Yılık beyanname verme zamanına daha çok zaman var diyenler olabilir. Ancak günlük iş yoğunluğu ve koşturmacası içinde göz açıp kapayıncaya kadar beyan döneminin geldiğini göreceğiz. Daha da önemlisi, beyan döneminde kullanacağımız dokümanların bir kısmının temin edilmesi kısa sayılmayacak bir süreci gerektiriyor. Bu nedenlerle dokümantasyon hazırlıklarına fazla gecikmeden başlanmasını öneririm. Bu çerçevede tam zamanı diye düşünerek, yıllık beyan döneminde ihtiyacımız olacak dokümanlardan bir kısmıyla ilgili kısa hatırlatmalar yapmak istedim.
Vergi kesintileri dokümantasyonu
Yıllık beyannameyle bildirilen kazanç üzerinden hesaplanan vergiden, yıl içinde stopaj yoluyla kesilen vergiler mahsup ediliyor, mahsup sonrası tutar vergi dairesine ödeniyor. Mahsup edilecek tutarın hesaplanan vergiden fazla olması durumunda da fark iade ediliyor.
Stopaj yoluyla kesilen vergilerin, yıllık gelir veya kurumlar vergisinden mahsubunda veya iade taleplerinde hangi belgelerin vergi dairesine verileceğine ilişkin düzenleme ve açıklamalar 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde yapılmış durumda. Gelirin türüne, iade tutarına ve iadenin nakden veya mahsuben yapılmasına göre istenen belgeler değişiyor. Kısaca bahsetmek gerekirse, 2024 yılında 239 bin lirayı geçmeyen nakden iade taleplerinde;
- Ücret geliri elde edenler için işveren tarafından vergi kesintisinin yapıldığını gösteren yazının onaylı örneğinin,
- Gayrimenkul sermaye iradı elde edenler için kira kontratının onaylı örneğinin,
- Menkul sermaye iradı elde edenler için vergi kesintisinin yapıldığını gösteren belgenin onaylı örneğinin,
- Serbest meslek kazancı elde edenler için tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlusu adına tahakkuk ettiğini gösteren belgenin onaylı örneğinin,
- Kurumlar vergisi mükellefleri ile ticari veya zirai kazanç elde edenler için tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumluları tarafından ilgili vergi dairesine ödenmiş olduğuna ilişkin belgenin ilgili kurumca onaylanan bir örneğinin,
iade işlemini gerçekleştirecek olan vergi dairesine iade talep dilekçesi ile birlikte ibraz edilmesi gerekiyor.
Yıllık beyannamede stopaj mahsubu yapacak olanların veya iade talep edeceklerin, tebliğde belirtilen belgeleri temin edebilmek için hazırlıkları şimdiden yapmalarında yarar var.
Yurt dışında ödenen vergilerin dokümantasyonu
Yurt dışında elde edilerek Türkiye’de kazanca dahil edilen gelirler/kazançlar üzerinden yurt dışında ödenen gelir ve kurumlar vergisi, belli sınırlar çerçevesinde, Türkiye’de hesaplanan gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilebiliyor.
Mahsup işleminin yapılabilmesi için, diğer ülkede vergi ödendiğinin yetkili makamlardan alınarak mahallindeki Türk elçilik veya konsolosluklarına onaylatılan belgelerle tevsik edilmesi gerekiyor.
Dokümantasyonun sağlanması için kanun her ne kadar bir yıllık süre veriyor olsa da, bu süreyi beklemeksizin, beyanname verildiği tarih itibariyle istenen belgelerin sağlanmasında yarar var. Bu süre içinde yapılamıyorsa da bu işi ihmal etmemek ve verilen süre içinde istenen dokümanları sağlayarak vergi dairesine mutlaka teslim etmek gerek.
Yurt dışı zararlarla ilgili dokümantasyon
Kurumların yurt dışı şubelerine ilişkin zararlar, belli koşullar çerçevesinde yurt içinde elde ettikleri kazançlarından mahsup edilebiliyor.
Mahsup işleminin yapılabilmesi için;
- Faaliyette bulunulan ülkenin vergi mevzuatına göre ortaya çıkan mali tabloların, o ülke mevzuatına göre denetim yetkisi verilen kuruluşlarca rapora bağlanması,
- Raporun ekinde yer alacak vergi beyanları ile bilanço ve gelir tablosunun, o ülkedeki mali makamlarca onaylanması,
- Raporun aslı ve tercüme edilmiş bir örneğinin vergi dairesine ibrazı,
gerekiyor.
Belli bir süreci gerektiren bu işlemlerin tamamlanmasına zaman kaybedilmeksizin başlanmasında yarar var.
Yeminli Mali Müşavir Tasdik Raporu
İstisnaları hariç, belirlenmiş haddi aşan tutarda indirim ve istisnadan yararlanılması, ilgili mevzuat hükümlerine uygunluğunun yeminli mali müşavirler tarafından düzenlenen tasdik raporu ile belgelenmesi koşuluna bağlı. Hakkında tam tasdik raporu düzenlenen kurumların, tasdik raporunda ayrıca yer alması halinde, indirim ve istisnalar için ayrıca rapor yazılmasına gerek yok.
İndirim ve istisnalara ilişkin tasdik raporlarının, kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayı izleyen ikinci ayın sonuna kadar vergi dairesine verilmesi gerekiyor.
YMM Raporu’nun belirlenen sürede ibraz edilememesi halinde, mükelleflere tebliğ edilmek şartıyla 60 günlük ek süre veriliyor. Bu süre içinde rapor verilirse indirim veya istisnadan yararlanmak hala mümkün ancak 2023 yılı için 150 bin liradan az ve 1 milyon 500 bin liradan fazla olmamak üzere, yararlanılması tasdik raporunun ibraz şartına bağlanan tutarın %5’i oranında özel usulsüzlük cezası var. Ek sürede de rapor verilmezse, indirim veya istisnadan yararlanma olanağı kaybediliyor.
Zaman var ancak ihmal edilmemesi gereken bir konu.
Transfer fiyatlandırması ve örtülü sermayeye ilişkin dokümantasyon
Kurumlar vergisi mükelleflerinin, ilişkili kişilerle bir hesap dönemi içinde yaptıkları mal veya hizmet alım satım işlemleriyle ilgili olarak “Transfer Fiyatlandırması, Kontrol Edilen Yabancı Kurum ve Örtülü Sermayeye İlişkin Form”u doldurmaları ve beyanname ekinde vergi dairesine vermeleri gerekiyor.
Öte yandan, “Yıllık transfer fiyatlandırması raporu” vermekle yükümlü kurumların, ilişkili kişilerle yaptığı işlemlere ilişkin olarak bu raporu, beyanname verme süresi sonuna kadar hazırlamaları ve süre sona erdikten sonra istenmesi durumunda İdare’ye vermeleri gerekiyor.
Düzenlenmesi zaman isteyen söz konusu form ve raporun hazırlıklarının zamanında yapılması önemli.
Nakit sermaye artışına ilişkin banka yazısı
Yeni kurulan veya nakit sermaye artıran sermaye şirketlerinde, konan veya artırılan sermaye üzerinden, Merkez Bankası tarafından ilgili yıl için açıklanan faiz oranı dikkate alınarak hesaplanacak tutarın %50’sinin (yurt dışından getirilen nakitle karşılanan kısım için %75’inin), kurumlar vergisi matrahından indirimi mümkün. Çeşitli özel durumlarda indirim oranı %150’ye kadar çıkabiliyor.
İndirim uygulamasında taahhüt edilen sermayenin şirketin banka hesabına ne zaman yatırıldığı önemli. Bu nedenle konunun açıklandığı Genel Tebliğde, taahhüt edilen sermaye artırımı tutarının nakit olarak şirketin banka hesabına fiilen yatırıldığına ilişkin doküman isteniyor. Tebliğe göre, yapılan tahsilata ilişkin, ilgili banka şubesi tarafından onaylanmış banka hesap özetinin kâğıt ortamında veya elektronik ortamda ilgili dönem kurumlar vergisi beyannamesi verme süresi içerisinde kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine ibrazı gerekiyor.
Bu çerçevede, indirim uygulamasından yararlanacak kurumların, yukarıda belirtilen banka hesap özetini temin etmeleri ve bağlı oldukları vergi dairesine vermeleri unutulmamalı.
2023 yılı ücret geliri beyan edip iade alacaklarda dokümantasyon
Birden fazla işverenden ücret alanların, ikinci işverenden alınan ücret tutarına bağlık olarak yıllık beyanname vermeleri gerekebiliyor. Bu durum geçmişten beri geldiği için ayrıntıya girmeyeceğim ama yeni sayılabilecek bir uygulama olduğu için tek işverenden alınan ücretlerle ilgili beyan durumunu hatırlatayım.
Tek işverenden alınan ücretler 2020 yılına kadar tutarına bakılmaksızın beyana tabi değildi. 7 Aralık 2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7194 sayılı Kanun’la yapılan düzenlemeyle, 2020 yılında tek işverenden alınan ücret 600 bin lirayı geçiyorsa beyanı öngörüldü. Bu tutar 2023 için 1 milyon 900 bin lira. Dolayısıyla 2023 yılında bu tutarı geçen ücret geliri elde edenler 2024 yılı Mart ayında yıllık beyanname verecekler. Söz konusu beyannamede varsa başta sağlık ve eğitim harcamaları olmak üzere bazı indirimlerin yapılması mümkün. Bu çerçevede 2023 yılında yapılan ve beyan edilen matrahtan indirimi mümkün olan harcamalara ilişkin fatura ve benzeri belgelerin toparlanması ve beyan dönemine hazır tutulması zamanı geldi.