Değerli EKONOMİ okuyucular, (Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası) YYS sistemine genel bir açıdan bakıldığında, AB ve dünya ile uyumlu YYS şirketlere önemli ayrıcalıklar getiriyor. Hem kurumsallaşmayı hem de maliyetleri düşürmeyi, ulusal ve uluslararası alanda rekabette avantaj sağlamayı ve idare nezdinde itibarlı şirket olmayı kazandıran bu sisteme dahil olmak için önemli koşulların yerine getirilmiş olması gerekiyor.
Sertifikayı almak için gerekli olan, güvenilirlik koşulunun sağlanması, ticari kayıtların güvenilir ve izlenebilir olması, mali yeterlilik koşulunu karşılanmış olması, Emniyet ve Güvenlik şartlarının yerine getirilmesi icap ediyor. Bu koşullar, kendi içinde çok sayıda alt başlığı ihtiva ediyorlar.
Şirketlerin, işin doğası ve içeriği gereği, sertifika alma çalışmalarını uzman kişiler eliyle yürütmesi süreçlerin yıllara baliğ olmasını önleyebilecektir. Hâlihazırda, müracaat dosyası hazırlamada kimlerden yararlanılabileceği konusunda bir karmaşa vardır. Bu durum sorunlara yol açıyor ve sorunlar giderek artıyor. Bazı müracaatların başlangıçta reddedilmesi ya da eksikliklerin tamamlanması için süre verilmesi ile sonuçlanıyor. Süreç uzadıkça uzuyor. Şirketlerce sertifika almak için yapılan yatırımlar büyük boyutlara ulaştığı için mağduriyetler artıyor. Kısacası kaotik bir durum söz konusudur. Nitekim merkezde gümrük uzmanlarının inceleme işlemleri tamamlandıktan sonra müfettişlerin şirkette tüm belgeleri inceleyerek yaptıkları denetim neticesinde yazdıkları raporlardan da sanırım bu sorunlar görülüyordur.
Peki, işin doğası gereği yararlanılması gereken uzman kişiler kimlerdir? Bu konuya aşağıda değineceğim.
Diyelim ki; sertifika alındı. Akabinde yıllık kontroller geliyor. Yıllık kontrollerin nasıl yapılması gerektiğini Gümrükler Genel Müdürlüğü belirlemiş bulunuyor. Ancak bu belirlemelerin içeriğine baktığımızda; yine uzman kişilere ihtiyacın kaçınılmaz olduğu gözüküyor. Mevcut sistemde bu kontrolleri herhangi biri yapabiliyor hatta şirketin diğer birimi bile yapabiliyor. Yani şirket kendi kendini denetliyor. Bu durum sağlıklı olabilir mi? Kesinlikle hayır. Yıllık Kontrol Raporları incelendiğindemevcut durumun hiç de sağlıklı sonuçlar doğurmadığı kolayca görülebilir.
Diyelim ki yıllık kontroller de yapıldı. Beş yılın sonunda sanki sertifika yeniden alınıyormuş gibi yeniden müracaat dosyasının hazırlanması gerekiyor. Keza, son aşamada yine müfettişler şirkette aynı yöntemle çalışıp raporlama yapacaklardır.
Ayrıca; YYS firmalarının sonradan kontrol programına dahil edilerek yada ayrıca denetime alınarak müfettişlerce yapılacak incelemelerde nelere bakıldığını söylemeye bile gerek yok. Yani gümrükkambiyodış ticaretbaşka kurumların mevzuatını yeterince bilmeyenlerin ve daha önemlisi muhasebe işlemlerinden yeterince anlamayanların yaptığı başvurular ya da yılık kontroller şirketlerin başına büyük belalar açabilir.
Bir önceki yazımda; YYS talep müracaatlarının, yıllık kontrollerinin ve beş yıllık izleme çalışmalarının, muhasebe bilgisine sahipliği anlaşılmış bulunan(belirli bir süre gümrüklerde denetim elemanlığı görevini yapmış olup YGM olanlar ile belirli bir süre gümrüklerde üst düzey görevde bulunmuş olup YGM olanlar veya muhasebe bilgisine sahip olunduğunu gösteren bir sertifikaya sahip olup YGM olanlar) YGM ler tarafından yapılması yerinde olacaktır” demiştim.
Yukarıda değindiğim uzman kişiler kavramı bakımından bu durumu biraz daha netleştirmekte fayda vardır.
Neticede, YYS’yi Ticaret Bakanlığı veriyor. Bölge müdürlükleri, bakanlık uzman ve müfettişlerinin çalışmalarında sorunlara yoğunlukla muhatap olunmaması ya da sorunların en aza indirilmesi bakımından, uzman kişilerin niteliklerini bakanlık pekâlâ belirleyebilir. Bu yapılırsa kaos ortan kalkar ve sorunlar idareye de yük olmayacak boyuta gelir.
Son olarak şunu söyleyeyim; uzman kişilerin niteliklerini belirlerken şu kriterleri esas almasında yarar olacağını düşünüyorum:
1 Gümrük mevzuatı
2 Kaçakçılıkla mücadele mevzuatı
3 Kambiyo mevzuatı
4 Dış ticaret mevzuatı
5 Diğer kurumların ilgili mevzuatı
6 Mali mevzuat/Vergi mevzuat ve muhasebe mevzuatı
Bilgilerine sahip olup bu konularda, denetim/inceleme ve soruşturma yapmış bulunan kişiler uzman kişi olarak, YYS alma müracaatları, yıllık kontroller ve beş yıllık izleme müracaat dosyalarının hazırlanmasında görevli kılınabilir.
Bu nitelikler kuşkusuz denetim elemanlarında bulunuyor. Bunlar için de belirli bir süre çalışma şartı getirilebilir. Denetim elemanları dışında Gümrük Müşavirlik Belgesi’ne sahip kişilerinde yukarıda belirtilen konularda sınav bilgisi ölçülerek yetkili kılınabilir.