Büyümenin şampiyonları küçük ekonomiler olacak

Hilal SARI

Dünyanın en büyük ekonomilerinde 2022 GSYH’lerdeki büyümenin hız kestiği ve küçük ekonomilerin büyüme şampiyonu olması öngörülüyor. The Economist’in araştırma birimi Economist Intelligence tarafından hazırlanan 2022 özel sayısında “Rakamlarla Ülkeler” başlıklı analizde, en hızlı büyüyecek ekonomilerin çok küçük ekonomiler olacağı öngörülüyor. 2020’de seyahat kısıtlamalarıyla yüzde 50 daralan Makao’nun çoğu Çin’den gelecek olan turist ve kasino severlerle 2022’de yüzde 40’a yakın bir büyüme kaydetmesi öngörülüyor. Ancak Çin’e bağlı bir idari bölge olan Makao’ya yabancı turistin asıl dönüşünün 2023’ten önce gerçekleşmesi beklenmiyor.

En hızlı 10 ekonomi tek bir ülke olsa 66. sırada olacaktı

Guyana petrol sahası keşifl eriyle 2022’de de yüzde 32 bir büyüme kaydedebilir. Maldivler, Aruba, St. Lucia, Curaçao ve Anguilla, tropik tatil planlarını yeniden yapacak turistler sayesinde en hızlı büyüyecek 10 ekonomi arasında görülüyor. Libya ve Venezüela da büyüme şampiyonları arasında. Ancak en hızlı büyümesi öngörülen 10 ekonominin GSYH’leri toplandığında tek bir ülke olarak kabul edildikleri durumda bu ülke dünya sıralamasında Irak ile Kuveyt arasında 66. sıraya ancak girebiliyor. Asya ekonomisi Kamboçya’nın ise yeni bölgesel ticaret anlaşmalarından güç alması ve 2022’de yüzde 10’un üzerinde büyümesi bekleniyor. Ekonomilerin pandemi yaralarını sarmak amacıyla sağlanan hükümet harcamalarının 2022’de de sürmesi, özellikle Çin ve Hindistan’da önemli artışlar olması bekleniyor.

ÇİN

Tarımdan çipe dışa bağımlılığı azaltacak

● 2022’de yüzde 5,3 büyüme öngörülen Çin ekonomisinde Devlet Başkanı Xi Jinping’in iktidardaki gücünün daha da artması bekleniyor. Xi’nin görev süresine getirilen kısıtlamanın kalkması sonrası 2022’nin sonlarında Politbüro’ya 6. nesil liderler atanacak. Hükümet tarımdan mikroçiplere birçok alanda kendi kendine yetmenin yollarını arayarak dışa bağımlılığı azaltmanın yollarını arayacak. Batı hükümetleriyle ilişkiler kötüleşirken, büyük şirketler ve hükümetlerin Çin’in baskılarıyla taraf seçmeye zorlanmasına olası gözle bakılıyor. 15 Asya Pasifik ekonomisi arasında imzalanan Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (RCEP) anlaşması 2022’nin ilk yarısında devreye giriyor. Öngörülen bütçe açığı/GSYH oranı yüzde 4,6. Kişi başı gelir için ise 12.460 dolar tahmini yapılıyor. Enfl asyon ise yüzde 2,7 olacak. Hong Kong’da yeni seçim yasasına itirazlar sürse de Hong Kong önemli bir finans merkezi olmaya devam edecek.

HİNDİSTAN

Hükümet harcamaları %7,8 büyüme getirecek

● Pandemiyle mücadele yöntemleri eleştirilen Başbakan Narendra Modi liderliğindeki Bharatiya Janata Partisi hükümetinin ikinci döneminde popülerliği azalmış durumda. Bu da 2022’de gerçekleşecek yedi eyalet seçiminin sonuçlarına yansıyacak ve hükümetin meclisteki gücünü zayıflayacak. Tarım sektöründe gerçekleşen kitlesel gösteriler hükümetin elini zorlamaya devam edecek. Çin’le kötüleşen ilişkiler Hindistan’ı ABD, Avustralya ve Japonya’ya yakınlaştıracak. Ekonomik faaliyetler güçlü bir 2021’in ardından hız kezse de hükümet harcamalarının artması sayesinde dünya ortalamasının üzerinde seyredecek. Özel yatırımların kredilere erişiminin kolaylaştırılması sayesinde Hindistan’ın 2022’de yüzde 7,8 gibi güçlü bir büyüme ile en hızlı büyüme kaydeden gelişmekte olan ekonomilerden biri olması bekleniyor. Öngörülen bütçe açığı/GSYH oranı ise yüzde 5,9. Enfl asyonun yüzde 5 düzeyinde gelmesi bekleniyor.

İRAN

Yurtiçi üretime odaklanacak, nükleerde ödün vermesi gerekecek

● Ruhani lider Ayetullah Hamaney’in yaşlanıyor olmasının yerine kimin geçeceğine ilişkin tartışmaları artırması bekleniyor.. Ekonomik politikalar yurtiçi üretimin artırılmasına odaklanacak. Rekor düşük sandık katılımıyla 2021’de seçilen Cumhurbaşkanı İbrahim Raisi’nin Batı ile müzakerelerin devam ettiği nükleer anlaşmaya varması yurtiçindeki desteğini güçlendirebilir. Ancak anlaşma için hem İran’ın hem Batı’nın bazı özverilerde bulunması gerekeceği belirtiliyor. EI tarafından öngörülen 2022 büyümesi yüzde 8,8 ve enfl asyonun yüzde 23,5 olması bekleniyor. 86 milyon nüfuslu ülkede 2022 için öngörülen bütçe açığı/GSYH oranı ise yüzde 5,4.

VİETNAM

İstihdam yoğun sektörlerde yabancı yatırım çekecek

● 2021 yılında Vietnam Komünist Partisi liderliğini 3. kez kazanan Nguyen Phu Trong’un iktidarı ve kişisel otoritesi sarsılmadan sürecek. Hükümet kamuoyundaki rahatsızlıklara yanıt vermek için yolsuzlukla mücadele çalışmaları yapacak. Düşük ücretler, devlet teşvikleri ve güçlü ticari ilişkileri Vietnam’ı istihdam yoğun sektörler için önemli bir yatırım destinasyonu yapacak. Öngörülen yüzde 6,6’lık büyüme yabancı yatırımcılar için cazip bir destinasyon olmasından güç alacak.

LİBYA

Siyasi riskler sürüyor, gözler ertelenen seçimde

● Altı yıldır iç savaşla mücadele eden ülkede 2021 Aralık’ta yapılması planlanan seçimlerin ertelenmesiyle siyasi riskler devam ediyor. Libya Parlamentosu Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 24 Aralık’ta gerçekleşecek başkanlıkve parlamento seçimlerini 22 Aralık’ta ertelemişti ve seçim için henüz yeni bir tarih belirlenmedi. Ülkenin batısında Türkiye öncülüğündeki bir koalisyonun askeri desteğini de almış olan ve Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti, Rusya destekli Halife Hafter’le ortayolu bulmaya çalışacak. Ancak Libya EI öngörülerine göre 2022’nin büyüme şampiyonları arasında ve GSYH’nin yüzde 11,8 büyümesi bekleniyor. Bütçe de GSYH’ye oranla yüzde 10’un üzerinde fazla verecek. Enfl asyon ise yüzde 19,2 düzeyinde olacak. Kişi başı gelir tahmini ise 2.670 dolar.

ENDONEZYA

Dünyanın hammadde açlığı zayıf yurtiçi talebi dengeleyecek

● Aşılamanın birçok büyük ekonomiye nispeten yavaş ilerlediği ülkede 2022 yılında da geniş sosyal mesafe kısıtlamalarının gerekebileceği öngörülüyor. Yeni vaka dalgalarının yavaş aşılamayla birlikte ekonomik faaliyetleri baskılamasına rağmen Endonezya için öngörülen 2022 büyümesi yüzde 5. 272 milyon nüfuslu ülkede Devlet Başkanı Joko Widodo’nun yolsuzluk karşıtı kampanyasını tekrar güçlendirerek dikkati pandemiye verilen yetersiz tepkilerden uzaklaştırmaya çalışacağı değerlendirmesi yapılıyor. Hükümetin altyapı yatırımları ve küresel ekonominin ham maddelere olan talebi sayesinde yurtiçindeki zayıf talep bertaraf edilebilecek. Endonezya’nın en büyük ihracat kalemleri arasında palm yağı, kömür, altın, petrolyum gazları, demir, çelik, kauçuk, kağıt gibi güçlü talebin 2022’de de devam etmesi beklenen emtialar bulunuyor. Anayasa Widodo’nun 3. dönem başkanlık yapmasına engel. Bu nedenle yeni lider adayları 2024 seçimlerinden önce görünür olmaya başlayabilir.

BANGLADEŞ

Aşıda hazır giyim sektörüne öncelik verecek

● Yüzde 5,7 büyüme öngörülen Bangladeş’te aşılama süreci hala çok hızlanmadı ve tüm nüfusun aşılanması çabaları 2023’e sarkabilir. Hükümetin aşılamada ülkenin önemli bir ihracat kalemi olan hazır giyim sektörünü önceliklendirmesi bekleniyor. Aynı zamanda Batı ekonomilerine çalışmaya giden işçi dövizleri ekonominin 2022’deki büyümesine önemli bir katkı sağlayacak. Enfl asyonun yüzde 5,6 olması, bütçe açığının GSYH’ye oranının yüzde 6’ya yakın olması bekleniyor.

MISIR

Yatırımlara yabancı finansman bulmakta zorlanmayacak

● Mısır için “Pandemiyi birçok ülkeden daha iyi yönetti” değerlendirmesi yapan EI, ekonominin 2022’de yüzde 4,4 büyümesini öngörüyor. Askeri destekler ve kamuoyunda siyasi karışıklıklar nedeniyle görülen tükenmişlik hali Devlet Başkanı Abdel Fattah El-Sisi’nin iktidarının güçlü kalmasını sağlayacak. Büyüme COVID-19 öncesi trendine geri dönecek. Ülkeye bolca yabancı finansal destek verilmesi ve üretimi artırmak adına yapılacak altyapı yatırımlarına finansmanın kolayca bulunması öngörülüyor. Borçlar da yükselecek ancak 2022’de borçla ilgili bir sorun yaşamayacak. Öngörülen enfl asyon yüzde 5,5. Bütçe açığı/ GSYH tahmini ise yüzde 7,1.

ABD

Mali teşvikler ve altyapı programları %3,8 büyüme getirecek

● Kasım 2022’de gerçekleşecek Kongre seçimlerinin Demokrat partili Joe Biden’ın başkanlığına yönelik bir referandum olarak da görülmesi bekleniyor. Trump politikalarına olan ilginin devam edip etmediği de ara seçimlerde daha net anlaşılacak. 2021 yılında keskin ve hızlı bir iyileşme seyri görülen ekonomide Biden’ın güçlü mali destekleri ve dev altyapı programları yüzde 3,8’lik bir büyüme yakalanmasını sağlayacak. Enfl asyon’un yüzde 3,2’ye gerilemesi, bütçe açığının GSYH’ye oranının ise yüzde 8 olması öngörülüyor. Kişi başı gelir ise 2022’de 73.110 dolar.

GÜNEY KORE

Cumhurbaşkanlığı koltuğu mali muhafazakarlara geçecek

● Liberal eğilimleri olan ve hem cumhurbaşkanlığını hem de meclis çoğunluğunu elinde tutan Minjoo Partisinin mart seçimlerinde cumhurbaşkanlığı koltuğunu kaybedebileceği belirtiliyor. Hükümetin aşılamada yeterince hızlı olmamasının kamuoyunda yarattığı rahatsızlık muhafazakar People Power Party (Halkın Gücü Partisi) cumhurbaşkanı adayı Yoon Seok- youl’a yarayacak. Bu değişim hükümetin genişlemeci mali politikalardan muhafazakar mali politikalara geçebileceği anlamına geliyor. Ekonomik büyüme 2021’e göre yavaşlasa da yüzde 2,7 ile trendin üzerinde kalmaya deam edecek. Enfl asyonun yüzde 1,8 olması, bütçe açığının yüzde 3,5 gelmesi öngörülüyor. Ülkede 2022 için öngörülen kişi başı gelir 36.340 dolar.

SUUDİ ARABİSTAN

Petrol üretimindeki artış büyümeyi destekleyecek

● Veliaht Prens Muhammad Bin Salman’ın ekonomiyi petrolden bağımsızlaştırarak çeşitlendirme çabaları devam ediyor. Önceliklendirilecek projeler arasında büyük inşaat projeleri de olabilir. Salman’ın İran destekli güçlere karşı Yemen’de devam eden vesayet savaşlarını sonlandırmanın yollarını arayacağını öngören analizde GSYH’nin 2022 yılında yüzde 3,3 büyüyeceği tahmin ediliyor. Kişi başı gelirin 22.780 dolar olduğu 36,7 milyon nüfuslu ülke için öngörülen 2022 enfl asyon oranı yüzde 1,9. Petrol üretimindeki artış da büyümeye katkı yapacak.

RUSYA

Petroldeki yükseliş dış şoklara karşı koruyor

● EI analizine göre, küresel petrol piyasalarındaki volatilite sayesinde Rusya, Batı’nın ekonomik yaptırımlarından çok etkilenmedi ve kendini dış şoklara karşı koruyabildi. Bu da 2022 yılında büyüme yanlısı reform politikalarının geri atılacağı ve döviz rezervlerini korumak gibi önemlerin öne çıkacağı anlamına geliyor olabilir. Rusya’nın döviz rezevlerinin 470 milyar dolar civarında seyretmesi öngörülüyor. Anayasal değişiklikler Devlet Başkanı VladimirPutin’in 2036 yılına kadar görevde kalmasına olanak sağlıyor ancak kamuoyundaki hoşnutsuzluğun ve dış politikadaki ihtilafl arın Putin’in işini zorlaştırabileceği öne sürülüyor. Ekonomi pandemi sonrası 2021 yılındaki hızlı büyümenin ardından 2022’de yüzde 2,7’lik bir büyüme elde edecek. Enfl asyonun yüzde 4,7 olması, bütçe açığının GSYH’ye oranının yüzde 1,2 olması öngörülüyor.

JAPONYA

Hükümet bol keseden harcamaya devam edecek

● GSYH’de 2022 yılında 2021’den de daha iyi bir büyüme öngörülüyor. 2021’de yüzde 2’nin üzerinde bir büyüme kaydeden Japonya EI öngörülerine göre bu yıl yüzde 3’ün üzerinde büyüyebilir. Başbakan Soga Yoshihide’nin ayrılması eski dışişleri bakanı Kishida Fumio’yu başbakanlık koltuğuna getirmişti. Kishida Japonya eski başbakanı Shinzo Abe’ye sadık bir kabine oluşturdu. Cömert kamu harcamalarının devam etmesi bekleniyor. Enfl asyonun yüzde 1,6’ya yükselmesi ve bütçe açığı/GSYH oranının yüzde 7’ye tırmanması bekleniyor. Kişi başı gelir öngörüsü ise 41.360 dolar.

TÜRKİYE: BÜYÜME SÜRDÜRÜLEBİLİR PATİKADA

2022'de yüzde 3,6 büyüme öngörülüyor

● Economist Intelligence Türkiye için 2022’de yüzde 3,6’lık bir GSYH büyümesi öngörüyor. Enfl asyon için yüzde 14,1 gibi iyimser bir öngörüde bulunulan analizde bütçe açığının GSYH’ye oranının ise yüzde 3,3 olması bekleniyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğindeki AK Parti iktidarının 20 yılı devirdiğine dikkat çekilen analizde “önümüzdeki birkaç yılda da başarılı bir muhalefet olasılığının çok yüksek olmadığı” değerlendirmesi yapılıyor. Ekonominin pandemi boyunca yavaşlasa da büyümeye devam ettiği, ancak bunun merkez bankasının gevşek politikaları sayesinde büyüyen kredilerden sağlandığı aktarılıyor. Büyümenin 2022’de daha sürdürülebilir bir patikaya gireceği, enfl asyon ve volatil TL’nin büyümenin dengelenmesine izin verecek bir seyirde olacağı öngörülüyor. Türkiye’de izlenmesi gereken bir unsur olarak ise Erdoğan’a 2028 ve sonrasında da iktidarda kalma yetkisi verecek anayasa tartışmalarının başladığı aktarılıyor. EI 2023’te gerçekleşecek seçimlerde ise Erdoğan’ın tekrar seçilmesine olası bir ihtimal olarak bakıyor.

Türkiye’nin ihracat pazarları yine güçlü Türkiye’nin en önemli ihracat pazarlarının olduğu Batı Avrupa’da yüzde 4,3 büyüme beklenen 2022 yılında, İspanya’da yüzde 5,9, İngiltere’de yüzde 5,6, İtalya’da yüzde 4,4, Almanya’da yüzde 4,2 ve Fransa’da yüzde 4 büyüme öngörülüyor.

ALMANYA

Önceliği yeşil dönüşüm ve elektrikli araçlar

● Angela Merkel’in 16 yıllık iktidarı sonrasında yeni hükümetin adımları tüm dünya tarafından izleniyor. Yeni hükümetin öncelikleri arasında yeşil dönüşüm ve elektrikli araçlar var. Ülkenin çok geniş bir imalat sektörünün olması COVID-19’un etkilerinin sınırlı kalmasını sağladı. AB genelindeki birçok muadilinden daha hızlı büyümesi, GSYH’nin 2022’de yüzde 4,2 artması bekleniyor. 82,9 milyon nüfuslu Almanya için EI tarafından öngörülen bütçe açığı/ GSYH oranı yüzde 2,1.

İNGİLTERE

Brexit sonrası ticaret koşullarına odaklanacak

● Başbakan Boris Johnson liderliğindeki muhafazakar İngiltere hükümeti, EI öngörülerine göre odağını sağlık krizinden Brexit sonrası AB ile ticaretin koşullarına kaydıracak. Ayrıca hükümetin yurtiçindeki “build back better” isimli kriz sonrası hedefl i kalkınma planlarına da odaklanılacak. Bu dönüşüm planında da elektrikli araçlara geçiş önceliklendirilmiş durumda. Özel sektörde inovasyonların teşvik edilmesi, yetkinlikleri ve dijitalleşmeyi desteklemek, Ar-Ge yatırımlarının ve hızlı büyüyen şirketlerin cesaretlendirilmesi İngiltere hükümetinin odaklanmayı planladığı alanlar. AB ile Kuzey İrlanda geriliminin sürmesi, İskoçya’daki bağımsızlık referandumu çağrılarının merkez hükümet tarafından bertaraf edilebilmesi bekleniyor. Erken seçim için çalışmalar yapılıyor ancak 2022’de erken seçim olması beklenmiyor. EI, 2022 yılında İngiltere’de yüzde 5,6 gibi güçlü bir büyüme öngörülüyor. Öngörülen bütçe açığı/GSYH oranı yüzde 6,3.

FRANSA

Macron seçimi kazansa da muhalefet güçlenecek

● Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un nisanda gerçekleşecek seçimlerde ikinci dönem liderliği garantilemek için elinin güçlü olduğunu öngören EI, Macron’un meclisteki çoğunluğunun azalacağı, bunun da hareket alanını kısıtlayabileceği görüşünde. Hükümetin uzun vadede üretim verimini artırmayı hedefl eyen 100 milyar Euroluk bir arz yanlı iyileşme paketi uygulaması öngörülüyor. Kısa vadeli iyileşme amacıyla tasarlanan mali teşviklerin borç/ GSYH oranını yükseltmesi, bütçe açığının GSYH oranının yüzde 2,1 olması bekleniyor. Yüzde 4,2 büyüme öngörülen Fransa ekonomisi 2022’de de pandeminin yaralarını sarmakla uğraşacak.

İSTİHDAMIN GÜÇLÜ SEYREDECEĞİ BİR YIL OLACAK

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) genelinde işsizlik oranının 2021'de düşmeye devam ederek yüzde 5'e yaklaşması bekleniyor. İş gücünde yaşanan değişim ise 2021'deki yüzde 6'lık artışın ardından bu yıl da yüzde 6'ya yakın bir artış olacak.