İhracat pazarlarımızın ithalatında keskin düşüş

Hilal SARI

Türkiye’nin en büyük ihracat pazarlarında parasal sıkılaşma ve geçim krizlerinin reel gelirleri eritmesine paralel yaşanan talep bozulması sonucu ciddi bir daralma yaşanıyor. 2023’ün ilk yarısında Türkiye’nin ihracatında düşüşler yaşadığı bu pazarların ithalatlarında da sert düşüşler görülüyor.

Parasal sıkılaşma ve inatçı enflasyon nedeniyle yaşanan küresel talep daralması, Türkiye’nin en büyük ihracat pazarlarının ithalatlarında da keskin düşüşler getiriyor. Ülkelerin resmi dış ticaret verileri ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ihracat verilerine göre, ihracatımızda keskin bir düşüş yaşanan pazarların çoğunda ithalat da sert bir düşüş içinde.

Almanya başta olmak üzere Avrupa Birliği (AB) ekonomilerinde, ABD, İngiltere, Irak ve Mısır gibi ihracat pazarlarının yılın ilk yarısına ilişkin ithalat verileri keskin bir talep daralmasına işaret ederken, Fransa ithalatı düştüğü halde Türkiye’den ithalatını artıran bir AB ekonomisi olarak öne çıkıyor. Rusya ve Ukrayna’nın ithalatında 2023 yılında keskin artışlar görülürken, Türkiye’nin savaş halindeki iki ülkeye ihracatında da keskin bir artış var.

ALMANYA: Almanya’nın yılın ilk yarısında yaptığı toplam ithalat Destatis verilerine göre geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,1 düşüşle 694,4 milyar euro’ya geriledi. Türkiye’nin Almanya’ya ihracatı ise yılın ilk yedi ayında önceki yıla göre yüzde 1,6 düştü.

İTALYA: Euro Bölgesi’ndeki en büyük ikinci ihracat pazarımız İtalya’nın ithalatı da yılın ilk beş ayında yüzde 4,1 düşüşle 253,58 milyar Euro’ya geriledi. İtalya’nın bu dönemde Avrupa Birliği ülkelerinden yaptığı ithalatı yüzde 2,1 düşerken, aynı dönemde AB dışı ülkelerden ithalatı yüzde 13,8 düştü. Öte yandan İtalya’nın AB’ye ihracatı ilk beş ayda yüzde 1,9 düşerken, AB dışı ülkelere ihracatı ise yüzde 2,1’lik düşüş kaydetti. İtalya yılın ilk beş ayında AB ülkeleriyle 6,1 milyar euro dış ticaret açığı bulunurken, AB dışı ülkelerle 16,7 milyar euroluk bir dış ticaret fazlası bulunuyor.

FRANSA: AB içindeki en büyük ihracat pazarlarımızdan Fransa’nın ithalatı Fransa Ekonomi Bakanlığı verilerine göre 2023’ün ilk çeyreğinde yıllık bazda yüzde 7,1 düşerken, 2. çeyrekte ise düşüş yavaşladı ve yüzde 0,9’luk bir azalma oldu. Buna rağmen Türkiye’nin Fransa’ya ihracatı ilk yedi aylık dönemde yüzde 15,8 artmış durumda. Fransa ilk çeyrekte 181,2 milyar Euro, 2. çeyrekte 179,6 milyar euro ithalat gerçekleştirdi.

HOLLANDA: Türkiye’nin 9. büyük ihracat pazarında ithalat ilk çeyrekte ocak ve şubat aylarındaki yüzde 16 ve yüzde 11,5’lik artışın etkisiyle yüzde 8,9 artmış olsa da, mart, nisan ve mayıs aylarında ithalat yıllık bazda sırasıyla yüzde 1,4, yüzde 3,6 ve yüzde 9,1 düşüşle talep daralmasının hızlandığına işaret ediyor.

AVRUPA BİRLİĞİ: Türkiye’nin en büyük ihracat pazarlarının bulunduğu ve küresel ticaretinn AB’nin ithalatı da ilk çeyrekte yüzde 11,5 düşüşle 658 milyar Euro’ya gerilerken, aynı dönemde ihracatı yüzde 1,4 düşüşle 656 milyar Euro’ya geriledi.

ABD: Fed’in sıkılaşma döngüsü sona yaklaşıyor olsa da, merkez bankasının enfl asyonu dizginlemek için bilinçli bir şekilde ekonomiyi soğutmasıyla ABD’nin ilk altı ayda ithalatı yüzde 4 düşüşle 80,1 milyar dolara geriledi. İhracatı ise yüzde 2,5 artışla 37,6 milyar dolara ulaştı. Türkiye’nin ABD’ye ihracatındaki düşüş ise yüzde 17,3.

İNGİLTERE: Enerji krizinden önemli bir darbe alan İngiltere ekonomisinin ithalatı ise 2023’ün ilk beş ayında geçen yılki 257,8 milyar sterlin düzeyinden 247,8 milyar serline geriledi. Bu da yüzde 4’lük bir düşüşe denk geliyor. Türkiye’nin İngiltere’ye yılın ilk yedi ayında ihracatı ise yüzde 8,7 düşmüş durumda.

IRAK: En büyük 6. ihracat pazarımız Irak’ta ise Fransız enerji devi Totalenergies ile yapılan 27 milyar dolarlık petrol anlaşması orta vadede görünümü düzeltse de, ilk yedi ayda Irak’a olan ihracatımız yüzde 10’a yakın düştü. Irak’ın ithalatı 2022 yılının tamamında yüzde 31,7 düşerken, 2023’ün ilk çeyreğinde önceki çeyrekteki 9,15 milyar dolardan 7,72 milyar dolara geriledi. Bu da yüzde 16’lık bir düşüşe denk geliyor.

MISIR: Ukrayna’daki savaştan en çok etkilenen buğday ithalatçılarından biri olan Mısır’da ise petrol ürünleri, demir çelik, kimyasal ve plastik kalemlerinde mayıs ithalatındaki sert düşüşler, ithalatının yüzde 47’si imalat girdisi olan Afrika ekonomisinde de işlerin zorlaştığına işaret ediyor. Mısır’ın ilk dört aydaki ithalatı değer bazında yüzde 27,4 düşüşle 5,36 milyar dolara gerilerken, bu rakam 2022’nin ilk dört ayı için 7,38 milyar dolardı. Mayıs ayında ise ithalat yıllık bazda yüzde 9,4 düşüşle 7,12 milyar dolara geriledi. İthalatı mayısta sert artan kalemler ilaç (yüzde 14,2), mısır (yüzde 46,4), buğday (yüzde 92,5) ve doğalgaz (yüzde 21,3) oldu.

RUSYA: Türkiye’nin 2023’ün ilk yedi ayında ihracatının yüzde 75’in üzerinde arttığı Rusya pazarında ise ‘Rusya dostu’ ülke olmanın ticaret avantajlarından faydalanıyoruz. Rusya Merkez Bankası verilerine göre Rusya’nın mal ve hizmet ithalatı ilk çeyrekte yüzde 74,3, 2. çeyrekte yüzde 76,9 arttı. Merkez Bankası’nın bu yıl yüzde 2,5’lik büyüme öngördüğü Rusya ekonomisinin ihracatındaki artış ise yüzde 100’ün üzerinde. İlk çeyrekte yüzde 104,6, ikinci çeyrekte yüzde 101’lik bir artış kaydedilmiş.

UKRAYNA: Savaş halindeki Ukrayna’nın diğer ticaret ortaklarından ithalatı da çok dalgalı bir seyir içinde, aydan aya keskin iniş ve çıkışlar kaydediliyor. Fourkites verilerine göre Şubat 2023’te yıllık yüzde 450 artışla ithalattaki dalgalanma zirve yaptı. Türkiye’nin Ukrayna’ya ihracatı ise yılın ilk yedi ayında yüzde 64 yükselmiş durumda. Rusya ile ticari ilişkilerin güçlenerek devam etmesi Batılı müttefiklerimizce şimdilik bir yaptırım görmese de, önümüzdeki dönem için böyle bir olasılık var.