TÜRKİYE Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı M. Erdal Eren ve yönetim kurulu üyeleri, bir süre önce Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ile görüşme fırsatı yakaladıklarında sıraladıkları sorunlar arasında şu konuya da yer verdi:
- Yurtdışındaki Türk işçileri için iş yaptığımız ülke mevzuatına göre vergi ve benzeri ödemeleri yapıyoruz. Ancak, bazı müfettişler, “Yurtdışında çalışan işçinin Gelir Vergisi’ni ülkemizde de ödeyin” raporu tutuyor. Yurtdışında çalışan işçi, Gelir Vergisi’nden muaf tutulmalı.
Hazine ve Maliye Bakan Yardımcılığı döneminde de bu sorunu TMB yönetiminden dinleyen Nureddin Nebati, Erdal Eren ve arkadaşlarına hak verip sordu:
- Yurtdışında çalıştırdığınız Türk işçisinin Gelir Vergisi konusunda haklısınız. İş yaptığınız ülkede vergi ödüyorsanız burada yeniden vergi almak doğru değil. Bu sorununuz hâlâ çözülmedi mi?
Eren ve ekibi, sorunun detaylarını yeniden anlattı:
- Bazı ülkelerde para transferi yasak, o yüzden işçiye o ülkede cep harçlığı verip, asıl maaşını Türkiye’deki hesabına ya da ailesinin hesabına yatırıyoruz. İşçinin maaşının bir bölümünü Türkiye’deki hesabına yatırdığımız örnekler de oldukça yoğun.
TMB üyesi şirketlerde inceleme yapan bazı Maliye müfettişlerinin yaklaşımına işaret etti:
- Müfettiş arkadaş, “Yurtdışındaki işçinin maaşını ülkemizdeki hesabına yatırıyorsunuz. Vergisini de ülkemizde ödemelisiniz” diye rapor tutuyor. Oysa, maaşı Türkiye’deki hesaba yatırsak bile vergisini iş yaptığımız ülkede ödüyoruz.
TMB Başkanı Erdal Eren, Başkan Vekilleri Başar Arıoğlu, Cahit Karakullukçu, Deha Emral, Yönetim Kurulu Üyesi Erdem Tavas ve Genel Sekreter Hasan Yalçın’la birlikte düzenlediği sohbet toplantısında şu noktanın altını çizdi:
- 90’lı yıllarda yurtdışında 2-3 milyar dolarlık iş üstlenirken bile 100 bin dolayında Türk işçisini bulunduğumuz ülkelerde istihdam ediyorduk. Yıllık üstlendiğimiz proje toplamı 30 milyar doları aştı ama Türk işçisi sayısı 20 binlere indi.
Müteahhitlerin son yıllarda yurtdışına işçi götürmekten vazgeçme eğilimine girdiğini vurguladı:
- Üyemiz şirketler aleyhine açılmış 10 binlerce işçi alacak davası var. Çünkü, yurtdışındaki iş bitince tazminatını alıp ülkemize dönen işçi, bazı avukatların devreye girmesiyle şirket aleyhine dava açıp ek tazminat talep ediyor. Mahkemeler de genelde işçiyi haklı buluyor.
Açılan davaların haksız olduğunu savundu:
- Hafta sonu tatili Cuma olan ülkelerde çalışmış işçi için, “Cumartesi, Pazar çalıştırıldı, mesaisi ödenmedi” davası açılabiliyor. Aşırı sıcak Afrika ülkelerinde işçinin çalışma saatleri sabah erken saatlere kaydırılmışsa, bunu da dava konusu yapıyorlar.
Cahit Karakullukçu ve Deha Emral araya girdi:
- Ülkemizin yurtdışında çok büyük işler yapmış ve halen yapan müteahhitlik firmalarından birinin tek başına toplam davalar sonucu ödediği ekstra tazminat 110 milyon doları buldu. O şirket artık yurtdışına Türkiye’den işçi götürmüyor.
Erdal Eren, Yargıtay 9’uncu Dairesi’nden geçen yıl çıkan bir karar üzerinde durdu:
- Yargıtay 9’uncu Dairesi, sözünü ettiğimiz davalar için, “Bir iş hangi ülkede yapılmışsa o ülke hukuku geçerlidir” şeklinde karar aldı. Bu kararın benzeri diğer davalar için de emsal kabul edilmesini bekliyoruz.
Eren, Türk müteahhitlerinin yurtdışında üstlendikleri yıllık proje büyüklüğünün 2020’de 15.9 milyar dolara indiğini, 2021’de 30.7 milyar dolara çıktığını kaydetti:
- Yaşadığımız sorunlar çözülse, yurtdışında Türk işçisine yaratacağımız istihdam rahatlıkla 100 bini bulabilir.
Türk müteahhitlerinin yurtdışındaki Türk işçisi istihdamının 100 bine ulaşması, 80 bin kişilik ek istihdam anlamına geliyor.
Bu boyutta istihdamın önünü açık tutmak gerekmez mi?
TÜRKİYE Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı M. Erdal Eren, yurt dışında ilk işin 1972 yılında Libya’da alındığını anımsattı:
- 1972-2021 döneminde 131 ülkede 11 bin 141 proje üstlendik. Bunların toplam tutarı 454 milyar doları buldu.
Türk müteahhitlerinin en çok proje üstlendikleri ülkenin Rusya olduğunu vurguladı:
- Rusya’da üstlenilen toplam proje tutarı 95 milyar dolara ulaştı. Geçen yıl Rusya’da üstlendiğimiz proje tutarı 11 milyar dolar oldu.
Rusya-Ukrayna savaşının etkilerini değerlendirdi:
- Rusya’da şimdilik bir sıkıntı yok. Müteahhitlerimiz üstlendikleri projelerde çalışmalarını sürdürüyor. Rusya’da devam eden projelerin tutarı 20 milyar dolar.
Ukrayna’da Türk müteahhitlerinin bugüne kadar 9 milyar dolarlık proje üstlendiğini kaydetti:
- Ukrayna’da yürüyen 3 milyar dolarlık proje vardı. Savaş etkisiyle şantiyeler durma noktasına geldi.
Türk müteahhitlerinin dünyadaki yerine işaret etti:
- 10 yılı aşkın süredir ENR listesinde dünyanın 250 müteahhitlik firması arasında ilk 3’te yer alıyoruz.
Beklentilerini paylaştı:
- 5 yılda yıllık aldığımız proje hacmi 50 milyar dolara ulaşabilir. 10 yıl sonra bu rakamın 100 milyar dolara ulaşmasını bekliyoruz.
TMB Başkanı Erdal Eren, savaş ortamında Ukrayna’daki Türk müteahhitlik şirketlerinin şantiyelerindeki durumu anlatırken Libya’ya uzandı:
- Libya’da iç savaş döneminde şantiyelerimiz talan edilmişti. O talana şantiyelerimizde çalışanlar da katılmıştı.
Ukrayna’ya döndü:
- Ukrayna’daki hiçbir şantiyemizde çok şükür bir cam bile kırılmış değil. Çok şükür bomba isabet etmiş hiçbir şantiyemiz yok.
Ardından şu saptamayı yaptı:
- Ukraynalı, Türk müteahhitlerinin şantiyelerini koruyor. Rus askerleri de girdikleri kentlerde şantiyelerimize bakıyor, “Türk şirketiyiz” dendiğinde dokunmuyorlar.
TMB Başkanı Erdal Eren, inşaat maliyet endeksindeki yükselişe işaret etti:
- İnşaat maliyet endeksi yüzde 102’ye çıktı. Aslında malzeme maliyetindeki artış ortalama yüzde 112 oldu. Hazır beton ve mazotta yaşanan 9 aylık fiyat artışı yüzde 200’ü aştı.
Türkiye’de 40 bin müteahhitlik firmasının kamuya iş yaptığını belirtti:
- Maliyetlerin aşırı yükselmesi, yüksek enflasyon nedeniyle fiyat farkı konusu gündeme geldi. 24 Şubat’ta karar çıktı. 2021’in son 3 ayını kapsıyordu. Fark yüzde 3’e tekabül ediyordu. Yaralara krem bile olamadı.
Nisan ayı başında TBMM’den geçen torba yasada fiyat farkı ve tasfiye maddesinin de yer aldığını vurguladı:
- Tamamlanma oranı yüzde 15’in altında olan projelere tasfiye hakkı tanındı. Biz bu oranın yüzde 50 olmasını talep ediyoruz. Yasa, fiyat farkı konusunda yetkiyi Cumhurbaşkanı’na verdi. Şimdi kararname bekliyoruz.
Kamunun ödeme sıkıntısının farkında olduklarını bildirdi:
- Yaralara merhem olacak fiyat farkı beklentimiz var. Müteahhitler mümkünse tasfiye değil iş yapmak istiyor. Ayrıca, kamu borçları ödenmesi de geriden geliyor. 2020 yılı alacakları ödemesi 2021 Eylül’ünde tamamlanabildi. Bu yıl 2021 alacaklarının 3’te biri ödenebildi.