Enflasyon Çinli üreticiden ABD ve Avrupa’ya taşacak

Hilal SARI

ABD’li büyük markalara ve dünya genelinde birçok şirkete elektronikten oyuncağa üretim yapan Çin fabrikalarında hammadde fiyatlarındaki artış ve küresel tedarik zincirinde yaşanan çip krizi ve Süveyş Kanalı gibi şoklar sonucu maliyetler hızla artıyor. COVID-19 krizini en hızlı şekilde geride bırakan Çinli üreticiler, aylardır katlandıkları hammadde fiyatlarındaki artışı, çip kıtlığını ve Süveyş Kanalı’ndaki tıkanma kaynaklı maliyet artışlarını yurtdışı müşterilerine aynı oranda yansıtmıyordu ve bu durumun artık değişmeye başlayacağı öngörülüyor. Bu da başta ABD Merkez Bankası’nın yakından izlediği enflasyonun başta ABD ve Avrupa olmak üzere Çin’in ihracat yaptığı tüm bölgelerde yükseleceğine işaret ediyor.

Çin Ulusal İstatistik Bürosu Sözcüsü Fu Linghui, dün yaptığı açıklamada Çin’in ihracat pazarlarına çok önemli bir mesaj verdi: “Yükselen hammadde fiyatları artık tüketici ürünleri üreten şirketlere de baskı yaratabilir.” Geçen hafta açıklanan Çin üretici fiyatları endeksinin 42 ayın zirvesine çıkması da uzmanların enflasyonun dünyanın geri kalanına da taşma etkisi yapacağına ilişkin endişeleri destekler nitelikte. Son enflasyon raporunda hammadde fiyatlarının nisanda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15,2 arttığı açıklanmıştı. Çin fabrikalarından çıkan ürünlerin fiyatında ise nisan ayında yüzde 6,8 ile üç yıldan fazla bir sürenin en güçlü artışı görüldü. Martta bu artış yüzde 4,4’tü ve beklentilerin de üzerinde bir artış kaydedildi nisanda. Ancak bitmiş malların fiyatındaki artışın üretici maliyetlerindeki artış kadar güçlü olmadığı da aşikar. Resmi imalat PMI verileri de nisanda girdi maliyetlerinin çıktı fiyatlarından çok daha hızlı arttığına işaret etmişti.

“Bu sefer fiyat artışı çok daha sert ve yaygın”

Bloomberg’e konuşan Hong Kong merkezli Wynnewood Corp’un Başkanı Bryant Chan, Çin’de de üretim tesisleri bulunan oyuncak silahtan oyuncak tablete golf sopasından elektroniğe uzanan ürün yelpazesinde ihtiyaç duyulan ara girdi mallarında fiyatların sadece bu yıl yüzde 15’e varan yükselişler kaydettiğini söylüyor. Boya, vida, solvent (çözücü), metal, bataryalar ve ambalaj Chan’ın fiyat artışlarına dikkat çektiği mallardan bazıları. Plastik reçinelerinde ise fiyatlarda yüzde 40’a yakın artış oldu. “Basitçe özetleyecek olursak her şeyin fiyatı arttı. Bu artış normalde görmeye alışık olduğumuzdan çok daha geniş bir kategoride ve çok daha sert oldu” diye açıklıyor Chan.

Bir kamerayı üretmek artık yüzde 6 daha pahalı

Elektronik üretiminin - ki bu kalem Chan’ın şirketinin üretim maliyetlerinin yüzde 40’ını oluşturuyor - artık yüzde 10 daha pahalı hale geldiği belirtiliyor. Üretim maliyetlerinin yüzde 10’unu oluşturan ambalajda da fiyatlar yüzde 10 artmış durumda. Üretim maliyetlerinin sadece yüzde 2’sini oluşturan plastik reçinesinde görülen yüzde 40’lık artış da görünür bir etki yapıyor bu tip şirketlerin maliyetlerinde. Buna bir de girdi maliyetlerindeki genel artış da eklendiğinde Chan’ın ifadeleriyle “Artık bir kamerayı üretmek geçen yıla göre yüzde 6 daha maliyetli”. Hong Kong merkezli ve ABD pazarı için Bluetooth hoparlör ve stereo ev sistemleri üreten Musical Electronics Ltd CEO’su Christopher Tse ise üreticilerin fiyatları artırmamak için birçok yöntem aradığını belirterek, “Nihayetinde başka bir seçeneğimiz yoksa, başka bir seçeneğimiz yoktur. Ama yine de maliyeti müşterilere çok fazla yansıtmamak için elimizden gelen tasarrufları yapacağız” diyor.

Standard Chartered: ABD raflarında hissedilecek

İngiltere merkezli finans kuruluşu Standard Chartered, Çin ve ABD enflasyon verileri arasındaki korelasyonu yakından inceledi. Bankanın yaptığı araştırmaya göre son yıllarda Çin’in TÜFE verisindeki 1 puanlık artış ABD’de 0,61 puanlık bir artış getiriyor. Banka bu korelasyonun hala sürdüğünü düşünüyor ancak kur ve diğer değişkenlerin enflasyonun yansımasındaki seyri etkileyebileceğini de not düşüyor.

“Avrupalı müşterilerle bu maliyeti paylaşmanın zamanı geldi”

Shenzen’de fabrikaları olan ve küresel kozmetik ve parfüm markaları için ambalajlar, viski ve konyak şişeleri için metal kapaklar ve diğer aksesuarlar üreten bir üretici ise Bloomberg’e yaptığı açıklamada “Bazı maliyetlerdeki artışların artık Avrupa’daki müşterilerle paylaşılmasının kaçınılmaz olduğunu düşündüğünü” söylüyor. Metal ürünler ve elektrolevha üreticisi Chi Kwong’un direktörü Wilson Lam “Bu maliyet artışlarının hepsini absorbe edebileceğimizi düşünmüyorum. Çok yakında bu maliyeti müşterilere de yansıtacağız” diyor.

İhracatı dolar bazında yüzde 32,3 arttı

Çin’in ürünlerine talep pandemiye ve ABD ile süren ticaret savaşlarına rağmen çok güçlü seyrediyor. Çin’in nisan ayı ihracatı nisanda dolar bazında bir yıl öncesine göre yüzde 32,3 yükselmişti. Baz etkisi çıkartıldığında ve son iki yıllık büyüme ortalamasına göre bir hesap yapıldığında ise ihracat büyümesinin yüzde 16,8 olduğu belirtiliyor - bu da pandemi öncesine göre çok güçlü bir artış. Bu nedenle de özellikle Çin’de üretim yapan üreticiler hem yükselen hammadde fiyatlarının hem de artan ve ötelenmiş talebin tüm dünyada enflasyon artışına yol açacağını söylüyor.

Emtia fiyatları 10 yılın zirvesinde

Çin, üretici fiyatlarında artış görülen tek üretim merkezi değil. ABD, Güney Kore ve Almanya gibi ekonomilerde de üretici maliyetlerinde kayda değer yükselişler görülüyor. Dünya genelinde 23 hammaddenin fiyatlarını izleyen Bloomberg Emtia Spot Endeksi geçen yıl mart ayında 4 yılın en düşük düzeyini gördüğünden bu yana yüzde 70’in üzerinde yükseldi ve 2011’den bu yana en yüksek düzeyi gördü.