’ın ardından Türkiye, Güney Kore ile birlikte 2020 boyunca küresel ihracat pastasındaki payını büyütebilen ülkeler arasında. Çin ihracat pastasındaki payını 2019’a göre yüzde 2’ye yakın artırırken, Çin’in ardından gelen ve raporda “Çin’in eyaleti Tayvan” olarak geçen Tayvan’ın payı ise yüzde 0,5’in üzerinde yükseldi.

Türkiye’nin ise payını yüzde 0,1 civarında artırdığı görülüyor. İhracatta payı en çok azalan ülkeler arasında ise aslan payı Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü yer alıyor. ABD, Rusya ve Avrupa Birliği de küresel ihracattaki payı azalan ekonomiler. Raporun ülkelerin rekabetçi gücünü inceleyen bölümünde ise Türkiye’nin Vietnam, Malezya ve Kamboçya ile birlikte COVID-19’da yüzde 12 daralan hazır giyim ticaretindeki rekabetçi gücünü artırdığı belirtiliyor.