G7’nin ‘tavan fiyat’ı petrolü yükseltebilir

Hilal SARI

Küresel petrol piyasalarında salı günü Rusya’nın Avrupa’ya petrol akışlarının Ukrayna tarafından durdurulduğuna ilişkin haberlerle sert yükselişler geldi. Avrupa Birliği’nin İran ile nükleer anlaşmanın tekrar yürürlüğe sokulması için adımlar atması fiyatlardaki yükselişi sınırlasa da AB’nin ABD ve İngiltere gibi Batılı müttefiklerinin yer aldığı G7 ülkeleriyle birlikte üzerinde çalıştığı Rus petrolüne tavan fiyat uygulaması fiyatları daha da sert yükseltebilir. AB’nin Rus petrolü ithalatını sonlandırmayı planladığı tarih 5 Aralık. G7 ülkeleri savaş nedeniyle Rus petrolüne bir tavan fiyat uygulaması üzerinde bu tarihe kadar çalışacak. Ancak Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina Rusya’nın ‘tavan fiyat’ uygulayan ülkelere petrol satmayacağını söyledi. Ayrıca Fransız yatırım bankası Societe Generale, gelişmeleri Doğu Avrupa için “zor bir kış” sinyali olarak görüyor.

“Ödemeyi yaptık, geri döndü”

Rusya’nın petrol boruhattı tekeli Transneft, salı günü yaptığı açıklamada Ukrayna’nın Güney Avrupa’ya sevkiyat yapılan Druzhba boru hattındaki petrol akışlarını “Batılı ülkelerin yaptırımları nedeniyle” durdurduğunu söyledi. Rus petrolünü Ukrayna üzerinden Macaristan, Slovakya ve Çekya’ya taşıyan Druzhba boruhattındaki akışların ödemesi Transneft’ten yapılan açıklamaya göre 22 Temmuz tarihinde yapıldı ancak Gazprombank’a uygulanan finansal yaptırımlar nedeniyle ödeme 28 Temmuz’da geri döndü. Rusya normalde bu boruhattı üzerinden üç AB üyesine günde 250 bin varil ham petrol gönderiyor.

Forint, euro karşısında %0,8 düştü

Macaristan’da bu hattan gelen petrolün en büyük alıcıları MOL ve Unipetrol. Petrolün tedarikçileri ise Rus enerji şirketleri Lukoil, Rosneft ve Tatneft. Macar forinti haberlerin ardından euro karşısında yüzde 0,8 değer kaybederken, Budapeşte borsasında hisseler yüzde 2,3 düştü.

Brent gün içinde yüzde 1’in üzerinde yükselerek 98,40 dolar/varil seviyesine kadar çıktıktan sonra, İran petrolünün pazara gireceği beklentilerinin güçlenmesiyle TSİ 15:42 itibariyle 96,52 dolar düzeyine kadar çekildi. WTI’da ise salı günü gün içinde 92,65 dolar düzeyleri görülürken, arz endişesi ve resesyon endişesi arasında devam eden volatil işlemlerde WTI gün içinde 89,05 dolar/varil düzeyine kadar da geriledi.

Societe Generale: Zor bir kış olacak

Fransa merkezli yatırım bankası Societe Generale’den Doğu Avrupa stratejistlerinden Marek Drimal, sorunun birkaç gün veya hafta içinde çözülmesi durumunda bile gelişmelerin Doğu Avrupa ekonomileri için “zor bir kış” olacağına dair önemli bir işaret olduğu değerlendirmesini yaptı. Bankaya göre “Sevkiyatlarda çok büyük problemler yaşanmasa bile enerji fiyatlarının yüksek seyretmeye devam etmesi birçok ülkede üretimi, satın alma gücünü olumsuz etkileyecek, Doğu Avrupa ekonomilerinde cari açıkları yükseltecek ve bu nedenle de bu ekonomilerin para birimlerinin performanslarına da yansıyacak”.

“Bazı AB ülkeleri Rus petrol alımlarını artırıyor”

Bloomberg’de yer alan bir habere göre aralarında İtalya, İspanya, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya’nın bulunduğu bazı AB ülkeleri, Rus enerji kaynaklarından bağımsızlaşma adımlarına ve yaptırımlara rağmen son dönemde Rus petrolü alımlarını hızlandırdı. Bloomberg haberine göre bu ülkeler “gizlice” alım yapıyor ve İtalyan limanlarına Rusya’dan gelen petrol sevkiyatları geçen hafta son yedi haftanın en yüksek düzeyine ulaştı. İspanya habere göre nisandan bu yana ilk kez Rus (Ural) petrolü satın aldı. Sputnik’te yer alan bir habere göre Türkiye’nin Rusya’dan petrol alımları da son 6 haftanın zirvesine ulaştı.

Gazda da akış azalmış, acil durum devreye girmişti

Rusya geçtiğimiz aylarda birçok AB üyesine doğalgaz akışlarını azaltmış, Kuzey Akım 1 boruhattı üzerinde türbin bakımıyla ilgili sorunlar olduğunu belirtmiş, türbinin tedarikçisi Siemens Energy ve gazın en büyük alıcısı Almanya’da siyasetçiler arasında görüşmeler olmuştu. Almanya Başbakanı Olaf Scholz, geçtiğimiz hafta Siemens’in ürettiği türbini ziyaret etmişti. Avrupa gösterge doğalgazı TTF salı günü son beş yıl ortalamalarının kat kat üzerinde 190 Euro/Mwh civarında işlem gördü. Temmuz ayının ortasında 150 Euro/Mwh düzeyinde olan TTF Ukrayna savaşının başladığı 24 Şubat’tan bir gün önce 90 Euro/Mwh düzeyinin altındaydı. Avrupa’da doğalgaz fiyatlarının artması hem hanehalklarının enerji faturalarını yükselterek bir geçim krizine yol açtı, hem de Almanya gibi en büyük ekonomilerde doğalgazda sanayiden kesinti yapılıp hanehalklarına yönlendirilmesini içeren acil durum planları devreye sokuldu.