Değerli EKONOMİ okuyucuları, Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği sistemi 2008 yılından beri uygulanmaktadır. Başından beri ben de bu sistemin içindeyim. Gümrük teşkilatına sayısız yararlar sağlayan YGM sistemi önemli ölçüde istihdam alanı yaratmış bulunuyor. Aynı zamanda vergi ve SGK primi bakımından da devlet bütçesine çok önemli katkılar sağlamaktadır. Keza; iş dünyasına da kolaylıklar getirmiş bulunuyor bu sistem. Sistemin kapsadığı alan dikkate alındığında devasa bir ekonomik boyutun ortaya çıktığı anlaşılmaktadır.
Geri dönülemez bu sistemin iyileştirilmesi bakımından gümrük merkez teşkilatının bazı adımları atması elzem görülüyor. Böyle yararlı bir sisteme bir de içerden bakalım. Yaşanan sorunları ve çözüm yollarını irdeleyelim.
Şirket şeklinde örgütlenen sistemin ortaklık yapısının YGM başına %20 ile sınırlandırılması
1. Türk Ticaret Kanunu’na uygun düşmemektedir. İdarenin düzenleyicilik hakkını tekelleşmeyi önleme gayesini anlamak mümkün ama tekelleşmeyi aşmanın yollarının tıkandığını söylemek mümkün değildir. Bu konuda Yeminli Mali Müşavirlik sistemini örnek almakta yarar vardır.
2. Öte yandan; Gümrük müşavirleri ile YGM ilişkisinin tamamen yeniden düzenlenmesi ve çerçevesinin netleştirilmesi bir ihtiyaçtır. Bu konuda da Serbest Mali Müşavirlerle YMM ilişkisine bakmakta yarar vardır.
3. YGM’lerin Gümrük Müşavir Yardımcısı çalıştırmalarında bir sorun yok ama özellikle antrepolarda Stajyer Gümrük Müşaviri çalıştırılmasını sağlayacak düzenlemeye büyük ihtiyaç vardır. Antrepo işleri iş takibi anlamına kesinlikle gelmemektedir.
4. Müşavir Yardımcılarının hedefi Müşavir olmak olduğuna göre, YGM yanında çalışarak Müşavirlik alanındaki deneyimleri elde etmeleri mümkün olamamaktadır. Hedeflerinin önünü açmak gerekiyor. Bu durum ve ücretler konusu dikkate alındığında YGM lerin Müşavir Yardımcısı bulmaları konusunda çok büyük zorluklar yaşanmaktadır. Keza, izin/hastalık gibi durumlarda yedek yardımcı bulundurma da dikkate alındığında yardımcı bulmanın zorluğu daha da artmaktadır.
5. YGM’lere yeni iş alanları açmak mesleğin gelişmesi için yerinde olacaktır. Bu konuda 12 alanda YGM’lerce yapılabilecek ve idarenin iş yükünü hafifletecek öneriler ilgili makamlara iletilmiştir. Özellikle akaryakıt antrepolarının sistem içine alınmasında yarar bulunduğu herkesçe kabul edilmektedir aslında.
6. Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası Yıllık Kontrolleri ve İzleme Kontrolleri halihazırdaki sistemde son derece yanlış ve yetersizdir. Gümrük ve dış ticaretle hiç ilgisi olmayan birimlerin bu kontrolleri yapabiliyor olması kabul edilemez. Keza; aynı şirketin başka bir biriminin de bu kontrolleri yapması mantıklı değildir. Daha da önemlisi, kontrolü yapacak kimselerin gümrük ve dış ticaret mevzuatını bilmesinin yanı sıra muhasebe bilgisine de sahip olmaları işin doğası gereği zorunlu olması gerekmez mi? Bu konuda idarenin düzenleme yapması gerekiyor.
7. Asgari Ücret Tarifesi dikkate alındığında metrekare olarak küçük antrepolara hizmet vermenin maliyeti belirlenen ücretleri aşabilmektedir. Hal böyle olunca, özellikle C tip antrepolar yakında YGM bulamayacaklardır.
8. Bir YGM’nin antrepo kontenjanı 2 genel 2 özel olarak belirtiliyor. YGM’nin çalışma bölgesi sınırlaması da dikkate alındığında bu oranın kaldırılması ya da en azından 3 genel 1 özel antrepo olarak değiştirilmesi gerekiyor.
9. Günümüz geçinme koşullarındaki zorluklar dikkate alındığında çalıştırılan yardımcılara istenilen düzeyde ücret verilmesinde büyük zorluklar bulunmaktadır.
10. Asgari Ücret Tarifesi temmuz ayında %20 oranında arttırılmış idi. Bu rakamın çok üstünde personele artış yapılması icap etmiştir. Yeni yılda asgari ücret belirlenirken konuya maliyetlerin çok kalemden oluşmasına(Maliyetlerin hesaplanması daha önceki yazılarımda belirtilmiş bulunduğundan burada tekrarlamak istemiyorum.) bakılarak rakamların belirlenmesi gerekiyor. Keza; Derneklerin bu konudaki önerilerinin de dikkate alınması gerekir
11. Antrepolarda tutulan onmilyonlarca tutanak sistemde oluşturulduğuna göre, bunların ıslak imzalı olarak tekrardan sisteme yüklenmesinin anlamı yoktur. Islak imzalı tutanaklar istendiğinde ibraz edilmek üzere YGM’lerce muhafaza edilmesinin yolu açılmalıdır. Kaldı ki kâğıtsız ortamlarda işlem yapılması idarenin hedefi değil midir?
Daha yazılacak çok konu var ama bilahare değinirim diğer konulara. Özellikle YGM sistemi artık profesyonelleştiğini ve 15 yılı aşkın bir sürede rüştünü ispatlamış olduğunu belirtmek gerekiyor. Negatiften yaklaşarak çözümler üretmek yerine pozitiften yaklaşarak optimim yarar noktasını yakalamak bakımından İdarenin YGM görüşlerini dikkate alarak perspektifini genişletmesinde yarar bulunuyor.