AB, olası tedarik krizine karşı ‘acil durum’ yetkileri istedi

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, gelecekte yaşanabilecek acil durumlarda malların, hizmetlerin ve kişilerin serbest dolaşımını, temel ürün ve hizmetlerin bulunmasını sağlamayı amaçlayan yeni "Tek Pazar Acil Durum Enstrümanı" adlı krizi yönetim çerçevesi teklifini açıkladı.

Buna göre, AB Tek Pazarı için yeni bir kriz yönetim sistemi belirlenecek. AB pazarını izlemek, farklı risk seviyelerini belirlemek ve uygun yanıtı koordine etmek için birkaç aşamadan oluşan yeni bir mekanizma kurulacak. Mekanizmada, "beklenmedik durum", "teyakkuz" ve "acil durum" seviyeleri olacak.

Beklenmedik durum seviyesinde, Komisyon ve üye ülkeler krize hazırlığı artırmak için iletişim ağı kuracak ve birlikte çalışacak. Ciddi bir tehdit tespit edildiğinde, Komisyon teyakkuz seviyesini etkinleştirebilecek.

Bu aşamada üye ülkeler Komisyon ile iş birliği içinde, tanımlanmış, stratejik olarak önemli mal ve hizmetlerin tedarik zincirlerini izleyecek. Ayrıca, önemli ürünlerde stratejik rezervler oluşturulacak.
Geniş kapsamlı etkisi olan bir kriz durumunda ise AB Konseyi acil durum ilan edilebilecek.

Acil durumda, AB pazarında serbest dolaşımın kesintiye uğramaması sağlanacak. Serbest dolaşımına engel olması öngörülen kısıtlamalar kara listeye alınacak. Tek taraflı kısıtlamalar hızla incelenecek ve önlenecek.

AB Komisyonu krizle ilgili malların tedarik edilmesini güvence altına almak için üye ülkelere üretim hatlarının genişletilmesini veya yeniden konumlandırılmasını tavsiye edebilecek.

Komisyon, teyakkuz aşamasında oluşturulan stratejik rezervlerin hedefli bir şekilde dağıtımını da önerebilecek.

Teyakkuz ve acil durum hallerinde, AB Komisyonu ilgili mal ve hizmetlerin kamu ihalesi yoluyla alımını yapabilecek.

Acil durum ilan edildiğinde ise Komisyon, şirketlere zorunlu bilgi talebi gönderebilecek. Şirketlerin bu talebi derhal yanıtlaması gerekecek. Aksi halde para cezası söz konusu olacak.

Komisyon, şirketlerden krizle ilgili ürünler için öncelik dereceli üretimi de talep edebilecek. Firmalar buna uymak zorunda olacak. Talebi yerine getirmeyen firmalara para cezası uygulanabilecek.

Acil durumlarda belirli ürünlerin derhal piyasaya sürülmesi için hızlı test ve akreditasyon süreçleri de işletilecek.

Teklifin yürürlüğe girmesi için Avrupa Parlamentosu (AP) ve üye ülkelerin onayı gerekiyor.
AB ülkeleri COVID-19 salgının başında hızla diğer üye ülkelerle olan sınırlarını kapatmıştı. Bu durum pek çok üründe tedarik sıkıntısına neden olmuştu.

Ayrıca, Avrupa'daki bazı firmalar salgın döneminde kritik öneme sahip ürünleri öncelikle AB dışındaki ülkelere tedarik etmişti. Komisyon teklifi bu durumların tekrar yaşanmamasını hedefliyor.