İki ileri bir geri: Yeni alarmın adı Omicron!

Hilal SARI

Omicron piyasaları sarstı. Tedarik darboğazları ve enerji kriziyle toparlanmada ivme kaybeden küresel ekonomilerde şimdi de COVID- 19’un yeni varyantından kaynaklı endişeler yaşanıyor. Önceki varyantlara göre çok daha bulaşıcı ve aşıya dirençli olduğu düşünülen Omicron, hisse piyasalarından petrole, kripto paralardan tahvil getirilerine birçok varlık sınıfında düşüşlere yol açtı.

Dünyada yeniden gündeme gelen kapanmalar, ekonomik faaliyetlerin daha da yavaşlayacağına işaret ediyor. Uzmanlar, artan risklerle birlikte, dolar da dahil güvenli liman para birimlerinin ve sabit getirili varlıkların daha iyi performans sergileyeceği görüşünde.

Dünya Sağlık Örgütü tarafından “Omicron” adı verilen ve hızla “endişe verici varyant” olarak tanımlanan yeni COVID-19 varyantının zaten tedarik darboğazları ve enerji kriziyle boğuşan küresel ekonomide iyileşmeye büyük engeller oluşturmasından endişe ediliyor.

Güney Afrika bağlantılı uçuşların gerçekleştiği İngiltere’de ve Avrupa Birliği’nde birçok ülkede tespit edilmeye başlayan varyant sınırların tekrar kapanmasına ve gece kulübü ve barlarda saat kısıtlamaları getirilmesi gibi reel ekonomileri doğrudan etkileyen kısıtlamaların geri gelmesine neden oluyor. İngiltere ülkeye giren herkese “PCR testi negatif çıkıncaya kadar” izolasyon koşulu getirdi. ABD, İngiltere, Kanada ve birçok AB ülkesi Güney Afrika ve bazı Afrika ülkeleriyle uçuşları tekrar askıya aldı. İsrail sınırlarını tüm yabancılara kapattı. İsviçre karantina gerektiren ülke listesine İngiltere, Çekya, Hollanda, Mısır ve Malawi’yi de ekledi. Vakaların zaten hızla artmakta olduğu ve 4. dalga yaşanan Avrupa’da yeniden daha bulaşıcı bir varyantın ortaya çıkması yılın en fazla alışveriş yapılan dönemi olan Noel tatili öncesinde büyük belirsizlik yaratıyor ve zaten hız kesmekte olan ekonomik iyileşmede hızlı bir gerileme yaşanacak olmasından endişe ediliyor. Diğer varyantlara göre çok daha kolay bulaşabildiği ve aşılara karşı daha dirençli olduğu tahmin edilen ve ilk Güney Afrika’da görüldükten sonra Delta gibi hızla tespit edildiği ülke sayısı her saat artan OmiKron, şimdiye kadar tespit edilen varyantlara göre “çok daha fazla” mutasyon taşıyor olması nedeniyle hem bilim insanlarını hem hükümetleri alarma geçirmiş durumda.

“Önlemler bilim insanlarına zaman kazandıracak”

22 Kasım’da tespit edilen virüsün 9 Kasım’da gelen bir hastadan alınan örnekte tespit edilmesi, virüsün hızlı bir şekilde farklı ülkelere yayılacak vakti olduğu endişesini doğuruyor. DSÖ İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın da dediği gibi hükümetler şu anda “bilim insanlarına zaman kazandırmak amacıyla” kısıtlamalara karşı tepkilerin büyüdüğü bir dönemde COVID-19 kısıtlamalarını tekrar geri getiriyor. Aşı üreticileri de hızla Omicron çalışmalarına başlıyor.

“Piyasalar pandeminin bitişini kutluyordu; Bam! Daha bitmedi”

Hükümetlerin ve sağlık otoritelerinin yeni varyantın yayılmasını engellemek için hızla aldığı kararlar hem reel ekonomileri hem finans piyasalarını yeniden sarsıyor. Cumberland Advisors’dan Baş Yatırım Stratejisti David Kotok’un da ifadeleriyle “Piyasalar pandeminin bitişini kutluyordu. Bam! Daha bitmedi”. OANDA piyasa analisti Craig Erlam’a göre en endişe verici şey henüz yeni varyant hakkında çok bilgi olmaması ancak “Delta’dan daha sorunlu olacağına dair işaretler mevcut. Piyasadaki en büyük korku ise varyantın aşılara karşı dirençli olması.” Erlam yatırımcılar nezdindeki endişe halinin varyantla ilgili yeni net bilgiler gelene kadar hafta boyunca etkili olmasını beklediklerini aktarıyor. Toronto merkezli CIBC Capital Markets’tan Foreks Stratejileri Direktörü Bipan Rai ise varyantın spike proteininde çok fazla mutasyon olmasının birçok piyasa oyuncusu tarafından “Pandemide yeni bir evreye giriyoruz” şeklinde yorumlanmaya başladığını aktarıyor. Rai “Yeni karantina ve kısıtlamalar devreye sokulabilir ve kesinlikle yeni aşılara ihtiyacımız olacakmış gibi duruyor” diyor.

DOLAR 17 AYIN ZİRVELERİNDE YERİNİ SAĞLAMLAŞTIRIYOR

ABD Merkez Bankası’nın sıkılaşmaya başlamasıyla risk iştahının zaten azalmaya başladığı bir dönemde ortaya çıkan Omicron, küresel piyasaları da altüst etti. Finans piyasaları cuma günü 2021’in en kötü gününü yaşarken, özellikle Afrika ülkelerine yönelik seyahat kısıtlamalarının tekrar geri getirilmesiyle hava yolları ve turizm sektörlerinin hisselerinde sert düşüşler görüldü. Avrupa borsalarında kayıplar yüzde 5’e yaklaşırken, Asya ve ABD’de de endekslerde yüzde 2’nin üzerinde sert kayıplar yaşandı. Volatilite de artıyor ve Wall Street’in “korku endeksi” olarak da bilinen Vix endeksi 2021’in ilk çeyreğinden bu yana en sert yükselişlerden birini Omicron haberleriyle kaydetti. Çarşamba günü 18,58 düzeyinde olan endeks cuma kapanış itibariyle 28,62’ye sıçradı. Dolar endeksi ise Temmuz 2020’den bu yana en yüksek düzeyler olan 96’nın üzerindeki yerini sağlamlaştırıyor. Societe Generale’den Kenneth Broux ise yeni varyantın Japon yeni ve İsviçre Frangı gibi güvenli liman para birimlerine yaradığını aktarıyor. CIBC’den Rai dolarda bazı kâr satışlarının olduğunu ancak doların güvenli liman cazibesinin de hala devam ettiğini aktarıyor. Kısa vadede bazı kısa ve uzun pozisyonlarda bir dengelenme hareketi görülebileceğini aktaran Rai “Ancak riskten kaçış hali devam ederse doların diğer para birimlerine karşı güçlendiği seyrin devam etmesini bekleyebiliriz” diyor. Western Union Business Solutions Kurumsal Risk Müdürü Michael Goshko petroldeki düşüşle değer kaybeden Kanada Dolarına ilişkin bir değerlendirmesinde “Piyasalarda şu anda ‘önce vur sonra soru sor’ hissiyatı olduğunu” belirtiyor. Faiz beklentilerine göre şekillenen ABD tahvil getirileri de Omicron varyantıyla sert düşüyor. Güvenli liman tahvile girişlerle 10 yıllık ABD Hazine tahvilinde getiri 16.8 baz puan düşüşle yüzde 1,477’ye kadar geriledi. LPL Financial Başstratejisti Ryan Detric “Ekonomilerdeki iyileşme çok etkileyiciydi ve bunun üstüne çıkabilecek tek şey daha tehlikeli bir varyanttı. Zamanla ne kadar endişelenmemiz gerektiğini göreceğiz ama yatırımcılar olası kötü haberlere karşı satışlar yapıyor” diyor.

PETROLDE YILIN EN KÖTÜ GÜNÜ: 70 DOLARA DÖNDÜ

Petrol de bu seyahat yasaklarından payını aldı ve yılın en kötü gününü kaydederek yüzde 13 düşüşle tekrar 70 dolar bandına döndü. ABD petrolü WTI 70 doların da altında 67,40 dolar/ varil seviyesine kadar indi. Her saat yeni bir ülkenin daha Omicron listesine eklenmesiyle Brent’te de tekrar 70 doların altının görülebilmesi an meselesi.

BİTCOİN AYI PİYASASINA GİRDİ

Omicron varyantının risk iştahını törpülemesi kriptopara piyasalarına da yaramıyor. Bitcoin daha bu ay görmüş olduğu 69 bin tarihi rekorundan yüzde 20 düşmüş durumda. 53.549 dolara kadar gerileyen Bitcoin, cuma günü yedi haftanın en düşük düzeyine geriledi ve “zirveden yüzde 20 düşüş” olarak da tanımlanan ayı piyasasına girdi. İkinci büyük kripto para Ether’de düşüş yüzde 10’u geçti ve 3.917 dolar seviyesi görüldü. XRP’de de düşüş yüzde 10’a yaklaştı.