Dünya otomotiv devleri çip krizine girdi

Yarı iletken (çip) üreticilerinin COVID-19 pandemisinde duraklayan otomotiv sektöründen patlama yaşanan tüketici elektroniği sektörüne yönelmeleri, bugün gelinen noktada otomotiv devlerinin üretimini aksatacak ölçüde bir darboğaza neden oluyor. Aralarında Ford, Mercedes, Volkswagen, Honda ve General Motors’un da yer aldığı birçok büyük otomotiv üreticisi, yarı iletkende yaşanan darboğaz nedeniyle üretimlerinin aksadığını söylüyor. Üreticiler bu darboğaza göre tedarik zincirinde yeni ayarlamalar yapmaya çalışıyor.

“Araç başı 600 dolar yarıiletken maliyeti”

Otomotiv sektöründe araçların da akıllandığı son yıllarda üreticiler motorun bilgisayarla yönetilmesinden akıllı sürüş asistanlarına ve acil durum frenlerine, otomasyon, elektrifikasyon, dijital bağlantı ve güvenlik amacıyla yarı iletkenler kullanıyor. Bağımsız denetim şirketi Deloitte’un bir raporuna göre 2022 yılına gelindiğinde her bir aracın elektronik sistemlerinin yarı iletken bileşenlerinin maliyeti, özellikle de güvenlikle alakalı elektronik sistemlerin kullanılması dolayısıyla 600 doları bulacak.

Üretim planlarında hızla değişiklikler yapıyorlar

İyileşmeye başlayan otomotiv sektöründe yeterli çip bulamadığı için üretimin aksadığına ilişkin açıklama yapan şirketlere Mercedes de katıldı. 2025’te dijital hizmetlerden elde ettiği gelirini 1 milyar Euro’ya yükseltmeyi hedefleyen şirketin CEO’su Ola Kallenius, Mercedes’in de yarı iletkende yaşanan arz sıkıntısından etkilendiğini belirterek “Üretime etkilerini minimize etmek için herşeyi yapıyoruz” diyor. Dünyanın üçüncü büyük otomotiv üreticisi Volkswagen de geçen ay yaptığı açıklamada 2021 ilk çeyrek üretim planlarını bu darboğaza göre yeniden ayarlayacağını duyurmuş, çip üreticilerinin kapasiteleri tüketici elektroniğine yönlendirmesinin dirençli oto talebine rağmen sektörü beklenmedik şekilde etkilediğini söylemişti. Şirket Avrupa, Çin ve ABD’deki fabrikalarında buna yönelik düzenlemelere gitti. Volkswagen yönetim kuruluna yeni katılan ve satın alma operasyonuyla ilgilenen Murat Aksel, satışlar yavaş yavaş eski haline dönmeye başlarken yaşanan sorunu “Şu anda dünya çapında yarı iletken imalatı yapan firmalarda yaşanan tedarik sorunlarının etkilerini hissetmeye başladık” şeklinde yorumluyor.

Bir tesisi durdurup, diğerlerini destekliyor

ABD merkezli Ford da çip darboğazı nedeniyle planlanan üretim kesintisini öne çekiyor. Bloomberg haberine göre şirket Kentucky’deki spot araç fabrikasında üretimi gelecek hafta durduruyor. Fiat Chrysler ise Kanada’da bir fabrikasını geçici olarak kapatıyor ve Meksika’daki jip fabrikasında ocak sonunda başlayacak üretimi ileri bir tarihe erteliyor. Şirketten yapılan açıklamaya göre amaç “küresel mikroçip darboğazının üretime olan etkilerini yönetebilmek ve Kuzey Amerika’daki diğer fabrikaların üretime devam edebilmesi.”

BMW AG ve General Motors henüz üretimlerinde bir azaltmaya gitme veya fabrika durdurma gibi bir önleme ihtiyaç olmadığını ancak tedarikçilerle konuyla ilgili iletişimde olduğunu belirtiyor. Fransız Peugeot üreticisi PSA Group da şirket sözcüsünün açıklamasına göre darboğazdan etkilenmedi.

Avrupa’nın en büyük otomobil parçası üreticileri Robert Bosch GmbH ve Continental AG de, VW’nin açıklaması ardından sorunu teyit etti ve müşterilere etkisini azaltmak için çalışıyor.

“Aylar öncesinden belliydi”

ABD merkezli otomotiv sektörü düşünce kuruluşu Center for Automative Research, bu darboğazın olacağının sinyallerinin aylar önce başladığını söylüyor. Kuruluşun Başkan Yardımcısı Kristin Dziczek, “Bu konuda aylardır gelen uyarı sinyalleri vardı” diyerek sektörün karmaşık bir çip tedariği ağından altı ila dokuz ay öncesinden sipariş verdiğini söylüyor. Bu nedenle buna hazırlanan üreticilerin hiç hazırlıksız yakalanmadığını, ancak sorunun tahmin edilenden daha uzun sürebileceğini belirtiyor. Dziczek’e göre üreticiler bunu önceden görmüş olsa da, tedarikte bekledikleri yarı iletken hacmine henüz gelinmedi.

İlk çeyrek üretimlerini çok olumsuz etkileyecek

Japonya’da Honda darboğaz nedeniyle bir fabrikadaki üretimin 4 bin adet azaltacağını belirtirken, Nissan’ın da Note hatchback modelinde üretimi kısıtlara göre yeniden planladığı bildiriliyor. Japonya’nın en önemli ekonomi yayını Nikkei haberinde şirketin aylık 15 bin olarak üretim kapasitesini ocak ayında 5 bine düşürebileceği belirtiliyor. Honda sözcüsü sorunu üretim planlarını ayarlayıp modelleri değiştirerek yöneteceklerini söylüyor. Bir diğer Japon üreticisi Suzuki ise herhangi bir fabrikada üretimin durmayacağını, bazı parçalardaki gecikmeler nedeniyle üretimi yeniden planlayabileceklerini duyurdu. Ancak Nikkei’nin konuya yakın kaynaklara dayandırdığı habere göre çipteki darboğaz şirketin Jazz modelinin üretiminde ilk çeyrekte onbinlerce adedi olumsuz etkileyebilir.

ABD’de acısı işçilerden çıkıyor

Ford’un ABD Louisville’deki fabrikasının gelecek hafta parça kısıtları yüzünden kapanması nedeniyle binlerce sendika çalışanının da geçici olarak işsiz kalacağı belirtiliyor. Detroit Free Press haberine göre, Ford’un küresel üretim ve sendika iletişim müdürü Kelli Felker, Louisville fabrikasının gelecek hafta pazartesiden pazara kapalı olacağını sektörün en önemli sendikalarından UAW’ye bildirdiklerini aktarıyor ve yaklaşık 3 bin 900 yarı zamanlı (saatli) çalışanın etkileneceğini teyit ediyor.