Ejderha yavaşlarsa dünya da yavaşlar

Hilal SARI

2020’nin son çeyreğindeki yüzde 4’lük büyümenin ardından 2022’nin ilk çeyreğinde yüzde 4,2 büyümesi beklenen Çin ekonomisi, yüzde 4,8 büyüme ile ekonomistleri şaşırttı. Ancak ülkenin finans ve ticaret merkezi Şangay’daki karantinaların ilk çeyreğin son haftalarında başlamış olması büyümenin 2. çeyreğinde hız kesebileceği endişelerini gündeme getiriyor. Çin GSYH’sinin yüzde 3,8’ini oluşturan Şangay’daki karantinalar mart ayının son haftalarında başlamıştı ve ekonomik faaliyetlerin neredeyse durma noktasına geldiği üç haftalık karantinanın etkisi Çin’in 2. çeyrek büyümesinde daha net görülür hale gelecek. Pekin merkezli danışmanlık şirketi Plenum’dan ekonomist Chen Long’un Bloomberg’e verdiği demeçteki ifadeleriyle “Mart kötü geçti, nisan daha da kötü olacak”. Uzmanlara göre katı sıfır COVID politikalarından dönülmediği takdirde hem Çin ekonomisi hem de tedarik zincirleri yeniden sıkışan küresel ekonomi olumsuz etkilenecek.

Sanayi ve sabit yatırımlar yavaşlasa da güçlü büyüyor

Çin’in GSYH büyümesi bir önceki çeyreğe göre de beklendiği kadar yavaşlamadı ve yüzde 1,3 olarak açıklandı. Fabrikalarını çalışanların fabrikalarda veya işletmeye özel karantinalarda bir balon içinde tutarak ayakta tutmaya çalışan sanayi sektörünün üretimi de martta yukarı yönlü bir sürprizle yıllık bazda yüzde 5 arttı (Önceki yüzde 7, Bloomberg ekonomistleri ortalama beklentisi yüzde 4). Sabit varlık yatırımları da beklentilerin üzerinde arttı fakat ocak-şubat dönemine göre yavaşlıyor. İlk çeyrek sabit varlık yatırımları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9,3 arttı (beklenti yüzde 8,4). Ocak-şubat dönemindeki yıllık artış ise yüzde 12,2’ydi.

Perakende ve konuttaki sert düşüş endişe verici

Mart ayında perakende satışların COVID-19 pandemisinin ilk aylarından bu yana en sert düşüşünü kaydetmesi ise tüketime dayalı büyüme modeline geçmekte olan Çin’in yavaşlayacağına dair endişeleri destekleyen bir veri oldu. Ayrıca perakende satışlar 2020’den bu yana ilk kez düştü. Beklentilerin altında açıklanan tek mart verisi perakende satışlar, şubatta yıllık bazda yüzde 6,7 artışın ardından mart ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3,5 azaldı. İlk çeyrek konut satışlarının yıllık bazda yüzde 25,6 düşmesi de bazı uzmanlara göre konut sektörünün hükümetin iddia ettiği kadar güçlü olmadığına işaret ediyor. Martta konut satışlarındaki düşüş yüzde 29.

Karantina uzarsa, GSYH kayıpları da artar

20 Nisan’da Şangay’da bazı kısıtlamaların kaldırılacağı belirtiliyor ancak Nomura tahminlerine göre ülke genelinde sadece Şangay değil, toplam 45 şehirde kısmi veya tam karantina uygulanıyor. Gerçek GSYH rakamlarının daha zayıf olduğu görüşündeki Nomura toplam 370 milyon Çin vatandaşının karantinalardan etkilendiğini tahmin ediyor. Ekonomistlere göre en önemli soru salgının ne zaman kontrol altına alınacağı ve karantina önlemlerinin ne zaman gevşetileceği. ING Çin Başekonomisti Irıs Pang’a göre “Çin’in mali ve parasal politika teşvikleri karantinaların neden olduğu GSYH kayıplarını kapatmaya yetmiyor. Karantinaların süresi uzarsa GSYH kayıpları da hızlanarak artar."

Fabrikalar 'balon' sistemiyle işe dönüyor

Çin iş dünyasının eleştirilerinin ardından Şangay bölgesinde çip, otomobil ve biyomedikal gibi kritik öneme sahip sektörlerde üretim ‘COVID balonu’ sistemiyle yeniden başlatılıyor. Bakanlık kritik sektörlerde üretimin devam etmesi için 666 şirketi önceliklendirdi. Çalışanların tesislerde yaşadığı ve düzenli olarak test yapılan bu sistem, sıkı bir devlet denetimine tabi. Elektrikli araç üreticisi Tesla ve Apple bilgisayarları için parça tedariği yapan Tayvan merkezli Quanta Computer, işe geri dönüş için başvuru yapan ilk şirketler arasında. Çin Sanayi ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı cuma günü yaptığı açıklamada çip, otomobil ve medikal ürün sektörlerinden toplam 666 şirketle yeniden üretime başlamaları için birlikte çalışacaklarını duyurdu. İş dünyasından birçok yönetici Şangay karantinaları süresince hükümetin sıfır COVID politikalarının ekonomiyi aksattığını, elektrikli araçlardan iPhone’lara birçok üründe küresel tedarik zincirlerini yeniden sıkıştırdığını söylemişti.