✓ Yıllık ihracatta 170 milyar doların bir süre daha aşılamayacağı ekonomi yönetimi tarafından da kabullenildi. Bu yılın ihracat beklentisi 166 milyar dolar.
✓ Bu yıl mazeretimiz var; tamam. Ama ya yıllar önce 500 milyar öngörüp şimdi
214 milyara razı olduğumuz 2023 için mazeretimiz ne?
Dış ticarette aydan aya olan değişimler çok farklılık gösterebilir. İhracat ya da ithalatın birkaç ay çok artması veya azalmasını öyle fazla da önemsememek gerekir. Önemli olan uzun dönemdeki seyrin yönüdür.
Bu nedenle ihracat ve ithalatın yıllıklandırılmış gidişatına baktık. İhracat açısından tablo hiç parlak değil.
İthalatı ise artış ya da gerilemenin detaylarına bakarak değerlendirmekte yarar var.
Yıllık ihracat 2019’da 180.8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmişti. İhracatı birer ay kaydırarak son on iki ay toplamını almak suretiyle izlediğimizde ortaya çıkan tablo şu:
Bu yılın ilk iki ayında bir miktar artan ihracat, pandeminin etkisiyle marttan itibaren gerilemeye başlıyor ve mayısla birlikte 170 milyar doların altına iniyor. Zaten sonra da dört ay geçiyor ve biz bir daha 170 milyar dolar sınırını aşabilmiş değiliz. Yıllıklandırılmış dış ticaret dört aydır 165-170 milyar dolar bandında ve son resmi veri olan ağustostaki düzey de 165.7 milyar dolara işaret ediyor.
Gidişatın ağustostan sonraki aylarda değişmeyeceği ekonomi yönetimince de kabullenilmiş durumda. Geçtiğimiz günlerde açıklanan yeni ekonomi programında da bu yılın ihracatı 165.9 milyar dolar olarak tahmin ediliyor.
İhracatta hedefler 2021 için 184 milyar, 2022 için 198 milyar, 2023 için ise 214 milyar dolar.
Altın yok mu altın!
Yıllıklandırılmış ihracatta ilk sekiz ayda belirgin bir gerileme gözlenirken ithalattaki düşüş daha ılımlı. Aralıkta 210 milyar dolar olan yıllık ithalat ilk üç ay arttıktan sonra gerilemeye başladı ve temmuzda 205.6 milyar dolara kadar indi.
Ağustosta yaşanan hızlanmanın ve yıllık tutarın 209 milyar dolara yaklaşmasının nedenini ise biliyoruz; altın ithalatı.
Ağustosta tam 4 milyar dolarlık altın ithal edildi, ilk sekiz aydaki ithalat da 15 milyar doları buldu.
Sekiz aylık dönemdeki altın ihracatı ise yalnızca 1.8 milyar dolar.
Hangi ülkeler?
Sekiz aydaki 15 milyar dolarlık altın ithalatında beş ülke öne çıktı.
İthalatın üçte birden fazlası Irak’tan yapıldı. Bu ülkeden sekiz ayda tam 5.8 milyar dolarlık altın ithal edildi.
Irak’ı 2.8 milyar dolarla Birleşik Arap Emirlikleri, 2.3 milyar dolarla İsviçre, 829 milyon dolarla Libya ve 591 milyon dolarla Almanya izledi.
Faizi düşürdükçe...
Altın fiyatlarını belirleyen temel etken hiç kuşku yok ki uluslararası alandaki gelişmeler. Ancak biz bu yıl adeta elbirliğiyle yurtiçinde altının çok değer kazanması için çaba gösterdik.
Bir dönem faizin çok düşük tutulması ve enflasyonun altında kalması, vatandaşın da en güvenilir yatırım aracı olarak gördüğü altına yönelmesi talebi bir anda yukarı çekiverdi.
Sonuç ortada; yalnızca ağustosta rekor düzeyde 4 milyar dolarlık ithalat yapıldı, sekiz aydaki ithalat da 15 milyar doları buldu.
286 milyar dolarlık revizyon!
Cumhuriyetimizin 100’üncü yılını kutlayacağımız 2023 için ihracatın 214 milyar dolar olarak öngörüldüğünü belirttik. Yani bu yılın gerçekleşme tahmini olan 165.9 milyar dolara göre yüzde 29’luk bir artış öngörülüyor.
Üç yılda yüzde 29 artış pekala mümkün. Çünkü bu yılın gerçekleşmesi zaten normalin çok çok altında. Asıl artış oranını belki de 2019’un 180.8 milyar dolarına göre hesaplamak gerekir. 2019’daki gerçekleşmeye göre öngörülen artışın oranı ise yalnızca yüzde 12.
Artış oranı ister yüzde 12 olsun, ister yüzde 29 ya da 39! Cumhuriyetimizin 100’üncü yılı için 500 milyar dolarlık bir hedef vardı, değil mi... Eğer 2023 için şimdi öngördüğümüz tutara ulaşabilirsek, 286 milyar dolarlık bir sapma olacak.
Sanırım yıllar öncesinin popüler dizisi Uzay Yolu’nda geçiyordu; 2005 yılında uzay kolonileri kurulacaktı. Demek ki her öngörülen olmuyor.