✔ Martta üretici fiyatlarında gözlenen hızlı artışta döviz kurundaki tırmanışın da etkili olduğu Merkez Bankası tarafından da kabul edildi.
✔ Merkez Bankası örtülü biçimde bir uyarıda da bulunuyor ve üretici fiyatlarından tüketiciye yansımanın eşel mobil sayesinde sınırlı kaldığını belirtiyor.
Bu bizim değil, Merkez Bankası’nın görüşü. Merkez Bankası tarafından dün yayımlanan “Mart ayı fiyat gelişmeleri” başlıklı değerlendirme notunda üretici fiyatlarında mart ayında kaydedilen yüksek oranlı artışın nedenleri arasında döviz kurundaki tırmanış da sayıldı. Ancak Merkez Bankası’nın, yüksek enflasyona yol açan nedenleri sıralarken, kur artışını, “döviz kuru gelişmeleri” şeklinde tanımlamak suretiyle biraz önemsiz gösterme çabası içine girdiği de dikkat çekti.
Merkez Bankası’nın açıklamasında yurtiçi üretici fiyatlarının mart ayında yüzde 4.13 düzeyinde belirgin bir yükseliş gösterdiği ve yıllık artışın yüzde 31.20’ye ulaştığı hatırlatıldı. Merkez Bankası üretici fiyatlarındaki bu hızlı artışı şöyle değerlendirdi:
“Bu yükselişte, emtia fiyatlarında süregelen artışların, döviz kuru gelişmelerinin ve arz kısıtlarının etkisi hissedilmiştir. Bu dönemde ana metal, metal ürünleri, kimyasal, tekstil, kauçuk ve plastik imalatı sektörlerinde yüksek oranlı fiyat artışları izlenmiştir. Bu gelişmelerle, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi üç aylık düşüşün ardından yükselmiştir.”
Faiz değil, döviz kuru!
Açıklamanın ilk cümlesine bir kez daha bakalım. Merkez Bankası, “Yükselişte emtia fiyatları, döviz kuru ve arz kısıtları etkili oldu” diyor.
Nerede yüksek faiz vurgusu? Hani yüksek faiz enflasyonu artırırdı!
Para Politikası Kurulu’nun 18 Mart toplantısında faiz yüzde 17’den yüzde 19’a çıkarıldı ama bunun fiyatlar üstünde artırıcı yönde bir etkisi olmadı mı yani?
Merkez Bankası, Başkan Şahap Kavcıoğlu’nun yazarlığı döneminde savunduğu “Faiz artışları dolaylı olarak enflasyonun artmasına yol açacaktır” görüşünü benimsemiyor olabilir mi? Ya da Kavcıoğlu başkan olunca bu görüşünü değiştirdi mi?
Tam bir doluya koysan almıyor, boşa koysan dolmuyor durumu!
Döviz kuru tabii ki etkili oldu
Merkez Bankası mart ayındaki hızlı fiyat artışında kurun etkisinden adeta kerhen söz ediyorsa da oranlar ortada.
Ay sonlarındaki değerlere göre dolar geçen ay yüzde 16 arttı.
Kurdaki yükseliş Merkez Bankası’ndaki başkanlık operasyonundan sonra başladığı için ayın üçte birinde etkili oldu. Dolayısıyla kur artışı ay ortalaması bazında daha düşük.
Ama nereden bakılırsa bakılsın hiç de azımsanmayacak bir kur artışı var ve bu da doğal olarak fiyatları etkiliyor.
“EŞEL MOBİL TÜKETİCİYE YANSIMAYI ÖNLÜYOR”
Merkez Bankası’nın değerlendirme notunda üretici fiyatlarındaki hızlı artışın tüketici fiyatlarına eşel mobil uygulaması sayesinde sınırlı bir şekilde yansıdığına dikkat çekildi.
Değerlendirmede “Aylık bazda ara malı ve enerji fiyatları yüzde 5’in üzerinde artış kaydederken, enerji fiyatlarındaki artışın tüketici enflasyonuna yansıması eşel mobil uygulaması nedeniyle sınırlı olmuştur” görüşüne yer verildi.
Üretici fiyatlarındaki artışta yok yok! Her grupta hızlı fiyat artışları yaşanıyor. Yİ-ÜFE kapsamındaki yıllık artışlar ana sanayi kollarına göre mart ayı itibarıyla şöyle: (Parantez içindeki oranlar 2020’nin mart ayındaki yıllık artışı gösteriyor.)
- Ara mallar yüzde 37.72 (7.04).
- Dayanıklı tüketim malları yüzde 29.35 (11.43).
- Dayanıksız tüketim malları yüzde 23.98 (13.25).
- Sermaye malları yüzde 27.31 (9.99).
- Enerji yüzde 23.27 (1.53). Merkez Bankası hangi kalemlerde nasıl bir fiyat artışı yaşanmakta olduğunu detaylı olarak sıralıyor ve geleceğe ilişkin de önemli bir ipucu veriyor: “Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etmiştir.” Dün bu köşede “Enflasyonda turpun büyüğü heybede” diye boş yere mi yazdık!