Dünya, jeopolitikten ekonomiye, çevreden sağlığa dek pek çok alanda gerilmiş durumda. Yetmezmiş gibi küresel riskler her geçen gün daha da artıyor. Bizi de yakından ilgilendiren bu risk artışına bakıyoruz; 2018’den bu yana 300-600 bandında dalgalanan CDS’ler tehlike sinyali veriyor.
CDS dediğimiz ülkelerin 5 yıllık kredi risk primi ve vardığı düzey, Türkiye’yi yatırım mecrası olmaktan çıkardı. Bu, üzücü bir durum… Zira elden gelen kaynakla yürüyen bir ekonomiye sahibiz.
Borsada yerli yatırımcının hisse elde tutma süresinin, 32 günden 18 güne düşmesi, başka bir sıkıntının işareti… Yabancı mı? Daha düne kadar 297 gün olan tutma süresini 74 güne indirmişler. Bir başka veri: BIST 100 hisselerini elde tutma süresi 55 gün. Oysa 2012'de bu süre 343 gündü.
Ortada yabancı yatırımcı da kalmadı aslında… Gelenler ise vurguncu hedge fonlar... Bugün alıp yarın satmaya çalışanlar... Robot alımlarla iki günlük fiyat hareketine oynayanlar... Yerliler ise halka arz peşinde koşuyor. Küçük hisselerde getiri kovalıyor. Kurumsal olanlar yabancı hisse senedi fonlarına çekilmiş durumda.
Yatırım yapanların dikkatine
1-Bir şirket halka arzı için çok büyük gösteriş yapıyorsa uzak durun. Şirketin hissesi iyiyse daha halka arzı duyulur duyulmaz hisselerinin talebi oluşmuştur. Balon halka arzlar zarar ettirir.
2- Bir enstrüman yükseliyor ve herkes yükseleceğine dair hem fikirse fiyatlanmıştır. Düşüş için yeterli talep toplanması bekleniyordur.
3-Bol müjde haberleri veriliyorsa arkasından zamlar gelmeye başlar; hayat pahalılığına hazır olma zamanı gelmiştir. Gereksiz riskler almayın.
4-Bol likidite döneminde hemen her enstrümana sirayet eden yükselişler görülür. Para çekilmeye görsün büyük dalga başlamıştır. Düşüşler sert olur. Getiride istikrar ve denge arayın.
5-Küre büyük finansal türbülanslara gebe, riskli varlıklarda 80/20 kuralını mutlaka uygulayın.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Yerli ve yabancı yatırımcının eğilimi yeniden değişir mi?
Elbette değişir. Bunun için risk primini aşağı çekmemiz ve yatırım yapılabilir ülke notu alarak uzun vadeli fonların radarına yeninden girmemiz gerekiyor.
Kısa vadeli yatırım sarmalında kalmak ne gibi sonuçlar doğurur?
Sürekli sallanan bir tahterevallide olursun. Paran sürekli itibar kaybeder ancak talep de görmez. Daha yüksek maliyetlerle borçlanırsın. Kendi vatandaşın da yabancı paraya kayar.
BİR BİNA NASIL YIKILIR?
Ahlak; toplumun çimentosudur... Eğer yoksa binayı ayakta tutamazsın.
Kurnazlık, dolandırıcılık, güç kirlenmesi, istismar, kamusal eşkiyalık, tiran yönetici ve zorbalaşan idareler... Bir binayı yıkmak için başka ne lazımdır ki...
Umut her şeydir ama asla bir yöntem değildir. Ahlakı yüceltirken umut besleyenler, yöntem de ürettiklerinde, zafer kaçınılmaz olacaktır. Fakat halkı sahte müjdelerle bir umudun içine hapsetmek, topluma yapılabilecek en büyük kötülük olur. Umudunu kaybetmeyen ama ahlakını da koruyan toplumlar yükselir.