YÖNETİM Kurulu Başkanlığını Çağdaş Korkmaz, İcra Kurulu Başkanlığını Prof. Emre Alkin’in yürüttüğü Verimder’in Anadolu buluşmaları çerçevesinde Antalya’ya giderken DÜNYA Gazetesi Temsilcisi Duygu Şahin aradı:
- Grow Fide’nin kurucusu Hasan Ünal, fide-fidan yetiştirme merkezini mutlaka görmeni istiyor.
Günübirlik Antalya seyahatinde dönüşü geç saate alıp, Verimder toplantısı sonrası Hasan Ünal’la buluştum. Grow Fide ve Rito Tohum’un merkezine giderken arşivden Mart 2008 tarihli haberimi buldum:
- 40 milyon fideyi ameliyat ediyor, cirosu 50 milyon doları buluyor…
Haberin giriş bölümünde şu bilgiler vardı:
- Hasan Ünal, Antalya Pınarlı’daki serasını 40 milyon fidenin dönüştürüldüğü “ameliyathane”ye çevirdi. Balkabağı fidesini aşılayıp karpuz, kavun ve hıyara dönüştürüyor.
Hasan Ünal, fide aşılama teknolojisini İspanya’da gördüğünü belirtmişti:
- Balkabağı, diğer fidelere oranla oldukça dayanıklı. Balkabağı ve karpuz fidesini ayrı ayrı yetiştiriyoruz. Sonra balkabağı fidesine karpuz aşılıyoruz. Fide 15 günde karpuza dönüşüyor. Daha dayanıklı ve verimi yüzde 25 fazla olan karpuz gidesi elde ediyoruz.
Hasan Ünal, şu noktanın altını özellikle çizmişti:
- Balkabağı fidesi tarım ilacı kullanmayı gerektirmiyor. Balkabağına aşıladığımız karpuz, kavun veya hıyar da aynı güçlü konuma geliyor. Tarım ilacı kullanımını da ortadan kaldırmış oluyoruz.
Hasan Ünal’la birlikte Yönetim Kurulu Başkanlığını yürüttüğü Grow Fide ve Rito Tohum’un merkezinde, Yönetim Kurulu Üyesi ve oğlu Ozan Ünal’la da buluştuk. İki şirketin temel direklerinden eşi Prof. Narin Ünal, o gün şirkette değildi. Buluşmada baba-oğul Ünal’lara Antalya Ticaret Borsası Başkanı Ali Çandır da eşlik etti.
Hasan Ünal, üretim merkezinin büyüklüğüne işaret etti:
- Burada, 120 dönümü sera olmak üzere 150 dönümlük tesis var. İçinde 4 dönümlük alanı laboratuvar oluşturuyor.
Hasan Ünal, tarıma teknolojinin mutlaka girmesi gerektiğini belirtip, bazı ürünlerde ulaşılan verim düzeyine örnekler verdi:
- Domateste dönüm başına 6-7 ton alınırdı, 25 tona çıktı.
- Biber, 3 ton idi, 15 tona yükseldi.
- Hıyar 10 ton idi, 30 tona ulaştı.
Ardından ekledi:
- Çünkü, sebzede teknolojiyi iyi kullandık. Aşılı fide, gübreleme dahil doğru adımları atınca sebzede sistemi oturttuk.
Muz üretim ve ithalatındaki düzeyi anımsattı:
- Türkiye’de yılda 270 bin ton yerli muz üretilirdi. Her yıl 250 bin ton muz ithal edilirdi. Dönümde 3 bin 750 kilo muz alınırdı. 6 yılda Türkiye’nin yıllık muz üretimini 1 milyon tona çıkardık.
Yerli muz üretiminde dönüm başına verimin 8 tona yükseldiğini kaydetti:
- Verimi iyi olan muzları çoğaltma yöntemiyle bu düzeye ulaştık. Eğer verim bu kadar artmasaydı, Türkiye’nin yıllık muz ithalatı 1 milyar dolara ulaşırdı. Şimdi muz ithalatı 70 bin ton dolayında seyrediyor.
Ziraat Bankası’nın da muzda verim artıran modele inandığını, üreticileri uygun koşullarda krediyle desteklediğini vurguladı:
- Manavgat’ta, Serik’te bir dönüm dahi muz yoktu. Şimdi Manavgat’ta 18 bin dönüm alanda muz üretiliyor.
Verim artışıyla birlikte muzun tüketici açısından daha “ulaşılabilir” düzeye geldiğini savundu:
- Verim artışıyla birlikte muzun fiyatı domatesin altına inebildi.
Hasan Ünal, bastonla bile yürümekte zorlanmasına rağmen, Grow Fide ve Rito Tohum’da işe Prof. Narin Ünal, Ozan Ünal ve ekibiyle birlikte asılıyor.
Domatesten bibere, hıyardan muza, birçok sebze-meyvede verim artışına ve daha iyi ürün geliştirilmesine damga vuruyor.
Muz, su tüketiminde o kadar suçlu değil
GROW Fide ve Rota Tohum Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Ünal, Antalya Ticaret Borsası Başkanı Ali Çandır’a döndü:
- Muz tarımında su tüketiminin yüksekliği ile ilgili beyanlarınızı okuyorum. Muz, su tüketiminde o kadar da suçlu değil.
DSİ’den aldığı verilerle durumu ortaya koymaya hazır olduğunu belirtti:
- Su tüketimi konusunda portakal ve avokado, muzun önündedir. Muz, su tüketimi konusunda 7-8’inci sırada ancak yer alır.
Örtü altı tarımda verim daha yüksek
HASAN Ünal, özellikle sebzede açık alan tarımını doğru bulmadığını belirtti:
- Örtü altı tarım verimi artırıyor. Sebzeyi zararlılardan koruyor, ilaçlama oranı da düşüyor.
Örtü altı tarımla ilgili muz örneğini de verdi:
- Muz da tümüyle örtü altı tarımla yetiştirilebiliyor. Nitekim, bizim yönlendirdiğimiz üreticiler tümüyle örtü altı muz üretimi yapıyor.
Blueberry üretimi Türkiye’ye yetiyor
HASAN Ünal, geliştirdikleri fide-fidan yetiştirme teknolojisiyle verimini artırdıkları farklı ürünlerden örnekler ortaya koydu:
- Avokado üretimi yılda 2 milyon adet düzeyine ulaştı.
- Polonya’dan ithal edilen blueberry, artık Türkiye’nin ihtiyacını karşılayacak miktarda ülkemizde üretiliyor.
Ardından ekledi:
- Mango, çarkıfelek, kivi gibi ürünlerde kolları yeni sıvadık.
Fide-fidan geliştirme işine ilk girdiği günlere döndü:
- İşi ilk kurduğumda çevremde, “Geliştirdiğin fidelerin ancak yüzde 10’unu satabilirsin” diyen çok vardı. Bugün satışlarımız yüzde 100’ü buluyor.
İhracat da yaptıklarını kaydetti:
- Almanya’ya kivi ve blueberry fidanı gönderiyoruz. Almanya’ya gönderdiğimiz fidan miktarı 1 milyon adete ulaştı. İtalya pazarına da yeni girdik.
Üretim serüveni kavanozda başlıyor
HASAN Ünal, 150 ana tür, alt ürünlerle birlikte 500 çeşit fide-fidan üretimine imza attıklarını belirtti:
- Bizde fide-fidan üretim serüveni kavanozda başlıyor. Her türün en sağlıklı, verimi en yüksek olanlarını seçiyoruz. Kavanoz sonrası adım adım mini saksılardan başlayarak fideye dönüşüyor.
Kavanozda işin “bitkicik” aşamasından başladığını kaydedip, bir başka ürüne işaret etti:
- Burada 1 milyon adet Antep Fıstığı fidanı yetiştiriyoruz. Antep fıstığı fidanı, 4 yılda meyve verecek ağaca dönüşüyor. Bizim fidanlar 2 yılda meyve verecek noktaya ulaşıyor.
Blueberry örneği ile üretim sürecini anlattı:
- Blueberry, kavanozdaki başlangıç aşaması sonrasında 5 ayda fidana dönüşüyor. 1.5 yılda fidan olarak satılabilecek noktaya gelebiliyor.