Şüpheli alacaklar için karşılık ayrılması tercihe bağlı. Tercihini karşılık ayırmaktan yana kullananlar, katma değer vergisinden kaynaklanan alacakları için de diğer koşullar yerine getirilmişse şüpheli alacak karşılığı ayırabilirler.
Değersiz alacaklara ilişkin hesaplanan KDV’nin indirimi
Değersiz hale gelen alacaklara ilişkin hesaplanan ve beyan edilen katma değer vergisi, alacağın zarar yazıldığı dönemde indirim konusu yapılabiliyor. Ancak şüpheli alacaklarla ilgili düzenleme çerçevesinde karşılık ayrılmak suretiyle gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınan KDV’nin indirim konusu yapılabilmesi için, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gelir olarak dikkate alınması gerekiyor.
Daha önce karşılık ayırdığınız bir alacağın içinde bu alacağa ilişkin KDV tutarı da var ve bu alacak 2022 yılında değersiz alacak haline gelmişse, hem hesaplanan KDV’yi indirim konusu yapmayı hem de indirim konusu yapılacak KDV tutarını gelir kaydetmeyi unutmayın.
Kanunen kabul edilmeyen giderlerin KDV’si
Gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde kabul edilmeyen giderlere ilişkin KDV, istisna uygulamalar hariç, hesaplanan KDV’den indirilemiyor. Dönem sonu işlemlerini yaparken, yıl içinde yapılan giderlerin kabul edilebilir olup olmadığına son bir kere bakılmasında, kanunen kabul edilmeyen giderlere ait yüklenilen KDV’nin indirilip indirilmediğinin kontrol edilmesinde yarar var.
Yeni sayılabilecek bir uygulama olduğu için hatırlatayım, finansman gider kısıtlaması kapsamında KKEG olarak dikkate alınan tutarlara ilişkin KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün.
Binek otomobillerine ait giderler nedeniyle yüklenilen KDV
2022 yılında kiralanan binek otomobillerin her birine ait aylık kira bedelinin 8 bin lirayı aşan kısmı, binek otomobillerin iktisabına ilişkin ÖTV ve KDV toplamının 200 bin lirayı aşan kısmı ve binek otomobillere ilişkin giderlerin %30’luk kısmı ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınamıyor.
Bir üst başlıkta özetle ifade ettim ama ayrıca uyarmak isterim. Kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen KDV’nin indirilemeyeceği düzenlemesi nedeniyle, binek otomobillere ilişkin olarak gider olarak dikkate alınamayan giderlere ilişkin KDV tutarlarının indirim hesaplarından çıkartılması gerekiyor.
Ayni bağış ve yardımlarda KDV düzeltmesi
Bedelsiz bazı teslimler katma değer vergisinden istisna. İstisnaların çoğu da kısmi istisna niteliğinde.
Vergiden istisna edilen teslimler nedeniyle yüklenilen KDV’nin indirimi, istisna bazı uygulamalar dışında mümkün değil. Bu çerçevede indirilemeyen KDV tutarının gider olarak dikkate alınması gerekiyor.
Gelir ve kurumlar vergisi uygulamasında yer alan bağışlarla ilgili indirim, bazı bağışlarda sınırsız, bazı bağışlarda belirli sınırlar içinde yapılıyor. Bu nedenle hem indirilecek KDV tutarının hem de gider yazılacak KDV tutarının belirlenmesinde bu konuya dikkat edilmeli.
İmha edilen malların KDV’sinin düzeltilmesi
Deprem, sel ve Maliye Bakanlığı’nın yangın sebebiyle mücbir sebep ilan ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait KDV indirim konusu yapılamıyor.
Bu nedenle, dönem sonlarında imha edilen mal olup olmadığına, varsa düzeltme yapılıp yapılmadığına son bir kere bakmakta yarar var.
Zayi olan sabit kıymetlerin KDV’sinin düzeltilmesi
Yukarıda belirttiğim gibi, istisnaları dışında, zayi olan malların KDV’sinin indirimi mümkün değil. Bu gibi durumlarda, indirim konusu yapılan KDV düzeltiliyor.
Zayi olan malın amortismana tabi bir varlık olması durumunda düzeltmenin nasıl yapılacağı 2018 yılında yapılan bir düzenlemeyle belirlendi. Düzenlemeye göre, zayi olan sabit kıymet faydalı ömrünü tamamlamışsa, düzeltme gereği yok. Varlık faydalı ömrünü tamamlamamışsa, yüklenilen KDV’nin kullanılan süreye isabet eden kısmı indirim konusu yapılabiliyor. Bu çerçevede, 2022 yılında zayi olan bir sabit kıymetiniz varsa, düzeltme işlemini bu düzenlemeye uygun olarak yapmalısınız.
Firelerle ilgili KDV düzeltmesi
İmalat sırasında veya sonrasında meydana gelen fireler zayi olan mal kapsamında değerlendirilmiyor. Bu durumda, daha önce indirim konusu yapılan KDV’nin de düzeltilmesine de gerek yok.
Ancak, yasal düzenleme veya ilgili mesleki kuruluşlar tarafından belirlenen fire miktarını aşan kayıplara ilişkin giderlerin, Gelir veya kurumlar vergisi kanunlarına göre kazancın tespitinde indiriminin kabul edilmemesi halinde, bu giderler dolayısıyla yüklenilen KDV’nin de indirim konusu yapılması mümkün değil. Konunun ayrıntısına bakmakta ve bir değerlendirme yapmakta var.
Çalınan veya kaybolan malların KDV düzeltmesi
Çalınan/kaybolan malların zayi olan mal olarak değerlendirilmesi ve bu mallar nedeniyle yüklenilen KDV’lerin indirim konusu yapılmaması, indirilmiş ise ilgili dönemde hesaplanan KDV’ye ilave edilerek düzeltilmesi gerekiyor.
Konuyu bir cümle ile özetlemeye çalıştım ama farklı durumlar ve görüşler olabilir. Örneğin işletmeden çekilen mallar için yapılması gereken işlem farklı. İşletmeden çekilen malların emsal bedeli üzerinden KDV hesaplamak gerekir. Çalındığı düşünülen mallar işletme sahipleri veya çalışanları tarafından işletmeden çekilmiş olabilir. Konuyu incelemek ve uygun işlemi yapmak gerekir.
Henüz gelmemiş faturalar
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 29. maddesinin üçüncü fıkrası gereği, indirim hakkının, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği takvim yılını izleyen yıl ile sınırlı olduğu unutulmamalı. Düzenleme bu şekilde ama tedbirli olmakta, 2022 yılı faturalarını zamanında almakta ve bu yılın yasal defterlerine kaydederek yüklenilen KDV’yi indirmekte yarar var.