Gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde kabul edilmeyen giderlere ilişkin KDV, istisna uygulamalar hariç, hesaplanan KDV’den indirilemiyor.
Dönem sonu işlemlerini yaparken, yıl içinde yapılan giderlerin kabul edilebilir olup olmadığına son bir kere bakılmasında, kanunen kabul edilmeyen giderlere ait yüklenilen verginin indirilip indirilmediğinin kontrol edilmesinde yarar var.
Özelliği nedeniyle, finansman gider kısıtlaması kapsamında kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınan finansman giderlerine ilişkin KDV’nin indirim konusu yapılmasının mümkün olduğunu hatırlatmak isterim.
2024 yılında kiralanan binek otomobillerin her birine ait aylık kira bedelinin 26.000 lirayı aşan kısmı, binek otomobillerin iktisabına ilişkin ÖTV ve KDV toplamının 690.000 lirayı aşan kısmı ve binek otomobillere ilişkin giderlerin %30’luk kısmı ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınamıyor.
Bir üst başlıkta özetle ifade ettim ama tekrarlamak isterim. Kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen KDV’nin indirilemeyeceği düzenlemesi nedeniyle, binek otomobillerle ilgili kabul edilmeyen giderlere ilişkin KDV tutarlarının indirim hesaplarından çıkartılması, indirim olarak dikkate alınamayan bu KDV’lerin de kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması gerekiyor.
24 Kasım 2023 tarihinde yürürlüğe giren 7846 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca, ithalatta gözetim uygulamasına tabi tutulan mallara ilişkin gümrük beyannamelerinde beyan olunan ve tevsik edilemeyen tutarlar, ithalatta korunma önlemi olarak uygulanan gümrük vergisi ve ek mali mükellefiyetler, ithalatta haksız rekabetin önlenmesi hakkında ilgili mevzuat uyarınca uygulanan dampinge karşı vergiler ve telafi edici vergiler üzerinden hesaplanan KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün değil. Bu kapsamda indirim konusu yapılan KDV’lerin düzeltilmesi gerekiyor.
Bedelsiz bazı teslimler katma değer vergisinden istisna. İstisnaların çoğu da kısmi istisna niteliğinde.
Vergiden istisna edilen teslimler nedeniyle yüklenilen KDV’nin indirimi, istisna bazı uygulamalar dışında mümkün değil. Bu çerçevede indirilemeyen KDV tutarının gider olarak dikkate alınması gerekiyor.
Gelir ve kurumlar vergisi uygulamasında yer alan bağışlarla ilgili indirim, bazı bağışlarda sınırsız, bazı bağışlarda belirli sınırlar içinde yapılıyor. Bu nedenle hem indirilecek KDV tutarının hem de gider yazılacak KDV tutarının belirlenmesinde bu konuya dikkat edilmeli.
Deprem, sel ve Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yangın sebebiyle mücbir sebep ilan ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait KDV indirim konusu yapılamıyor.
Bu nedenle, dönem sonlarında imha edilen mal olup olmadığına, varsa düzeltme yapılıp yapılmadığına son bir kere bakmakta yarar var.
Yukarıda belirttiğim gibi, istisnaları dışında, zayi olan malların KDV’sinin indirimi mümkün değil. Bu gibi durumlarda, indirim konusu yapılan KDV düzeltiliyor.
Zayi olan malın amortismana tabi bir varlık olması durumunda düzeltmenin nasıl yapılacağı 2018 yılında yapılan bir düzenlemeyle belirlendi. Düzenlemeye göre, zayi olan sabit kıymet faydalı ömrünü tamamlamışsa, düzeltme gereği yok. Varlık faydalı ömrünü tamamlamamışsa, yüklenilen KDV’nin kullanılan süreye isabet eden kısmı indirim konusu yapılabiliyor. Bu çerçevede, 2024 yılında zayi olan bir sabit kıymetiniz varsa, düzeltme işlemini bu düzenlemeye uygun olarak yapmalısınız.
İmalat sırasında veya sonrasında meydana gelen fireler zayi olan mal kapsamında değerlendirilmiyor. Bu durumda, daha önce indirim konusu yapılan KDV’nin düzeltilmesine de gerek yok.
Ancak, yasal düzenleme veya ilgili mesleki kuruluşlar tarafından belirlenen fire miktarını aşan kayıplara ilişkin giderlerin, Gelir veya Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre kazancın tespitinde indiriminin kabul edilmemesi ve yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılamaması söz konusu olabiliyor. Konunun ayrıntısına bakmakta ve bir değerlendirme yapmakta var.
Çalınan/kaybolan malların zayi olan mal olarak değerlendirilmesi ve bu mallar nedeniyle yüklenilen KDV’lerin indirim konusu yapılmaması, indirilmiş ise ilgili dönemde hesaplanan KDV’ye ilave edilerek düzeltilmesi gerekiyor.
Konuyu bir cümle ile özetlemeye çalıştım ama farklı durumlar ve görüşler olabilir. Örneğin işletmeden çekilen mallar için yapılması gereken işlem farklı. İşletmeden çekilen malların emsal bedeli üzerinden KDV hesaplamak gerekir. Çalındığı düşünülen mallar işletme sahipleri veya çalışanları tarafından işletmeden çekilmiş olabilir. Konuyu incelemek ve uygun işlemi yapmak gerekir.
Şüpheli alacaklar için karşılık ayrılması tercihe bağlı. Tercihini karşılık ayırmaktan yana kullananlar, katma değer vergisinden kaynaklanan alacakları için de diğer koşullar yerine getirilmişse, şüpheli alacak karşılığı ayırabiliyorlar.
Değersiz hale gelen alacaklara ilişkin hesaplanan ve beyan edilen katma değer vergisi, alacağın zarar yazıldığı dönemde indirim konusu yapılabiliyor. Ancak şüpheli alacaklarla ilgili düzenleme çerçevesinde karşılık ayrılmak suretiyle gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınan KDV’nin indirim konusu yapılabilmesi için, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gelir olarak dikkate alınması gerekiyor.
Daha önce karşılık ayırdığınız bir alacağın içinde bu alacağa ilişkin KDV tutarı da var ve bu alacak 2024 yılında değersiz alacak haline gelmişse, hem hesaplanan KDV’yi indirim konusu yapmayı hem de indirim konusu yapılacak KDV tutarını gelir kaydetmeyi unutmayın.
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 29. maddesinin üçüncü fıkrası gereği, indirim hakkının, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği takvim yılını izleyen yıl ile sınırlı olduğu unutulmamalı. Düzenleme bu şekilde ama tedbirli olmakta, 2024 yılı faturalarını zamanında almakta ve bu yılın yasal defterlerine kaydederek yüklenilen KDV’yi indirmekte yarar var. 2024 yılı faturaları 2025 yılında indirim konusu yapılsa dahi, KDV indiriminin geç yapılması sebebiyle ödenecek KDV çıkması ya da KDV iadelerinin eksik alınması gibi sorunlara yol açabiliyor.