Batı yaptırımları enerjiyi pas geçiyor

Hilal SARI

Rusya’nın uluslararası hukuku ihlal ederek Ukrayna’nın iki bölgesini ayrı cumhuriyetler olarak tanıması ve bölgeye asker göndermesi, ABD, İngiltere, AB, Avustralya ve Japonya’nın Rusya’yı ve Donetsk ve Luhansk ayrılıkçı bölgeleri hedef alan bir dizi yaptırım açıklamasıyla sonuçlandı. Ancak özellikle Avrupa ve ABD’de politika yapıcıların enerji maliyetleriyle şahlanan enfl asyonla mücadele ettiği bir dönemde açıklanan yaptırımlar Rusya’nın doğalgaz ve petrol sektörünü pas geçiyor. Rusya’nın da enerji tedariğinden kazandığı parayı tehlikeye atma niyeti yok.

Batı, Putin’in imzası sonrası emtia alımlarına devam etti

Enerji ve emtia köşe yazarı Javier Blas, Bloomberg için kaleme aldığı makalede ABD, AB ve İngiltere’nin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Donetsk ve Luhansk halk cumhuriyetlerini resmen tanımasından sonra geçen 24 saatte toplam 3,5 milyon varil Rus petrolü ve rafine edilmiş petrol ürünü aldığını aktarıyor. Mevcut fiyatlarda bu 350 milyon doların üzerinde bir alım. Ayrıca Blas’a göre Batı yine aynı 24 saat içinde muhtemelen 250 milyon dolarlık da Rus doğalgazı, on milyonlarca dolarlık alüminyum, kömür, nikel, titanyum, altın gibbi diğer emtia alımı yaptı. 24 saatte yapılan alımın toplamı 700 milyon doları aşmış olabilir.

Yaptırımlar sadece küçük bankalara, Sberbank ve VTB listede yok

AB dışişleri bakanları 27 birey ve kuruluşa - aralarında Rus karar vericileri ve ayrılıkçı bölgeleri destekler veren bankalar da bulunuyor - yaptırım açıkladı. Almanya’nın Kuzey Akım 2 projesinin lisansının durdurulması ise Rusya’nın zaten beklediği bir gelişmeydi. İngiltere’nin yaptırım açıkladığı beş bankadan sadece biri - Promsvyazbank - Rusya Merkez Bankası’nın ‘sistematik önem taşıyan kredi kuruluşu’ listesinde. Şimdilik listede küçük bankalar olması uzmanlara göre Rusya’nın finansal sistemine kökten bir darbe vurabilecek nitelikte değil. Hatta yaptırımların ardından Rusya’nın en büyük bankaları Sberbank ve VTB’nin hisseleri yükselişe geçti. Yaptırım listesindeki başka bir banka Rossia zaten 2014’ten bu yana Kremlin yetkilileriyle yakın ilişkileri nedeniyle ABD yaptırım listesinde. Hukuk firması Jenner & Block’tan yaptırım uzmanı Paul Feldberg “Bu çok sınırlı ve hedefl i bir başlangıç, uyarı atışı niteliğinde” diyor ve ekliyor “Putin muhtemelen umursamayacaktır”. Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da önceki gün “Yaptırımlara alışkınız, her halükarda yaptırım uygulayacaklar” demişti.

630 milyar $ rezervi Rusya’yı yaptırımlara dirençli kılıyor

Uluslararası Finans Enstitüsü’nün ocak ayındaki raporuna göre 2014’ten bu yana ABD tahvil ve dolar rezervlerini çeşitlendirmeye başlayan Rusya’da artık Euro ve altının rezervlerdeki payı dolardan daha fazla. 100 dolara yaklaşan petrol fiyatları ve borç/ GSYH oranının 2021’de yüzde 18 gibi düşük bir düzeyde olması ve 630 milyar dolar büyüklüğünde rezervi Rusya’nın diğer makroekonomik direnç kuvvetleri. Rusya Merkez Bankası verilerine göre rezevlerin 132 milyar doları altın, 498 milyar doları yabancı para rezervlerinden oluşuyor.

AB’den büyük bankalara ne zaman yaptırım geleceği merak konusu. Washington da önümüzdeki dönemde büyük Rus bankaları SWIFT gibi uluslararası ödeme sistemlerinden çıkarmayı değerlendirebilir. Ancak bu ihtimalin çok olası olduğu düşünülmüyor. Konuya yakın kaynaklar ABD’nin önümüzdeki dönemde VTB Bank, Sberbank, VEB ve Gazprombank’ı hedef alan yeni önlemler açıklayabileceğini aktarıyor. Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) verilerine göre Rusya’da 30 milyar dolara yakın alacağı bulunan Avrupa bankaları olası bir SWIFT yaptırımından en çok etkilenecek finans grubu. Özellikle Avusturya, İtalya ve Fransa bankalarının Rusya’yla en büyük hacimde iş yapan bankalar olduğu belirtiliyor. BIS verilerine göre 2021’in 3. çeyreği itibariyle İtalyan ve Fransız bankaların 25 milyar dolar tahsil edilmemiş alacağı, Avusturya’nın ise 17,5 milyar dolar alacağı bulunuyor. ABD’nin ise 14,7 milyar dolar.

Petrol ve doğalgazda düşüşler geldi, yeni yaptırımlarla tekrar yükselebilir

Citibank’tan Küresel Macro ve Varlık Dağılımı Direktörü Dirk Willer küresel piyasaların jeopolitik olayları genelde bir alım fırsatı olarak görme eğiliminde olduğunu hatırlatarak “Nihayetinde yatırımcılar ‘gelirler etkilenecek mi etkilenmeyecek mi?’ sorusunun yanıtını bilmek ister. Eğer etkilemiyorsa dipten alım fırsatının cazibesi yüksek olur” diyor. Ancak şimdilik yaptırımlardan etkilenmeyen enerji ve emtia fiyatları güçlü seyrini korumaya devam ediyor ve önümüzdeki dönemde Putin’in hangi adımlar atacağına göre tetikte bekliyor. ABD’nin Ulusal Güvenlik Konseyi’nde Rusya direktörlüğü yapmış olan jeopolitika analisti Jeff rey Edmonds CNBC’ye yaptığı açıklamada “Putin’in Ukrayna’da bir rejim değişikliği istediğini ve muhtemelen Ukrayna’nın geri kalanını da işgal edeceği” görüşünde olduğunu aktarıyor. Avrupa gösterge doğalgaz fiyatı çarşamba günü de yükselmeye devam ederek yüzde 5’in üzerinde artışla 83,60 Euro’ya kadar yükseldikten sonra TSİ 16:07 itibariyle 77,39 Euro/kilowatt saat düzeyine geriledi. Brent ve WTI petrolde de yaptırımların enerjiyi pas geçtiğinin anlaşılmasının ardından düşüş geldi. Önceki gün 99,5 dolara kadar yükselen Brent dün TSİ 16:09’da 96,75 dolar düzeyinden işlem gördü. 96 dolara kadar çıkan WTI petrolün varili ise aynı saatlerde 91,75 dolara gerilemiş durumda.

Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire’in açıklaması Avrupa’nın enerji bağımlılığı konusunda hassas ilerlediğini bir kez daha teyit ediyor: “Yaptırımların Fransa ekonomisine etkisi nispeten sınırlı olacak. Fransız tüketicileri artan enerji fiyatlarına karşı korumamız gerektiğinden petrol fiyatlarını yakından izliyoruz. Tedariğimizi çeşitlendirmeliyiz.”

Ukrayna’da OHAL

Ukrayna Güvenlik ve Savunma Konseyi Donetsk ve Luhansk bölgeleri hariç ülke genelinde 30 günlük olağanüstü hal ilan ederken, Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy 18-60 yaş arası vatandaşlara yedek asker olmaları çağrısı yaptı. Kiev’de NATO zirvesine paralel bir basın toplantısı düzenleyen Zelenskiy NATO ve Avrupa’ya “Ukrayna’nın NATO üyeliğine destek vermeleri nedeniyle” teşekkür etti, ancak Moskova’nın kırmızı çizgisi olan üyelik konusunda son söz Zelenskiy’in değil NATO’nun. Ayrıca Rusya’nın başkent Kiev’deki büyükelçilik binasını boşaltarak diplomatlarını tahliye etmesi, Putin’in Ukrayna’nın geri kalanına ‘barış gücü’ gönderebileceği endişelerini artırıyor. Ayrıca Polonya ve Litvanya cumhurbaşkanları Ukrayna'nın AB aday statüsünü hak ettiğini ve bunu destekleyeceklerini açıkladılar.