DTÖ: Mal ticareti rekor tazeleyip frene basacak

Hilal SARI

Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) her ay yayınladığı Mal Ticareti Barometresi, COVID-19 pandemisinin yol açtığı ekonomik krize rağmen, ötelenmiş talebin ve yeniden açılmaların etkisiyle haziran ayında 110,4 puanla endeks tarihinin rekoruna ulaştı. Temmuz 2016’dan bu yana yayınlanan veri tarihinin rekoru olan bu seviye Haziran 2020’ye göre 20 puanlık artışa denk geliyor. Ancak barometrenin artış hızında bir yavaşlama var ve gelecek döneme ilişkin önemli bir içgörü sağlayan en kritik alt endekslerinden “ihracat siparişleri” mayıstan hazirana bir düşüş kaydetti. Bu da DTÖ’nün yayınladığı rapordaki ifadeleriyle “Küresel mal ticaretinde zirvenin yaklaştığının habercisi olabilir.”

Küresel ticaretin en önemli bileşik göstergelerinden biri olarak görülen Mal Ticareti Barometresi, yakın geçmiş döneme göre bir karşılaştırma yaparak ticaretin önümüzdeki dönemdeki seyrine ilişkin öngörü sağlayan bir endeks. DTÖ, 18 Ağustos’ta bir raporla birlikte yayınladığı mal ticareti barometresi verisine ilişkin şu değerlendirmeyi yapıyor: “Barometredeki artış hem mevcut ticaret büyümesinin gücünü hem de 2020’de pandemi kaynaklı şokun derinliğini gösteriyor. Barometre geçmiş dönem trendinin hala üzerinde olsa da, endeksin artış hızında azalma var, bu da ticarette yukarı yönlü momentumun yakın bir zamanda zirve yapacağının habercisi olabilir.”

“Tedarik zinciri sorunları yavaşlamada etkili olacak”

Rapora göre çip tedarikinin otomobil üretimini sekteye uğratması gibi tedarik zincirine ilişkin sorunlar iyileşme ayak bağı olabilir. Delta varyantı kaynaklı liman sıkışıklıklarının da küresel tedarik zincirlerinde sorun yaratmaya başladığı biliniyor.

Küresel mal ticareti hacmi

DTÖ verilerine göre 2021’in ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 5,7 artışla, 2011’in 3. çeyreğindeki yüzde 5,8’lik artışın ardından en kuvvetli büyüme dönemine işaret etmişti. DTÖ “Barometre öncü verilerine göre 2. çeyrekte yüzde 5,7’nin de üzerinde bir artış görebiliriz, ancak büyüme bu zirve sonrasında daha ılımlı hale gelecek” ifadeleriyle zirve sonrası yavaşlama olacağının uyarısını yapıyor.

Verilerdeki yavaşlama rapora göre DTÖ’nün 2021 küresel ticaret hacmi büyümesine ilişkin 31 Mart tarihli son öngörüsü olan yüzde 8’lik artışla örtüşüyor. Küresel ticaret hacmi 2020’de yıllık bazda yüzde 5,3 düşmüştü.

“Ortadoğu, Afrika ve Latin Amerika geride kalıyor”

İyileşmenin bölgeden bölgeye değişkenlik gösterdiğine de dikkat çekilen raporda Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya’nın pandemi kayıplarını kapatmakta olduğu, ancak diğer bölgelerin geri kaldığı vurgulanıyor.

İhracat siparişlerinde zirve geçilmiş bile olabilir

Haziran ayı mal ticaretine ilişkin barometrenin tüm alt endekslerinde ortalama trend verisinin üzerinde bir düzey kaydedildi ve bu iyileşmenin geniş tabanlı olduğunun göstergesi.

Hava kargo (114), konteyner taşımacılığı (110,8) ve ham madde (104,7) alt endekslerinde ortalamanın üzerinde büyüme görülürken, otomotiv ürünleri endeksi de (106,6) çip krizi nedeniyle bazı ülkelerde temmuz ayında düşen satışlara rağmen haziran ticareti verisinde yükseliş görüldü. Ancak elektronik bileşenlerde (112,4) hafif bir düşüş ve ihracat siparişlerinde de (109,3) zirvenin geçildiğine işaret eden bir düşüş kaydedildiği aktarılıyor.

Kötü veriler tapering takvimini kaydırabilir

ABD ekonomisine ilişkin veriler, dolar baskın bir küresel ticarette tüm ekonomilerin yakından izlediği ABD Merkez Bankası’nın varlık alım programını azaltmaya başlayacağı tarihi de kaydırabilir. Her yıl ABD’nin Wyoming eyaletinde Jackson Hole kasabasında Fed evsahipliğinde düzenlenen ve diğer merkez bankalarının başkanlarının da - pandemi nedeniyle sanal olarak - katıldığı 2021 Ekonomi Politikası Sempozyumu’nda Fed Başkanı Jerome Powell’in konuşmasında piyasalar “tapering” mesajı arayacak. Ancak aralarında Kinesis’ten piyasa analisti Carlo Alberto De Casa’nın da bulunduğu bazı uzmanlar son dönemde hem ABD’den, hem küresel PMI verilerinden hem de Avrupa’dan gelen yavaşlama sinyalleri nedeniyle tapering’e başlama tarihinin gelecek seneye de ertelenebileceği görüşünde. De Casa Reuters’a verdiği demeçte şöyle diyor: “Şu anda piyasalar Jackson Hole’den yön bulmaya odaklandı. Birkaç gün önce insanlar Fed’in yıl bitmeden tapering’e başlamasını bekliyordu ancak bu artık soru işareti.” IG Market’tan analist Kyle Rodda ise “Herkes Fed’in bu haftasonu tapering konusunda daha yumuşak bir tutum izleyeceği görüşünde” değerlendirmesini yapıyor.