COVID-19 ile mücadele sürecinde gelecek senaryoları ortaya koyan çalışmaların her gün yenisi yayımlanıyor. Bu çalışmaların genelinde, aşı çalışmalarının sonuçlanması ile geliştirilen aşının herkese ulaşabilir hale gelmesi ve/ veya toplumun yarısından fazlasının bağışıklık kazanmış olması normalleşme takvimini belirleyen temel unsur olarak yer alıyor. Ben bu süreci 4 fazlı bir yaklaşımla değerlendirebileceğimizi düşünüyorum. COVID-19 çerçevesini sağlık sistemi, tedbir seti, makroekonomik etki, jeopolitik etki, regülasyonlar, insan davranışları, sektörel dinamikler ve teknoloji başlıkları ile çizip 4 fazda tanımlayabiliriz. Burada anahtar kelimeler belirsizlik ve belirsizliğin zorunlu hale getirdiği esneklik. Rekalibrasyona hazır esnek strateji ve senaryolar yaklaşımımızın temelini oluşturmak zorunda.
Bugün sadece 4 fazı temel özellikleriyle tanımlayıp çok kısaca şirketler ve teknoloji tarafından bahsedeceğim. Faz 1, ilk şok ve salgınla sahada mücadele için ilk tepki dönemi. Öncelikle tanının kritik olduğu, hemen onu takiben hastanede mücadelenin ve dolayısıyla sağlık altyapısının uygun hale getirilmesinin önceliği oluşturduğu faz. Aynı zamanda bugüne odaklı ilk sosyal ve ekonomik tedbirleri de buraya yerleştiriyoruz. Aşı ve ilaç çalışmalarının temel araştırma düzeyinde başladığı dönem. Faz 2, tanı ve tedavi sürecinin yönetilebilir hale geldiği, sahada mücadelenin sistematik olarak devam etmeye başladığı faz. Bir yandan da ekonomi, şirket ve insan davranışları açısından, yeni gerçeklere uyum sağlamak üzerine düşünülmeye başlanan faz. COVID-19’a ilişkin bilimsel verilerin arttığı fakat belirsizliğin devam ettiği ve ekonomik faaliyetin kademeli normalleşmesi için yeniden açılmanın başladığı dönem. Burada aynı zamanda bağışıklık taraması gündemde. Aşı ve ilaç çalışmalarında hızlandırılmış preklinik ve klinik çalışmalar devam ediyor.
Faz 3’ün odağının salgınının etkilerini sınırlandırılmak ve kontrol altına almak olmasını bekliyoruz. Ekonomik faaliyetin normalleşmeye devam ettiği fakat bir yandan COVID-19 ikinci hafif etki dalgasının da mümkün olduğu bir dönem. Aynı zamanda tedavide gelişmelerin uygulamaya dönüşmesini beklediğimiz, aşı çalışmalarında ise klinik çalışmaların genişlediği faz. Bununla birlikte sektörel dinamikler ve şirket davranışlarında gelecek stratejilerinin uygulamasını gördüğümüz dönem. Tedbir setinin de bu çerçevede yenilenmesini gerektiren bir faz. Faz 4 ise artık Yeni “Yeni Normal” diye tanımlayabileceğimiz aşama.
COVID-19 öncesinde zaten dünyanın içinden geçtiği politik düzen değişikliği ve teknolojik dönüşümden bahsederek “Yeni Normal”i tanımlıyorduk. Şimdi faz 4 artık Yeni “Yeni Normal” olacak. Tedarik zinciri yaklaşımının değiştiği, uzaktan eğitim ve çalışmanın yayıldığı, üretim yöntemlerinin geleneksel sektörleri de içine alacak şekilde farklılaştığı, akıllı şehirler gündeminin oturduğu, siber güvenlik konularının ve yeni düzenlemelerin ana başlıklardan birini oluşturduğu bir faz 4 dönemi. Aynı zamanda hala pandemi gündeminin gelecek pandemi tahminleri ve hazırlık anlamında sürdüğü bir aşama.
CBInsights, geçtiğimiz günlerde faz 1’i kapsadığını söyleyebileceğimiz 2020 ilk çeyrek teknoloji yatırımlarını açıkladı. Yatırım değerleri ve birleşme-satın alma işlemleri açısından bakınca ilk çeyrekte ciddi bir etki henüz görmüyoruz. Fakat anlaşmalarda özellikle yapay zeka, dijital sağlık ve tıbbi cihaz alanlarının öne çıktığını, son çeyreklerde hep önde olan finansal teknolojilerin ise düşüşe geçtiğini söyleyebiliriz. Atlantic Council, Board of Innovation gibi farklı kuruluşların teknoloji uzmanları ve şirketlerle yaptıkları anketler ise, bize ilk çeyrek yatırımlarının faz 2’de de devam edeceğini söylüyor.
Veri ve Yapay Zeka, Tedarik Zinciri ve Biyoteknoloji öne çıkan üç alan. Bu anlamda faz 3 ve faz 4’e en hazır olması beklenen ve buna yönelik strateji tasarlayan ülkelere bakınca ise; ilk sıralarda Singapur, Japonya ve Güney Kore’yi görüyoruz. Onu Çin izliyor. Faz 2’de büyük şirketlerin stratejik yatırımlarını arttırmasının beklendiğini ekleyerek bitireyim. Faz 3 bize şirket ve ülke sıralamalarında farklı listeler gösterecek.