Dünya, tedarik dünyası... Herkesin bir diğerine bu kadar bağlı olması, küreselleşmenin belki de en cazip fakat en riskli yönünü anlatıyor. Oysa eskiden işler belki daha basitti. Ya bağımlıydın ya bağımsız... Ya sömürülendin ya sömüren... Londra da somaki mermere mi ihtiyacın var? Somali’den tedarik ederdin.
Küreselleşme bize; karşılıklı bağımlılık kavramını getirdi. Aslında 1000 yıl önce de durum farksızdı. Unesco’nun; ikinci bin yılın en büyük küreselleşmecisi diye adlandırdığı Cengiz Han, İpek Yolu’nun tedarik güvenliğini sağlayarak küreselleşmeyi ilk deneyen insandır. Öyle ki; Macar bir bakire, elindeki kristal vazoda taşıdığı altınları başına hiçbir şey gelmeden Pekin’e götürebiliyordu.
EMTİA MİLLİYETÇİLİĞİ
Biz bunu asri zamanlarda sanal ağlarla sağladık. Bitler ve baytlarla ihtiyaç duyduğumuz ham maddeyi, ürünü bilebiliyor, bulabiliyoruz. Lojistikle de bunu temin edebiliyoruz. Fakat bir sorun var. Dünya son savaşla birlikte yeni bir döneme giriş yaptı.
Emtia milliyetçiliği, korumacılık rüzgârları ve artan jeopolitik riskler; kritik maddelerin tedarikini riske soktu. Artık bitlerle baytlarla eriştiğimiz hammaddeyi temin etmek, finansal maliyetin ötesinde politik argümanlara bağlandı. Rusya elindeki petrolü ucuza vermiyor. Sibirya’nın madenlerini kendine saklıyor. Çin; ihracattan vazgeçip iç pazara yönelik üretim kararı ardından hammaddesine ihracat yasağı getirebiliyor.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Peki, bitler baytlar ne iş yapıyor?
Sanal ağ üzerinde tedarikçilere ihtiyaç duyulanlara erişimi sağlıyor. Fiyatı, miktarı, üretimi için insanın yerine geçebiliyor.
Ya atomlar ne olacak?
Yeni tedarikçi profili bu noktada şekilleniyor. Bitler baytlar sanal ağda dolaşıyor da atomları nasıl tedarik edeceksin? Bunun için satınalmacı, yeni kabiliyetler geliştirmeli. Müzakereci ve diplomat pazularını güçlendirmeli.
NOT
BİTLER BAYTLAR ATOMLARI YÖNETEBİLİR Mİ?
Yeni tedarikçi profili: Sanal ağ hâkimiyeti gerek şarttır. Ancak yeter şart onu temin sürecini yönetmektir. Hammaddeyi bilmek yetmez. Fiziki olarak tedarik edebilmek gerekir. Yeni ihtiyaç listesinde şunlar vardır: 1-Diplomasi yeteneği, 2-Strateji kabiliyeti 3-Müzakereci becerisi, 4-Lojistik hünerleri ve 5-Kamuyla iş birliği…
Bitler baytlar gereklidir ama tedarikte yeterli olan atomları (malları) temin etmektir. Kısaca işin rutin kısmı olan %80’inini bitler baytlar yapsa da sürecin kritik tarafını (%20) ancak insan yönetebilir.
Unutmayın ki ayçiçeği tedarikini satınalmacılar değil; bizzat Cumhurbaşkanı’nın diplomatik girişimleri giderebildi. Diyeceğim odur ki bitler baytlar bir yere kadar. Atomları gidip, arayıp, bulup getirecek olan insan zekâsı ve iletişim, ikna becerileri olacaktır. Son söz; GİT, ARA, BUL, GETİR…